Op zakenreis met KLM-topman Pieter Elbers

07.45 uur

In de grote ontbijtzaal van Hotel Emperador in Buenos Aires zit een man in een korte zwarte sportbroek en een felgeel shirt een bordje fruit weg te werken. Hij eet als een sportman: hongerig, met grote happen. Niet voor de smaak, maar voor de brandstof. Dat het Pieter Elbers is die hier zit, baas van een bedrijf met 30.000 medewerkers en een jaaromzet van bijna 10 miljard euro, je zou het niet meteen zeggen. Zelfs zijn collega's moeten twee keer kijken. Zweetdruppels parelen op zijn voorhoofd. Gêne? Welnee. Elbers werkt al 24 jaar bij KLM, zijn mensen kennen hem van haver tot gort. Pas nog stond hij bij de viering van 97 jaar KLM op het podium van Hotel New York in Rotterdam You'll Never Walk Alone te zingen, met Lee Towers.

De wekker ging vanochtend om 05.00 uur, net als gisteren, net als morgen. Eerst stukken lezen, data in zijn geheugen stampen. ,,Ik werk heel gestructureerd, wil goed voorbereid zijn. Gelukkig heb ik niet veel tijd nodig om dingen te begrijpen. Ik ken het bedrijf." Structuur en discipline, hij leerde het bij de marine. Vandaar ook dat hardlopen, elke dag weer. Hij liet vanochtend speciaal de gym wat eerder opendoen. Het schema is heilig.

Het is niet aardig om te zeggen, maar je hoort het, voelt het, in de buik van de luchtvaartmaatschappij: Elbers brengt de duidelijkheid waaraan het zo ontbrak met Camiel Eurlings aan het roer. Neem de briefing van vanochtend, eendrachtig voorbereid door de Franse en Nederlandse medewerkers in Argentinië. Alles verloopt ordentelijk, iedereen zit rustig op zijn stoel.

De vragen van Elbers gaan vooral over details. Heel veel details. Wat voor cadeautje de ministers krijgen die vandaag met een bezoek worden vereerd. Een modelvliegtuig. Wat voor vliegtuig? Een 787, geen 777. Medewerkers zetten de dozen op tafel, het cadeaupapier er nog omheen. ,,Dat papier moet eraf hoor. En de doos ook. Het is geen gezicht als die mensen dat eraf moeten scheuren." Collega's vinden zijn extreme perfectionisme soms vermoeiend. Alles moet gaan zoals Elbers dat wil, hoor je dan, het gaat wel eens te ver. ,,Als het 98 procent is en het kan ook 100 procent zijn, dan moet je daarvoor gaan", zegt hij zelf. En, toegegeven: vaak heeft hij gelijk. ,,Als je met hem een gesprek voert over je werk, dan weet je dat hij weet waarover hij het heeft."

Dit zijn ze dus, die befaamde achterkamertjes. De delegaties van Elbers en de Argentijnse transportminister Guillermo Dietrich zitten tegenover elkaar, in een statige ruimte op de elfde verdieping van het ministerie. Pal aan het Plaza de Mayo, waar de Dwaze Moeders nog altijd om hun verloren kinderen treuren. Het is het soort gesprek, tussen grootbedrijf en overheid, dat normaal gesproken no go is voor spiedende ogen van buiten, en daarmee vanzelf voer is voor de wildste complottheorieën. De werkelijkheid blijkt veel minder mysterieus - vandaag in elk geval. De gesprekken schuren tegen het obligate aan. Mannen in pak, die het weer van de dag aan een uitgebreide analyse onderwerpen. Het even over voetbal hebben, over de luchtvaartsector in het algemeen en uiteindelijk ter zake komen.

Je kunt niet zeggen dat het Elbers' natuurlijke omgeving is, de bestuurskamer. Hij werd niet geholpen door vriendjes van een studentencorps ('Dat past niet bij mij'), komt niet uit een rijke familie. ,,Mijn ouders lieten me vrij, ik werd nooit gepusht. Ik nam op jonge leeftijd een krantenwijk, maar dat was omdat ik het zelf wilde."

Op zijn tiende verhuisde het gezin naar Oss. Pieter vertrok op zijn zeventiende, naar de transportacademie in Venlo, waar hij op kamers ging. Dat hij daarna bij KLM ging werken, was min of meer toeval; hij solliciteerde ook bij Van Gend & Loos. Topman worden, van welk bedrijf dan ook, was nooit een grote droom. ,,Het liep gewoon zo."

Aan tafel bij de Argentijnse minister is van onwennigheid geen sprake. Elbers is ontspannen, geconcentreerd. De minister geeft de voorzet door over luchthavenbelastingen te beginnen, die in Argentinië vrij hoog zijn, Elbers kopt hem dankbaar in. ,,Ik ben geen diplomaat, maar het lijkt mij het juiste moment om ze te verlagen."

De Zuid-Amerikaanse staf van Air France-KLM heeft een lunch met klanten geregeld. Aan tafel gaat het over van alles: schaliegas, Máxima, hypotheken. De gesprekken hebben één overeenkomst: Elbers neemt eraan deel, meestal als gespreksleider. Hij neemt die rol bewust op zich. ,,Ik kom hier om dingen te bereiken en daar moet ik voor werken. Dat betekent dat ik constant scherp moet zijn. Snap je nu waarom ik fit wil zijn? Als je 's ochtends sport, ben je scherp. Dat werkt echt."

Het bezoek aan het Zuid-Amerikaanse land is nog niet halverwege, maar de stemming is opgetogen. Het belangrijkste punt, het verhogen van het aantal vluchten tussen Amsterdam en Buenos Aires van vier naar zeven, is al binnen. ,,Een dag van een CEO is kostbaar, maar het is het waard om hier te zijn. Je hoort zo veel, ziet hoe het lokale team functioneert. Voor hen is het ook een soort erkenning dat de topman hier is. En het is goed voor het merk KLM. Uiteindelijk kunnen we hier gewoon iets bereiken. Ik ben hier niet voor de gezelligheid."

Gezelligheid is er in overvloed bij de tweede minister die vandaag de KLM-delegatie over de vloer krijgt. Gustavo Santos is minister van Toerisme, en nadat hij 'El Presidente Pjetr' welkom heet, schept hij er een bijzonder genoegen in om de carrière van Juan Carlos Heredia uit de doeken te doen; een Argentijnse voetballer die met Johan Cruijff bij Barcelona speelde. De sfeer is uitgelaten, cabaretesk bijna, en Elbers levert zijn deel. Wie de topman bezig ziet, kan niet anders dan bewondering hebben voor zijn ijver. Gisteren was hij nog in São Paulo, morgen vliegt hij door naar New York. Mensen zouden om minder omvallen, Elbers verblikt noch verbloost. Geduldig beantwoordt hij vragen over zijn bomvolle schema - ja, het is zwaar, maar ik kan er goed tegen - maar je ziet het hem denken: waar maak je je druk om? ,,Pieter is zo sterk'', zeggen zijn collega's bewonderend.

Alsof hij een robot is, zo gaat hij tekeer. Iedere minuut die hij aan KLM kan besteden, besteedt hij aan KLM. Ook 's avonds, als de KLM een feestje organiseert in hotel Faena, is hij één bonk energie. Hij speecht, praat met klanten, met stewardessen, met de minister... Ook twee in oranje gehulde mannen krijgen alle aandacht. Het blijken de presentatoren van La Hora Naranja, een radioshow voor de Nederlandse gemeenschap in Argentinië. Hoeveel luisteraars zouden ze hebben? Dertig? Honderd? Elbers geeft ze toch een interview. Hij verklaart het op zijn Elbers: ,,Als je ergens bent, moet je er het maximale uit halen." Het gaat om het hogere doel: het versterken van KLM als merk, los van het moederbedrijf, het versterken van het netwerk.

Maar ook Pieter Elbers is geen robot, toch? Als hij staat te toosten met de minister, zitten zijn vrouw en kinderen thuis, 10.000 kilometer verderop. Hij probeert bij hun hockeywedstrijden te zijn, maar geeft meteen toe: dat lukt niet altijd. Of hij het erg vindt? ,,Soms is het jammer, maar het groeit zo. Thuis zijn ze het gewend. Je moet er ook niet te moeilijk over doen."

Gevraagd naar zijn diepere beweegredenen om alle opofferingen te doen, blijft het lang stil. ,,Ik weet niet of er echt iets aan ten grondslag ligt. Als er al iets in zit, is het dat ik wat ik doe goed wil doen. Ik vind het mooi als we samen dingen voor elkaar boksen." Successen: hij zal ze nooit claimen. Binnen KLM vinden ze dat hij best wat trotser mag zijn, bijvoorbeeld op de manier waarop hij de Fransen buiten de deur houdt. ,,Hij is de eerste topman die dat doet. Dat is echt een verdienste."

Het feest loopt ten einde. Of hij moe is, na zo'n dag? ,,Nee. Als ik vanavond naar bed ga, ben ik voldaan over wat we vandaag hebben bereikt. Op een gegeven moment komt de man met de hamer wel voorbij, hoor. Maar ik zorg ervoor dat die niet langskomt als ik hier sta."

Gerelateerde artikelen:'KLM wijkt af van de norm. Dat getuigt van lef'Discussie KLM en Air France laait verder opKLM: 'Pak nu door om te blijven groeien'