Door nieuwe EU-regels kan de creditcard ook in jouw winkel belangrijk worden

6,3 miljoen Nederlanders hebben een creditcard, alleen laten de meeste hem onaangeroerd in de portemonnee. Behalve in het buitenland, want daar blijkt de creditcard een uiterst handig betaalmiddel. Een hotelkamer boeken, tanken, een fikse aankoop doen: in veel landen, zeker in de Verenigde Staten, biedt plastic dan soelaas. De creditcard dient daarnaast als reserve voor als de pinpas onverhoopt dienst weigert of wordt ingeslikt.

Een blik op de cijfers maakt de impopulariteit zichtbaar: van deruim 6,5 miljard toonbankbetalingen vonden er vorig jaar slechts 30 miljoen met creditcard plaats, blijkt uit Betalen aan de Kassa 2016 van De Nederlandsche Bank. Oftewel: op elke 100 betalingen trekt de Nederlander minder dan een halve keer zijn kredietkaart. In waarde uitgedrukt is dat met 3 miljard op 135 miljard euro iets hoger. De creditcard wordt vooral voor grote uitgaven getrokken.

Online scoort de creditcard niet veel beter: 3 procent van de ruim 20 miljard euro aan internetaankopen is vorig jaar zo betaald, toont de eCommerce Payment Monitor van marktonderzoeker GfK. Ruim onder iDEAL (57 procent), maar ook minder dan PayPal (6 procent).

,,De manier van betalen in landen is grotendeels cultuurhistorisch bepaald'', verklaart Gijs Boudewijn, adjunct-directeur van Betaalvereniging Nederland de geringe populariteit. ,,Nederland en veel andere Europese landen gelden als pinlanden, de VS, Groot-Brittannië en in mindere mate Frankrijk zijn creditcardlanden.''

Nederlandse spaarzaamheid

Dat de kredietkaart nooit is aangeslagen, zit in de Nederlandse spaarzaamheid. ,,De creditcard geldt als iets voor de rijken; voor krediet gaan we naar de bank.'' Boudewijn legt uit dat werknemers vanaf de jaren 60 hun loon direct op hun betaalrekening gestort kregen. ,,Mede door de komst van geldautomaten is de pinpas vanaf de jaren 80 een eclatant succes geworden.'' Dan speelt ook mee dat creditcardaanbieders als American Express en VISA altijd relatief hoge vergoedingen vroegen. ,,Pinnen is van oudsher goedkoper.''

VISA, met wereldwijd 850 miljoen creditcards de grootste aanbieder, bevestigt die lezing. ,,Het zit in de volksaard: Nederlanders zijn calvinistisch, geld geef je pas uit als je het hebt'', weet Daniël van Delft, manager voor Nederland.

Payment Service Directive 2

Volgens winkeliers dreigen de VISA's en Mastercards van deze wereld nu alsnog langszij te komen. Komend jaar treedt de Payment Service Directive 2 (PSD2) in werking. Deze Europese richtlijn moet innovatie en concurrentie in het Europese betalingsverkeer stimuleren. Niet alleen banken, maar ook andere financiële spelers kunnen dan toegang tot onze bankgegevens krijgen.

Detailhandel Nederland vreest dat Amazon, Apple, Facebook en Google hun machtige voet tussen de deur krijgen en in hun kielzog de creditcardmaatschappijen meenemen. Onder meer Google en Apple werken aan een elektronische portemonnee. ,,Dat zijn geen nieuwe betaalmiddelen, maar gewoon dure creditcardtransacties in een nieuw jasje'', stelt Michel van Bommel, secretaris Betalingsverkeer van Detailhandel Nederland.

Vergoedingen

Een boodschappenkar bij de supermarkt of een nieuwe spijkerbroek dreigt dankzij PSD2 vele euro's duurder te worden. ,,Momenteel moeten retailers voor elke creditcardbetaling een vergoeding betalen die kan oplopen tot enkele procenten per aankoop. Deze tarieven liggen tot wel twintig keer hoger dan tarieven voor een pinbetaling.''

Betaalexperts noemen de vrees prematuur. PSD2 kan zelfs tot een dalend gebruik leiden, zegt Koen van Nijnatten. Als marktonderzoeker van GfK levert hij betaalcijfers aan onder meer De Nederlandsche Bank. ,,Wallets van Google en Apple kunnen straks direct aan je betaalrekening worden gekoppeld in plaats van alleen aan je creditcard.''

Gijs Boudewijn van Betaalvereniging Nederland ziet het gevaar ook niet. ,,Daarvoor is het betalingsverkeer in Nederland te goed geregeld. Voor nieuwkomers is het lastig een verdienmodel te vinden.'' Dat neemt niet weg dat het betaalverkeer met de tussenkomst van Apple cum suis duurder kan worden. ,,Het is immers weer een extra partij in de keten die een honorarium rekent.''

Acceptatie

Boudewijn kan desalniettemin begrip opbrengen voor winkeliers. ,,Zij willen geen percentage van het aankoopbedrag afdragen, zoals bij creditcards. Dat vinden ze te duur. Bij PIN betalen ze een vast bedrag per transactie.''

Terecht of niet, winkeliers hebben invloed. Drie jaar geleden lobbyde Detailhandel Nederland al in Brussel tegen de vermeende macht van VISA en Mastercard. ,,Een klant die met de creditcard betaalt, kost de winkelier wel 40 keer meer dan een klant die pint'', zei Tom Ponjee destijds.

Dat pleidooi had succes: creditcardmaatschappijen mogen sinds 2015 nog maximaal 0,3 procent van het aankoopbedrag bij de bank van de winkelier in rekening brengen. Voor pinbetalingen geldt 0,2 procent. In Nederland zijn de pintarieven overigens veel lager dan het plafond; per transactie gaat het om 5 tot 6 cent. ,,Elke winkelier onderhandelt daar met zijn bank over'', legt Boudewijn uit. Grote retailers als Albert Heijn betalen waarschijnlijk minder.

Goedkoper

VISA weerspreekt alle kritiek. ,,Los van Brussel zijn tarieven voor pinnen en creditcards al naar elkaar toegegroeid'', zegt Van Delft. ,,Ze verschillen weinig.'' Hij begrijpt de ergernis van winkeliers niet. ,,Als een klant met creditcard afrekent, vormt dat een gegarandeerde betaling voor de winkelier. Hij krijgt z'n geld, ook als de klant geen saldo heeft.''

Voor de consument biedt de kredietkaart eveneens grote voordelen. ,,In diverse werelddelen blijft de acceptatie beter. Niet enkel in de VS, maar ook in ontwikkelingslanden als Vietnam.'' Aankopen via kredietkaart zijn verzekerd en kennen aflevergarantie. Bezitters kunnen punten sparen voor extra voordeeltjes. ,,Een creditcard biedt verder extra bestedingsruimte.'' Dat geeft risico's op schulden, erkent Van Delft, maar uit cijfers blijkt dat in Nederland geen 'Amerikaanse toestanden' heersen.

Bestedingsruimte

Grootste bank ING noemt de extra bestedingsruimte met name. ,,Veel klanten vinden dat prettig'', zegt woordvoerster Eva Hersbach. Consumenten gebruiken hun creditcard - een op de vijf ING-klanten heeft er één - verder vooral online. De bank ziet een lichte stijging in aantallen en gebruik. ,,Deels door de groei van online winkelen en deels doordat we zelf groeien.''

VISA constateert groei, maar erkent dat het aantal betalingen met pinpassen en iDEAL harder stijgt. Zo biedt Amazon sinds kort iDEAL aan. ,,De pinpas wordt wereldwijd steeds beter geaccepteerd. Dat was tien tot vijftien jaar geleden anders'', weet Van Delft. Niet dat VISA rouwig is, het bedrijf doet zoveel meer dan creditcards. ,,Dat is een hardnekkig misverstand. We verzorgen ook betalingen met de bankpas.'' Dat doet VISA met V PAY, dat op steeds meer bankpasjes prijkt, onder meer op die van De Volksbank. Het is daarmee de tegenhanger van Mastercard's Maestro.

De creditcard zal de pinpas - in Nederland zijn er 25,7 miljoen in omloop - al met al niet inhalen. Het stukje plastic blijft een marginaal bestaan leiden. ,,Uit de cijfers wijst niets op een doorbraak'', concludeert GfK-onderzoeker Van Nijnatten. ,,De aantallen liggen al jaren stabiel.''