Nieuws Retail
Sancties tegen rijke Russen treffen ook Nederlandse winkelstraat
De Europese sancties tegen Russische oligarchen treffen tot in de Nederlandse winkelstraat doel. Drie Nederlandse multinationals en 202 drogisterijen moeten het in één klap zonder hun eigenaar Michail Fridman zien te rooien. Wie is deze Russische zakenman?
Holland & Barrett kleurt ook de Nederlandse winkelstraat, maar is in handen van een Russische zakenman met nauwe banden met het Kremlin. Foto: Shutterstock.
Wat zijn (mogelijke) effecten van de oorlog in de Oekraïne op het bedrijfsleven, op de economie? Meld je nu aan voor de speciale lunch-nieuwsbrief van De Ondernemer, met op doordeweekse dagen het laatste ondernemersnieuws. Deze nieuwsbrief heeft ook een virtueel gesproken versie. Aanmelden doe je via deondernemer.nl/nieuwsbrief.
‘Oorlog kan nooit het antwoord zijn.’ In een mail afgelopen weekend aan het personeel van zijn Londense investeringsbedrijf Letter One noemt de Russisch-Oekraïense ondernemer Michail Fridman de strijd in Oekraïne een tragedie. Hij vraagt (niemand in het bijzonder) het bloedvergieten te stoppen.
Verantwoordelijken wijst hij niet aan. ,,Ik doe geen politieke uitspraken, ik ben een zakenman met verantwoordelijkheid voor vele duizenden werknemers in Rusland en Oekraïne."
En Nederland, zo blijkt uit een reconstructie van het AD. Een van de vele bedrijven waarin Fridman belangen heeft, is telecomgigant Veon waarvan het hoofdkantoor is gevestigd in de de Amsterdamse Zuidastoren The Rock. Nu zal Veon weinig zeggen – het bedrijf is verder niet actief in ons land – maar als Vimpelcom zette het de Russische aanwezigheid aan de Zuidas vijf jaar geleden donkerrood op de kaart.
Lees ook: Turbulente tijden voor chrysantenkweker: ‘Is dit ondernemen of pokeren?’
Het bedrijf, met ruim 200 miljoen abonnees in voormalige Sovjetstaten, Pakistan, Algerije, Bangladesh en Laos de vijfde telecomaanbieder in de wereld, was betrokken bij een omkoopschandaal in Oezbekistan. Vimpelcom moest uiteindelijk voor 358 miljoen euro vervolging in Nederland afkopen en veranderde uit marketingoverwegingen van naam.
Op de sanctielijst van de Europese Unie
Dat voorkomt niet dat het aan de Amsterdamse beurs genoteerde bedrijf nu weer op de radar staat vanwege grootaandeelhouder Fridman. De oligarch – een zakenman met nauwe banden met het Kremlin – staat sinds deze week op een sanctielijst van de Europese Unie. Volgens Brussel wordt hij gezien als een van de topfinanciers van de Russische overheid en een oliemannetje voor Poetins getrouwen. Mogelijk volgen landen als Groot-Brittannië en de VS het Europese voorbeeld.
Nu Fridman op de sanctielijst staat, zijn zijn tegoeden bevroren en kan hij niet meer direct betrokken zijn bij een NV als Veon. Het bedrijf liet dinsdag in een summier bericht weten dat Fridman is opgestapt – zonder daarvoor de reden te noemen. Zijn indirecte betrokkenheid bij bedrijven als Veon aanpakken wordt een stuk lastiger. Zo is het telecomconglomeraat formeel gevestigd op de notoire vrijhaven Bermuda. En pikant: de broer van Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen is er bestuurder.
Veon is lang niet de enige link tussen Fridman en ons land. De 57-jarige Rus, die ook de Oekraïense en Israëlische nationaliteit zou bezitten, zette net na de val van de Muur in 1991 Alfa Bank op, inmiddels een van de grootste private banken van Rusland. Alfa, naar verluidt een van de belangrijkste private financiers van zowel het Kremlin als in Oekraïne, is eigenaar van de Amsterdam Trade Bank, dat zich specialiseert in handel met Rusland.
Eigenaar De Tuinen en een hoofdsponsor van schaatsbond KNSB
Daarnaast is de miljardair actief met het in het Amsterdamse WTC gevestigde winkelconglomeraat X5 Retail, dat in Rusland vooral supermarkten uitbaat. En volgens de Britse zakenkrant The Financial Times is Fridmans Letter One sinds vijf jaar eigenaar van de Britse drogisterijketen Holland & Barrett. Dat baat, ooit als ‘De Tuinen’, in Nederland 202 vestigingen uit en is sinds kort een hoofdsponsor van schaatsbond KNSB.
Michail Fridman in 2019. Foto: Reuters.
Lees ook: Topmannen bunq, Picnic en MessageBird slaan handen ineen voor Oekraïne
Dat Fridman zich op de vlakte houdt over de oorzaken van de oorlog in Oekraïne zal ook te maken hebben met zijn afkomst. De miljardair werd 57 jaar geleden geboren in Lviv, in het westen van Oekraïne. Hij vertrok er op zijn zeventiende, maar zijn ouders wonen er nog.
Hoe nauw de banden met het Kremlin zijn, houdt Fridman vooral mistig
Tegenwoordig zijn Moskou en Londen de uitvalsbasis van de metallurgisch ingenieur. Volgens TheSunday Times is Fridman de op tien na rijkste man van Groot Brittannië. Hij zou ook huizen bezitten in Amsterdam, Hamburg en Parijs – waar zijn ex-vrouw en twee kinderen verblijven. Het Amerikaanse zakenblad Forbes schat zijn persoonlijke vermogen op 15,5 miljard dollar.
Hoe nauw de banden met het Kremlin zijn, houdt hij vooral mistig. Wel schuiven zakenpartners zichtbaar aan bij recente bijeenkomsten met Poetin, onder wie Petr Aven, een Rus waarmee Fridman actief is bij Alfa Bank.
Fridman ontkent alle aantijgingen over banden met Poetin. ,,Deze sancties zijn unfair," zegt hij in een verklaring. ,,Wij zullen de valse en ongefundeerde redenen voor het opleggen van deze sancties met alle middelen krachtig bestrijden. En wat er ook met mij gebeurt, het zal geen enkele impact hebben op de politieke besluitvorming in Rusland."
