Paul de Groot brengt ondergronds Enschede in kaart

Eigenlijk wilde hij tandarts worden. Maar na een jaartje hield Paul de Groot (60) het voor gezien op de opleiding in Nijmegen. De geboren Enschedeër ging zich verdiepen in de aarde. Letterlijk, want als geofysicus doet De Groot tegenwoordig onderzoek naar de samenstelling van grond. Hij doet dat voor bedrijven en organisaties over de hele wereld. Gewoon vanachter zijn bureau in een kantoorpand tegenover het politiebureau in Enschede.

Ondernemer

Na zijn studie werkte Paul de Groot tien jaar bij Shell, onder meer in Oman en Nigeria. Vervolgens ging hij naar TNO, de organisatie voor toegepast natuurwetenschappelijk onderzoek. In 1995 keerde De Groot terug naar zijn roots en werd in Enschede mede-oprichter van dGB Earth Sciences. Eigen baas dus. "Toen ik bij Shell wegging kreeg ik ideeën om bepaalde problemen op te lossen", zegt De Groot.

Oliemaatschappij

Het werk van de geofysicus laat zich lastig uitleggen zonder al gauw in technische en wetenschappelijke termen te belanden. De 'problemen' waar De Groot op doelt zitten in de aardlagen die de Enschedeër voor zijn opdrachtgevers onderzoekt. Een oliemaatschappij bijvoorbeeld, die wil weten wat de beste plek is om te boren naar aardolie.

Duur

Het is een dure aangelegenheid. Boren in de diepte op het vasteland kost al gauw 1.000 euro per meter, midden in de zee is nog prijziger. Een boorgat kan kilometers diep zijn. "Je wil dus graag in één keer goed boren. En op het hoogste puntje van het reservoir, want olie is lichter dan water en stijgt dus", legt De Groot uit. Dat luistert nauw. "Het gaat soms om afwijkingen van meters. Je moet voorkomen dat je ernaast zit en weer een duur gat moet boren."

Het onderzoek naar dat ideale boorgat, dat is waar dGB Earth Sciences zich mee bezighoudt. Het begint met het in kaart brengen van de verschillende aardlagen door middel van seismiek. Dat doen andere specialisten die geluidsgolven in de bodem schieten, vergelijkbaar met een echo van een menselijk lichaam. Aan de hand van deze resultaten en putgegevens kan met behulp van software worden afgelezen welke bodemsamenstelling de geluidsgolven op een bepaalde diepte doorkruisen. Deze aardlagen zijn in verschillende tijdperken ontstaan, tot honderden miljoenen jaren geleden.

Warmwaterbronnen

Het ontdekken van de ondergrond is niet alleen interessant voor de grote oliemaatschappijen. Zeker nu duurzaamheid een steeds belangrijker thema wordt krijgt De Groot vaker opdrachten om te zoeken naar boorplekken voor gebruik voor geothermie. Zo wordt het gebruik van aardwarmte voor verwarming of het opwekken van elektriciteit genoemd. De Groot: "Diep in de grond zitten warmtereservoirs, ofwel warmwaterbronnen. Onder de hoge druk van de aarde loopt de temperatuur in die reservoirs op." Globaal zou je kunnen zeggen: elke kilometer de diepte in betekent een temperatuurstijging van 30 graden. "Er zijn drie verschillende manier om iets met aardwarmte te doen. Ondiep kun je al gebruikmaken van koude-warmteopslag", zegt de geofysicus. Er leven onder onderzoekers en politici in Enschede ideeën om daarvoor de zoutcavernes te gebruiken. "Ga je dieper de grond in, op zo'n 2 kilometer, dan zijn de reservoirs warm genoeg om te gebruiken voor verwarming in gebouwen. Dan boor je twee gaten op 2 kilometer afstand van elkaar. In het ene gat spuit je koud water onder hoge druk naar de diepte en via scheuren in de bodem haal je het warme water bij het andere boorgat naar boven."

Ultradiepte

Als er op ultradiepte wordt geboord (4 tot 5 kilometer) en er temperaturen van 150 graden worden bereikt, dan kan er zelfs elektriciteit worden opgewekt. Aardwarmte is een onuitputtelijke energiebron. Dat zal er altijd blijven. Maar beginnen met boren dus in Enschede? Zo makkelijk gaat dat niet, zegt Paul de Groot. Een warmtereservoir is pas geschikt als deze zich op de juiste diepte bevindt en het gesteente voldoende poreus en doorlatend is om water rond te kunnen pompen. Volgens de gemeente heeft TNO gezegd dat geothermie in Enschede geen reële optie is. De Groot betwijfelt dat en heeft de gemeente gevraagd om dat uit te zoeken. "We weten met de beschikbare informatie eigenlijk heel weinig over de bodemsamenstelling van Enschede. Dieper dan 600 meter weten we niet wat er zich in de grond bevindt."

Gemeente

Wat dGB Earth Sciences nu wil doen is alle beschikbare informatie over de bodem van Enschede en omgeving verzamelen. Daarvoor is het verzoek bij de gemeente ingediend. De studie levert een rapport op met dieptes en temperaturen van mogelijke aardwarmtereservoirs in de Twentse bodem. Paul de Groot benadrukt dat het blijft gaan om schattingen. "Om zeker te weten of een reservoir geschikt is voor geothermie zul je uiteindelijk wel een gat moeten boren." Maar als de studie potentiële locaties aanwijst, dan is dat volgens De Groot zeker de moeite waard. "We hebben al eens een studie gedaan voor een bouwproject met 6.000 woningen in Den Haag. Die zouden ook verwarmd moeten worden met behulp van geothermie. De putten zijn geboord en het reservoir was geschikt, maar helaas is het bouwproject niet doorgegaan."