Steeds meer bedrijven keren zich af van Black Friday: ‘Overconsumptie past niet meer in deze tijd’

Best kans dat die anders zo prijzige telefoon of armband op 25 november, Black Friday, prompt voor een meeneemprijsje in de (digitale) schappen ligt. En wie weet zijn voor die tijd ook al wat pre-Black Friday-deals te vinden op internet, passend bij het meerdaagse karakter dat het fenomeen alweer enige jaren heeft in Nederland.

Ruim voordat Sinterklaas zijn pakjesboot heeft aangelegd, word je als consument al bedolven onder de ‘topaanbiedingen, prijzenpakkers en megakortingen’. ,,We zijn een hebberig volkje’’, zegt marketingdeskundige Paul Moers in gesprek met het AD. ,,En op die wetenschap spelen bedrijven handig in.’’

Nederlandse bedrijven profiteren gretig

Die hebberigheid komt onder meer tot uiting op Black Friday, dat z’n oorsprong heeft in Amerika. De dag na Thanksgiving vormt er al decennia de opmars van de periode waarin kerstaankopen worden gedaan. Inmiddels heeft dat alweer jaren een wereldwijd karakter. En daarvan profiteren ook Nederlandse bedrijven gretig.

Volgens Moers draaien ondernemingen bewezen meer omzet op deze dag. Al vraagt hij zich hardop af of inmiddels met goed fatsoen nog valt te spreken van Black Friday. ,,Bijna de helft van de drogisterijartikelen is het hele jaar door in de aanbieding, voor supermarktproducten geldt dit in een kwart van de gevallen’’, rekent Moers voor. ,,In plaats van Black Friday zou Black Month of Black Year een betere benaming zijn. Goedbeschouwd krijg je het hele jaar door allerlei spullen in je maag gesplitst, veelal met daarin een fictieve korting verwerkt.’’

Future Friday in plaats van Black Friday

In een tijd dat het leven alsmaar duurder wordt en de energierekening voor het gros van de Nederlanders nauwelijks nog te betalen valt, neemt de scepsis toe. Steeds meer bedrijven voelen ongemak bij de langzaam ingeburgerde behoefte om consumenten tot impulsaankopen te verleiden. Onlangs maakte winkelketen Dille & Kamille nog de principiële keuze om te stoppen met Black Friday. Een ander bedrijf, Bever, komt dit jaar met een minstens zo’n veelzeggend signaal. De ‘buitenwinkel’ doopt Black Friday eigenhandig om in Future Friday. In plaats van spullen kopen kunnen klanten op 25 november gratis hun eerder gekochte schoenen of kleding laten repareren bij één van de Bever-filialen.

,,Een bewuste keuze’’, zegt Christian de Jong, manager innovatie en duurzaamheid bij Bever. ,,Black Friday jaagt onnodig koopgedrag aan. Die overconsumptie past om twee redenen niet meer in deze tijd. Veel mensen gaan gebukt onder financiële zorgen. En twee: de textielindustrie is toch al een vervuilende industrie. Onder het mom ‘minder spullen, een goed idee’ hopen we mensen tot nadenken aan te zetten. Ofwel: koop niet heel veel, maar koop een enkele keer iets goeds. Dat werkt duurzaamheid in de hand. Hopelijk krijgt ons initiatief navolging van andere bedrijven.’’

Oude meubels terugbrengen voor tegoedbon bij Ikea

Ook IKEA keert zich af van Black Friday. Consumenten kunnen deze dag hun oude IKEA-meubel terugbrengen en in ruil daarvoor krijgen ze een deel van de waarde van het meubel terug in de vorm van een tegoedbon. ,,Dat oude meubel verkopen wij vervolgens voor een klein prijsje in de Circular Hub”, aldus het bedrijf. Reisorganisatie TUI laat weten dit jaar voor de tweede keer niet mee te doen aan Black Friday en heeft deze dag omgedoopt tot Fair Friday. Het wil hiermee duurzamere vakanties en vervoersvormen onder de aandacht brengen. ,,We zullen nooit claimen dat vakantie helemaal duurzaam is, of zal worden, maar er bestaan wel degelijk bewustere keuzes”, aldus Frans Leenaars van TUI.

Tassenmerk Susan Bijl, geïnspireerd door de actie van Dille en Kamille, protesteert eveneens tegen de koopjesdag. Zowel de winkels als de webshop gaan op slot vanwege hun ‘Green Friday’. Het Rotterdamse merk, dat gerecyclede tassen verkoopt, hoopt dat mensen zo minder zullen gaan consumeren. Om dat te bereiken biedt Susan Bijl vanaf heden gratis reparaties aan.

‘Periode van overvloed is voorbij’

‘Een ijzersterk statement’, zo noemt Moers de acties van Susan Bijl, Dille & Kamille en Bever. Eén die volgens de marketingdeskundige goed appelleert aan de huidige gemoedstoestand in het land. ,,De periode van overvloed is voorbij.’’

Desondanks zullen talloze andere bedrijven de komende weken blijven adverteren met Black Friday-deals en pre-Black Friday-deals, daarmee inspelend op de ‘hebberigheid’ van de consument. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) stelt daarbij wel alert te zijn op het naleven van de spelregels. ,,Kortingen moeten wel echte kortingen zijn’’, zegt een woordvoerder. ,,Het mag niet zo zijn dat een bedrijf de prijs van product A eerst met 20 procent verhoogt, om dat percentage vervolgens als korting te verrekenen op of rondom Black Friday. Daar zullen we goed zicht op houden.’’