Ondernemers lopen warm voor duurzaamheid

In de transportbranche is Peter de Rooy (54) een voorloper op het gebied van duurzaamheid. ,,Uit idealisme, om me te onderscheiden en vanwege kostenbesparing.” Peter vertelt dat de transportsector nogal traditioneel is ingesteld. ,,Het idee leeft dat iets niet deugt als het niet naar diesel ruikt. Toen ik een paar jaar geleden mijn wagenpark ging verduurzamen, reageerden veel collega’s verbaasd. Inmiddels rijdt een derde van mijn wagenpark op groene brandstof, een vrachtwagen is zelfs helemaal elektrisch. Dat je chauffeurs zuinig leert rijden, begrepen collega’s wel, want daar kun je brandstof mee besparen. Maar toen ze merkten dat je moet investeren in coaching en begeleiding, gaven de meesten het snel op.’’

ZonnepanelenDe Rooy Transport beschikt over een kleine vijftig vrachtwagens. Er werken ruim honderd mensen en de omzet schommelt rond de 12 miljoen euro. Peters inzet op duurzaamheid begon met het instrueren van chauffeurs. Door hen een rustigere rijstijl aan te leren bespaarde hij niet alleen jaarlijks anderhalve ton aan brandstofkosten, maar daalden ook de reparatiekosten en uiteindelijk het ziekteverzuim. Sinds enkele jaren let hij bij aanschaf van nieuwe vrachtwagens op de uitstoot van CO2 en fijnstof. In 2009 en 2010 heeft hij voor een oppervlakte van 1500 vierkante meter zonnepanelen aangeschaft en is hij overgestapt op ledverlichting. ,,Dat verdien ik op termijn terug. Het is gewoon een investeringsplaatje.” Vorig jaar heeft De Rooy Transport voor het eerst een duurzaamheidsjaarverslag uitgegeven.

Met zijn aanpak trekt Peter klanten. ,,Wij zijn niet duurder of goedkoper dan concurrenten, maar onze klanten hebben ook oog voor duurzaamheid. De gesprekken gaan daardoor niet alleen maar over prijzen. Als klanten vragen waarom ze met mij in zee moeten gaan, zeg ik dat zij tegen hun klanten kunnen zeggen dat het transport milieuvriendelijk wordt afgehandeld.”

MKBUit onderzoek van het ING Economische Bureau uit 2014 bleek dat het onderwerp duurzaamheid niet hoog scoort bij mkb-ondernemers. Slechts 5 procent antwoordde ‘duurzaamheid’ op de vraag naar hun aandachtspunten voor het komende jaar - waarbij vrouwen er overigens iets meer in zagen dan mannen.

Dat beeld wordt bevestigd door een onderzoek van lobby- en adviesorganisatie MVO Nederland uit 2015. Slechts 5 procent van de ondervraagde ondernemers noemt duurzaam produceren een belangrijke ontwikkeling, 8 procent heeft het over maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo), dat veel meer omvat. Alleen in de sectoren bouw, chemie en groothandel scoort duurzaam produceren relatief hoog.

Bedrijfsadviseur Rob van der Rijt, oprichter van mkb-platform Klimaatplein, heeft de indruk dat de belangstelling wel is toegenomen. ,,Ondernemers hebben het niet over duurzaamheid als zodanig, maar over kostenbesparing, efficiency en luisteren naar de wensen van de klant. Het is deel van de bedrijfsvoering. Er zijn nog veel slagen te maken, maar alle ondernemers die ik ken, zijn op zoek naar mogelijkheden hun bedrijf te verduurzamen.”

Celia Noordegraaf, woordvoerder van MVO Nederland, beaamt dat. ,,Veel ondernemers zeggen wel iets met mvo te doen, maar het blijft beperkt tot randverschijnselen. Ze steunen een goed doel, scheiden hun afval of serveren Max Havelaarkoffie in de kantine. Mooi, maar het moet om de corebusiness gaan.”

BedrijfstakkenGrote verschillen tussen bedrijfstakken zijn er volgens Rob niet. Ondernemers die een kijkje nemen op Klimaatplein.nl, komen uit de bouw, metaalsector, bakkerijwereld of zakelijke dienstverlening. ,,Familiebedrijven nemen gemakkelijker duurzame maatregelen met een wat langere terugverdientijd dan andere bedrijven, maar dat is logisch. Zij willen hun bedrijf zo goed mogelijk overdragen aan hun kinderen. Met zonnepanelen, goed geïsoleerde bedrijfspanden en duurzame productiemethoden zijn die bedrijven beter voorbereid op de toekomst.”

TechnologieEen paar jaar geleden zeiden ondernemers nog dat het niet zo’n vaart zou lopen met klimaatverandering en dat zij niks hoefden te doen; de technologie zou wel voor oplossingen zorgen. ,,Dat hoor en lees je niet meer, zelfs niet op Twitter”, zegt Rob. ,,Iedereen die ik spreek, ziet dat klimaatverandering een feit is, door mensen wordt veroorzaakt en schade oplevert zoals bij de zomerse stortbuien in Brabant. Alle ondernemers beseffen dat ze zelf iets moeten doen.”

De overheid heeft daarin de afgelopen jaren een belangrijke rol gespeeld. Het lijkt alsof ze zich heeft teruggetrokken nadat het bedrijfsleven en milieuorganisaties op haar aandringen in 2011 een convenant sloten, de Green Deal. Maar in plaats van zich te beperken tot het opruimen van ambtelijke barrières verplicht de overheid energievretende bedrijven sinds 2013 zich in het kader van de Wet milieubeheer te laten doorlichten en energiebesparende maatregelen te nemen als die een terugverdientijd hebben van vijf jaar of minder. De afgelopen jaren is daar weinig mee gedaan, maar enkele maanden geleden werd aangekondigd dat het aantal ambtenaren dat toezicht houdt op uitvoering van de wet, wordt uitgebreid.

Naast de stok hanteert de overheid ook een wortel, in de vorm van de zogeheten CO2-Prestatieladder. Een goede score op deze onafhankelijke meetlat voor duurzame bedrijfsvoering geeft bedrijven bonuspunten bij de aanbesteding van opdrachten. Overheden gebruiken hem altijd, maar ook semi-overheidsbedrijven als de NS of ProRail laten hun keuze voor een leverancier ervan afhangen. De elektrische vrachtwagen van Peter de Rooy bijvoorbeeld is altijd welkom in de Utrechtse binnenstad. Een schoonmaakbedrijf als Acito - een familiebedrijf - mag veel overheidsgebouwen schoonmaken, omdat het al jaren CO2-neutraal werkt.

Duurzame bedrijfsvoeringDuurzaam ondernemen is niet alleen goed voor het milieu, maar levert ook klanten op. Wouter Bink (43), accountmanager bij Leoxx: ,,Omdat wij pvc-projectvloeren leveren waarin biologische weekmakers zijn gebruikt, zijn we in trek bij ziekenhuizen en kinderdagverblijven.” Leoxx, een handelsbedrijf met 25 werknemers en een omzet van ongeveer 8 miljoen euro, probeert op alle manieren duurzaamheid in de bedrijfsvoering te integreren. Eerst stapte het bedrijf over op groene stroom; later werden zonnepanelen aangeschaft. Accountmanagers wordt op het hart gedrukt zoveel mogelijk het openbaar vervoer te gebruiken en in de stad een fiets te pakken. ,,Als we stalen vloerbedekking naar architecten sturen, vragen we ze terug, zodat we ze kunnen hergebruiken.”

Druk van klantenDe meeste ondernemers kunnen volgens Martin Kloet, projectleider duurzaamheid van MKB-Nederland, wel wat hulp gebruiken. ,,Het begrip duurzaamheid is vaag. Er is geen enkele ondernemer tegen verduurzaming, maar ondernemers hebben vaak geen idee waar ze moeten beginnen. Elke maatregel vraagt weer om een volgende maatregel.” Volgens Martin is een belangrijke rol weggelegd voor brancheorganisaties.

Een brancheorganisatie die duurzaamheid al jaren hoog op de agenda heeft staan, is Koninklijke Horeca Nederland (KHN). Volgens Saskia Deerenberg, hoofd public affairs, is dat niet alleen een bestuursbesluit geweest. ,,Dagelijks merken ondernemers dat consumenten belangstelling hebben in onderwerpen als lokaal geteelde producten, gezonde voeding en voedselverspilling.” Maar ook zonder druk van klanten zoeken ondernemers nieuwe wegen. Marco Agema (42), eigenaar van cafetaria Friet van Piet in Groningen, is bijvoorbeeld al jaren bezig zijn bedrijf te verduurzamen. Hij beperkt zich niet tot energiebesparing, maar gebruikt ook vlees van scharrelvarkens en eieren van scharrelkippen, het liefst van boeren uit de omgeving. Sinds kort heeft hij kroketten van paddenstoelen die zijn geteeld op het afvalproduct koffiedik. ,,Mijn ouders liepen al voorop. Zij verkochten in de jaren zeventig rauwkost. Op een gegeven moment hadden ze zelfs eetbare frietbakjes, gemaakt van aardappelzetmeel. Ik heb de zaak in 2004 overgenomen. Sinds ik bezig ben met verduurzamen, zijn wat klanten afgehaakt die daar niets mee hebben, maar ik heb er veel nieuwe klanten bij gekregen. Dat zijn vooral mensen die voorheen nooit naar een cafetaria kwamen. Duurzaamheid is niet alleen weggelegd voor horecazaken in het hogere segment.”

Nieuwe structurenKHN (20.000 leden) haalt alles uit de kast om ondernemers te helpen. Op de website zijn checklists te vinden, uiteenlopend van zuinig waterverbruik tot biologische producten en het tegengaan van verspilling. ,,Maar we willen ook inspireren”, vertelt Saskia. ,,Ondernemers die het goed doen, heffen we op het schild. We schrijven erover in onze bladen om anderen weer op ideeën te brengen.”

Een andere organisatie die ondernemers helpt bij hun duurzaamheidsbeleid, is de Metaalunie. De metaalsector lijkt vooral door de hogere eisen van de overheid en afnemers gedwongen het roer om te gooien. ,,Op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu zijn we recycling gaan stimuleren. Vierduizend van de veertienduizend leden leveren aan de bouwsector; daar speelt duurzaamheid, technologie en innovatie een steeds belangrijkere rol”, legt secretaris Peter van der Mars uit. ,,Er zijn natuurlijk veel ondernemers die het licht al gezien hebben, maar dat is zeker niet de meerderheid. Wij willen hen erop wijzen wat er allemaal op het gebied van duurzaamheid gebeurt en wat voor mogelijkheden er zijn.” Bouwbedrijven houden er steeds vaker bij het ontwerpen al rekening mee dat een gebouw ooit weer moet worden afgebroken. Dat leidt tot nieuwe structuren, zoals gebouwen die eigendom blijven van de bouwer. ,,Ik hoorde onlangs van een leverancier van kanaalplaatvloeren, van die langgerekte betonnen vloerdelen met gaten erin, dat hij zijn producten niet meer verkoopt, maar alleen nog leaset. Op deze manier houd je vanaf het begin rekening met de mogelijkheden tot recycling. In het mkb worden langzaam heel nieuwe businessmodellen ontwikkeld.”

CIJFERS:

68%van de ondernemers kent het begrip maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar 17% wil er ook echt iets mee doen.

75%van de ondernemers vindt dat goed werkgeverschap bij maatschappelijk verantwoord ondernemen hoort.

25%van de ondernemers kent het begrip circulaire economie. Van die groep wil 19% er iets mee doen. 3% voelt er helemaal niets voor.

Bron: MVO Nederland

SUCCESVOL MET WINDMOLENS

Nadat Alfons Wispels (56) 21 jaar geleden zijn eerste windmolen liet bouwen, deels gefinancierd door particulieren die ook stroom wilden afnemen, stonden de participanten in de rij.

Inmiddels beheert zijn bedrijf Pure Energie honderden windmolens, waarvan 72 in eigen bezit, en levert hij vele duizenden klanten groene stroom. De omzet bedraagt zo’n 17 miljoen euro.

,,Toen ik begon, moesten investeerders minimaal 12.500 euro inleggen. Inmiddels is dat bedrag verlaagd tot 500 euro, bijna een cadeaubon die grootouders aan hun kleinkinderen kunnen geven.”

Toch is hun bijdrage relatief gering. Pure Energie heeft volgens hem een waarde van ongeveer 200 miljoen euro. Daarvan is zo’n 5 procent gefinancierd door kleine spaarders. De rest komt van banken en het bedrijf zelf.

Alfons heeft alle aandelen in handen. ,,Om succesvol te zijn in deze sector moet je naamsbekendheid hebben. Daarom zijn we sinds kort shirtsponsor van FC Twente.”

AAN DE SLAG MET DUURZAAMHEID?

- Begin met energiebesparende maatregelen

- Koop groene stroom

- Investeer in zonnepanelen

- Wees zuinig met alle grondstoffen

- Reduceer de hoeveelheid afval

- Onderzoek mogelijkheden voor recycling

- Kijk naar duurzaamheid in de hele keten

- Praat over duurzaamheid met klanten en collega’s

- Vraag deskundig advies