Nieuws Actueel
Papiervernietiger bedreigt dossiers ondergang V&D
Het Stadsarchief Amsterdam vreest dat het archief van V&D verloren gaat bij de komende ontruiming van de panden. Het lot van de stukken over de laatste 25 jaar ligt in handen van de curator, zo schrijft het Parool.
Op hun laatste werkdag, 16 februari, stappen de V&D-medewerkers op het hoofdkantoor in Amsterdam een voor een naar buiten. Boven hun hoofd floept om de zoveel tijd een rode lamp aan. Wie eronder staat, moet zijn tas omkeren. De steekproef moet ervoor zorgen dat er niks waardevols mee naar huis gaat na hun ontslag.
Want waardevolle stukken liggen er nog genoeg, weet archivaris Mirjam Schaap van het Stadsarchief Amsterdam. Vlak na het faillissement spitte zij met V&D-nazaat Wim Vroom alvast door historische stukken, die nog in een filiaal in Nijmegen lagen. Pas wanneer de curatoren groen licht geven mogen ze de dozen ophalen. Bij de curatoren liggen ook USB-sticks met stukken die de Ondernemingsraad behandelde.
Of dit alles wordt vrijgegeven, is de vraag. In tegenstelling tot overheidsstukken zijn er geen wettelijke regels om bedrijfsarchieven te bewaren of openbaar te maken. Wanneer de directie het materiaal in de prullenbak wil gooien, mag dat. Daar vreest het Stadsarchief voor.
Vaste lage prijsAmsterdam wil dolgraag het complete bedrijfsarchief van V&D onder beheer van het Stadsarchief brengen, omdat de familieonderneming in de hoofdstad tot bloei kwam. De eerste winkel van Anton Dreesmann en Willem Vroom werd in 1887 geopend in de Weesperstraat en in 1912 volgde het eerste warenhuis van Nederland in de Kalverstraat. "Een uniek bedrijf, vaak zijn tijd vooruit," vertelt archivaris Schaap. Zo was V&D een van de eerste winkels die een vaste lage prijs invoerde. Onderhandelen met de verkoopsters was als gevolg daarvan niet meer mogelijk.
De historische archieven van 1875 tot eind jaren tachtig zijn redelijk goed bewaard, vertelt Schaap. Die zijn enkele jaren geleden grotendeels overgedragen aan het Stadsarchief. Maar dat geldt niet voor de periode tot 2016, het tijdperk waarin het verval intrad. Het Stadsarchief stuurde deze week een brandbrief naar de curatoren om ook dat recente archief vrij te geven.
De historische stukken die het Stadsarchief al wel in bezit heeft, laten zien wat Nederlanders honderd jaar geleden kochten. Schaap toont vergeelde foldertjes van begin vorige eeuw, met reclame voor jongensbroeken ('ijzersterk, ze groeien eruit, 1 gulden en 90 cent') en sterke luiers ('zacht in de wasch, 30 cent'). V&D bracht folders uit die inspeelden op de situatie van de vrouw. In de jaren zestig bijvoorbeeld krijgt zij meer vrije tijd, onder meer door de komst van de wasmachine. Het warenhuis sluit daar handig bij aan met advertenties voor vakantiereizen. "Als je de foldertjes naast elkaar legt, zie je de geschiedenis van de emancipatie," ontdekte Schaap.
BedrijfsbelangenVolgens de archivaris is behoud van het archief belangrijk voor toekomstige generaties. "We weten nooit wat mensen over honderd jaar interessant vinden, maar ik kan me voorstellen dat er tegen die tijd onderzoek wordt gedaan naar de detailhandel in de 21ste eeuw."
V&D-kenner en verzamelaar Philippe Hondelink verwacht dat het vrijgeven van het recente archief lastig gaat worden. "Er zal gevoelige informatie in staan, zoals bedrijfsbelangen en verslagen van de directie. Maar dit archief kan ons uiteindelijk wel antwoord geven op de vraag hoe het mis heeft kunnen gaan."
Volgens Schaap zijn daarover afspraken mogelijk, zoals een tijdelijke geheimhouding. In het historische archief van V&D zat één register dat honderd jaar dicht moest blijven: een zwarte lijst van personeel dat tussen 1923 en 1937 werd ontslagen wegens onzedelijk gedrag en diefstal. In 2023 wordt dat document openbaar. Schaap, lachend: "Ik vraag me af hoe schokkend we die informatie dan nog vinden."
