Scheiden als ondernemer: dit moet je weten

Een groot deel van de huwelijken die in Nederland worden gesloten, houdt helaas niet voor eeuwig stand. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) eindigt ongeveer 40 procent in een scheiding, wat neerkomt op ruim 30.000 gestrande huwelijken per jaar. Tegelijkertijd telt ons land steeds meer ondernemers. Logisch gevolg is dat er ook steeds meer ondernemers gaan scheiden.

Van wie is de zaak?Voor een ondernemer is een scheiding even vervelend als voor ieder ander mens. Ondernemers hebben ook veelal dezelfde emoties, rechten en plichten, zowel tijdens als na een scheidingsprocedure. Een eigen bedrijf brengt echter ook andere vraagstukken met zich mee. Want van wie is de zaak eigenlijk? En krijgt de andere partner ook een deel van de onderneming of een vergoeding?

Deze vragen zijn niet eenvoudig te beantwoorden, omdat elke situatie toch net even anders is. Maar na het lezen van dit artikel heb je wel een goed beeld van de mogelijke impact van een scheiding op jouw bedrijf.

1. HuwelijksvormAls jij en je ex in gemeenschap van goederen getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben zonder voorwaarden, is de kans groot dat jullie bedrijf volledig onder het te verdelen vermogen valt. Dit hangt ook af van de bedrijfsvorm. Zijn jullie wel (huwelijkse) voorwaarden overeengekomen, dan is het bedrijf vaak het eigendom van een van beiden.

In de voorwaarden kan dan bijvoorbeeld een verrekenbeding zijn opgenomen. Dat is een afspraak om inkomsten en/of vermogen met elkaar te verrekenen. Wat er met het bedrijf gebeurt, wordt niet voor niets als een van de belangrijkste huwelijkse voorwaarden gezien.

2. BedrijfsvormHeb je een eenmanszaak en ben je in gemeenschap van goederen getrouwd? Dan is het bedrijf van zowel jou als je ex en zal de (waarde van de) onderneming bij de scheiding dus ook verdeeld moeten worden. Dit geldt ook als jullie samen een vof hebben en er geen andere firmanten zijn. Als die er wel zijn, wordt alleen jullie deel van de vof verdeeld.

Een andere optie is dat jullie samen een b.v. hebben. In dat geval kunnen de aandelen in twee gelijke delen gesplitst worden of kan de ene partner de ander uitkopen. Bij een b.v. spelen soms ook andere factoren een rol, zoals het belang van andere aandeelhouders.

3. Waarde van het bedrijfMeestal wordt het bedrijf zelf niet verdeeld bij een scheiding, maar de waarde ervan wel. De waardebepaling is een complexe berekening die gebaseerd is op onder andere schulden en bezittingen, jaarcijfers, marktomstandigheden en toekomstverwachtingen. De ex-partners kunnen het regelmatig niet direct eens worden over de waardebepaling.

Er is dan sprake van botsende belangen: de ondernemer wil dat zijn zaak zo laag mogelijk gewaardeerd wordt, terwijl de ex het tegenovergestelde voor ogen heeft. Veel stellen die in scheiding liggen, schakelen voor de waardebepaling daarom een objectieve partij in.

4. Continuïteit van het bedrijf De emoties kunnen tijdens een echtscheidingsprocedure hoog oplopen. Het bedrijf wordt dan soms gebruikt als pressiemiddel en om zoveel mogelijk geld aan de ander te onttrekken. Maar niemand heeft er belang bij als de zaak failliet gaat en de inkomsten wegvallen. Voor de rechter staat de continuïteit van de onderneming dan ook voorop.

Een onderneming mag dus door een scheiding niet in financieel zwaar weer komen, ook niet als de helft van de waarde aan de andere partner toebehoort. Er zullen dan andere afspraken gemaakt moeten worden, bijvoorbeeld over een afbetaling op de lange termijn.

5. AlimentatieHet alimentatiebedrag is afhankelijk van de behoefte van de onderhoudsgerechtigde en de draagkracht van de onderhoudsplichtige. Bij een ondernemer is het bepalen van die draagkracht soms lastig, omdat niet altijd duidelijk is hoeveel inkomsten hij of zij heeft. Maar in ieder geval heeft het geen zin om als partner het onderste uit de kan te eisen.

Als de zaak na een betaling aan de andere partner geen reserves meer heeft en in de problemen komt, pakt dit ook voor je ex verkeerd uit. Een failliete ondernemer kan immers geen alimentatie betalen. Het is dus voor iedereen goed als het bedrijf winstgevend blijft.

6. Samen eigenaar of meewerkende partnerZijn jullie samen eigenaar van de zaak of is een van jullie bij de ander in dienst? Misschien is de liefdeskoek na al die jaren op, maar kunnen jullie zakelijk nog prima met elkaar door één deur. Dan is het een idee om in goed overleg uit elkaar te gaan, wat dankzij nieuwe digitale initiatieven steeds makkelijker is. Zo blijven de gevolgen voor het bedrijf beperkt.

In de praktijk blijkt helaas ook vaak dat de onderlinge verhoudingen dusdanig verstoord zijn dat een vruchtbare samenwerking volgens een van de twee of beide partners niet meer mogelijk is. Regelmatig mondt zo’n conflict uit in een gang naar de rechter.

7. Pensioen De ex-partner van een ondernemer heeft recht op de helft van de pensioenrechten die tijdens het huwelijk in eigen beheer zijn opgebouwd, tenzij het tegendeel specifiek in de huwelijkse voorwaarden of het echtscheidingsconvenant is opgenomen. En na de echtscheiding moeten de pensioenrechten worden afgestort bij een pensioenverzekeraar.

Deze verplichte afstorting slaat een flink gat in de begroting van je onderneming, maar je kunt er weinig tegen beginnen. Als het voortbestaan van het bedrijf er aantoonbaar door in gevaar komt, kan er eventueel wel een uitzondering op deze regel worden gemaakt.