Directeur tabakslobby: 'Tabaksindustrie is juist een keurige industrie’

Januari. Opnieuw doen tientallen duizenden Nederlanders een poging om af te komen van de gewoonte die ze haten, maar niet zo goed kunnen laten: het roken. Net als in oktober, dat sinds 2014 als ‘stoptober’ de officiële actiemaand is tegen de rookverslaving, staat het roken weer in een kwaad daglicht. Het moeten vervelende maanden zijn voor Jan Hein Sträter, directeur van de Nederlandse brancheorganisatie van de tabaksindustrie, die zijn ‘aanhang’ ieder jaar wat ziet slinken. In het AD vertelt hij zijn verhaal.

Is januari een vervelende maand voor de tabaksindustrie?

Jan Hein Sträter: ,,Elke dag van het jaar stoppen er mensen met roken. Dat is niet iets waar onze aandacht op is gericht."

Vast omdat het haast niemand lukt om definitief te stoppen.

Sträter: ,,Iedereen kent meer mensen die gestopt zijn dan dat ze nog rokers kennen. Het percentage rokers neemt al zestig jaar af, tot op dit moment 21 tot 24 procent van de volwassenen. Die afname zal ook doorgaan. Wie wil stoppen, kan stoppen, al lukt het misschien niet de eerste keer. Ikzelf ben ook gestopt toen mijn kinderen in de puberteit kwamen. Ik wilde niet het slechte voorbeeld geven."

Wat nu? U rookt niet?

Sträter: ,,Nee, want roken is slecht voor de gezondheid. Dat weet iedereen. Door de verbranding van de tabak ontstaat er teer en koolmonoxide en daar kun je kanker van krijgen en andere ziektes. Vroeger heeft de tabaksindustrie dat misschien ontkend, maar dat is nu meer dan veertig jaar geleden.’’

Hoe kunt u dan het roken promoten?

Sträter: ,,Ik promoot het roken niet. Mijn leden ook niet. Maar er is in Nederland van oudsher een tabaksindustrie. Dat is een bedrijfstak met een lange historie en gerechtvaardigde belangen. Die mogen ook gehoord worden. Dat is wat wij doen met de branchevereniging.’’

Maar kan deze industrie niet beter opgedoekt worden?

,,Dat gebeurt als mensen stoppen met roken. Dan stopt die industrie ook. Het is een denkfout dat mensen roken omdat er een industrie bestaat. Het is precies andersom. Een kleine kwart van de volwassenen vindt roken plezierig.’’

Omdat ze verslaafd zijn.

,,Die verslaving kun je doorbreken. Daar is ook hulp voor. Het beeld bestaat dat mensen gedwongen of verleid worden tot roken terwijl ze dat eigenlijk niet willen. Maar dat herken ik totaal niet. Het idee is ook dat we kinderen verleiden. Maar kinderen roken niet. De starters zijn jongvolwassenen vanaf 18 jaar die in de uitgaansleeftijd zitten. Ze willen graag roken en drinken. Een groot deel van hen stopt er later weer mee.’’

Sigaretten worden toch juist bewust verslavend gemaakt?

Sträter: ,,Dat is helemaal niet waar. Dat wordt beweerd, maar heeft nooit standgehouden. Nicotine is verslavend, maar komt van nature in tabak voor. Het is een van de attracties van tabak, zoals alcohol in wijn. Tabak zonder nicotine bestaat niet."

Maar er wordt toch van alles aan die tabak toegevoegd?

,,In sigarettentabak zitten gemiddeld vijf tot zes toevoegingen, waarvan suiker, water en een stof om dat water aan de tabak te binden de belangrijkste zijn. Verder tref je vooral smaakmakers. De ene fabrikant kiest voor drop, de andere voor vanille of iets anders. Zo maken ze hun product aantrekkelijk. Net zoals een soepfabriek Italiaanse tuinkruiden of balletjes toevoegt. Stiekeme verleiders om het roken nog verslavender te maken zijn er niet.’’

Het is een levensgevaarlijke industrie. Hoe kunt u die vertegenwoordigen?

Sträter: ,,Ik heb daar geen gewetensproblemen mee. De tabaksindustrie is juist een keurige industrie. Met alle discussies kunnen we ons geen rumoer over arbeidsvoorwaarden, milieu of steekpenningen veroorloven. Nadeel is dat we een ongezond product maken. Dat slechte imago is overgegaan op de hele bedrijfstak, alsof we constant bezig zijn met leugens en bedrog. Dat vind ik onverdiend en het daagt me uit. Ik verzet me tegen de valse aantijgingen aan ons adres. Een advocaat heeft aangifte tegen ons gedaan voor moord en doodslag. We zouden willens en wetens jonge mensen in het verderf storten. Maar al die beschuldigingen zijn de prullenmand ingegaan.’’

U hebt veel invloed. De rooklobby is machtig.

,,Vast. Dat zie je aan al die verruimende maatregelen in de afgelopen jaren.’’

U bedoelt het ironisch.

Sträter: ,,Ik bedoel het ironisch. Je mag bijna nergens roken, we maken geen reclame, op de pakjes zitten lelijke foto’s. Nu weer dat uitstalverbod. Als er al een lobby is, dan is die niet succesvol. Maar die almachtige tabakslobby bestaat helemaal niet. Of je moet zeggen dat ik het in mijn eentje ben, als directeur van de branchevereniging. Ik heb al gehoord dat ik achter de schermen aan alle touwtjes trek en Mark Rutte in mijn macht heb. Terwijl ik die man nog nooit heb ontmoet! Je komt echt in de wereld van de complotdenkers.’’

Nu het roken in het Westen terugloopt, schakelt u over op de arme landen.

,,Die opmerking gaat ook weer uit van kwade trouw. De welvaart in die landen stijgt en dan zie je dat mensen daar ook een auto en een koelkast willen. En sommigen een sigaret.’’

Zou u niet liever een heilzamer industrie vertegenwoordigen? Is het niet vervelend steeds de paria te zijn?

Sträter: ,,Ik zie er niet tegenop het contraire standpunt in te nemen. Ik heb een dikke huid en een klein ego. Ik trek het me niet aan als mensen roepen dat ik de gevangenis in moet. Ook de producten van alcohol, suiker en vet voedsel krijgen er zo langzamerhand mee te maken. We zitten in de foute hoek.’’

Mensen gaan dood aan uw producten. Dat is een hoge prijs voor een genotsmiddelenindustrie.

Sträter: ,,Je hoeft niet te roken. Ik ontkent niet dat tabaksverslaving bestaat, maar het verslavingsprobleem wordt erg overdreven. Antirookactiviste Wanda de Kanter zegt verslaafd te zijn geweest en lang te hebben gerookt. Toen is ze gestopt en was ze niet meer verslaafd.’’

Waarom vertelt u niet in welke plaats u woont?

Sträter: ,,Om mijn privacy te beschermen.’’