Shell-topvrouw Marjan van Loon: ‘Ik begrijp dat de verhuizing pijn doet’

Zelf hoorde Van Loon het vorige week zondag. Het bestuur van Shell had na een vergadering besloten dat het voor de toekomst van de energiereus beter is het (financieel) hoofdkantoor, dat al ruim een eeuw in Den Haag is gevestigd, naar de Britse hoofdstad te verplaatsen. ,,Maar wij waren natuurlijk al heel lang bezig met het zoeken naar een oplossing,’’ vertelt Van Loon in het AD. Een van de eerste dingen die ze deed toen het nieuws bekend gemaakt mocht worden, was de Haagse burgemeester Jan Van Zanen bellen. Maar de burgemeester nam niet op.

Vertrek uit Den Haag was onvermijdelijk

Die zat namelijk in Barcelona, om de internationale World Smart City Award in ontvangst te nemen. Een prijs die elk jaar wordt toegekend aan steden die de wereld leefbaarder en duurzamer maken. Den Haag won, hoe ironisch, in de categorie energie en milieu. Van Zanen hoorde dus pas later dat het grootste energiebedrijf van de wereld van plan was zijn stad te verlaten.

Zelf had Van Loon, als Nederlandse én Haagse, ook liever gehad dat het hoofdkantoor in Den Haag bleef. Maar het was onvermijdelijk, legt de topvrouw uit. Toch ligt het genuanceerder dan de afgelopen week leek, benadrukt ze. ,,Het is belangrijk voor mensen om te beseffen dat we het hier hebben over het financieel hoofdkantoor. Dat hangt aan de ceo en de cfo. Het gaat dus niét over het gebouw in Den Haag en de mensen hier. Er zijn twee leidinggevenden die naar Engeland verhuizen, met wat ondersteunende rollen. Dat zijn maximaal tien mensen. De rest blijft’’, verzekert Van Loon.

Verlies hoofdkantoor Shell klap voor imago Nederland en Den Haag

Ze erkent wel dat het verlies van het hoofdkantoor een grote klap is voor het imago van Nederland en Den Haag. Vooral nadat eerder die andere grote multinational, Unilever, ons land ook al inruilde voor Groot-Brittanië. ,,Dat is heel jammer voor de stad en voor Nederland’’, vindt ook Van Loon. ,,Ik begrijp wel dat dat pijn doet in Den Haag, in heel Nederland én bij de medewerkers. Wij hadden het hoofdkantoor ook heel graag in Nederland willen houden. Daar hebben we zestien jaar aan gewerkt. En al die tijd hebben we gezocht naar andere oplossingen, maar het is niet gelukt.’’

Het probleem voor Shell is namelijk dat het in twee landen gevestigd is: Nederland en Groot-Brittannië. Twee landen met verschillende regelgeving. Om slagvaardig te kunnen handelen als internationaal bedrijf is dat niet handig. ,,Wat wij nodig hebben voor de toekomst is een simpele, flexibele en snelle financiële besluitstructuur. We moeten die twee aandelen die we hebben, samenvoegen tot een aandeel. Dan zijn we flexibel en kunnen we onze strategie uitvoeren. En dat kan alleen in Engeland.’’

Nadeel van dividendbelasting voor aandeelhouders grote bedrijven

Dat heeft volgens haar te maken met het feit dat alle aandeelhouders daar gelijk kunnen worden behandeld. ,,Als we in Nederland zouden zitten, heb je nadelen voor onze aandeelhouders. Hier heb je namelijk een voorheffing op de dividendbelasting en die hebben ze in Engeland niet.’’ Maar dat zou niet het enige nadeel zijn. Als de aandelen in Nederland zouden worden samengevoegd, zou Shell haar plek binnen de FTSE-index (Britse AEX-index) verliezen. ,,Heel veel van onze eigenaren zijn grote fondsen. Die raken we dan kwijt. Onze toegang tot kapitaal zou sterk worden gehinderd.’’

Het kabinet heeft enkele jaren geleden wel geprobeerd iets te doen aan de dividendbelasting voor aandeelhouders van grote bedrijven. ,,Als dat was gelukt, hadden we geen probleem gehad.’’ Maar hier bleek geen maatschappelijk draagvlak voor te zijn. Er is toen gekeken naar andere oplossingen, maar die bleken er niet te zijn. Volgens Van Loon zat er, omdat het bedrijf vanwege de energietransitie flinke investeringen moet doen, dan ook niets anders op dan het hoofdkantoor te verhuizen. ,,Dat doet zeer, maar aan de ander kant is het bedrijfsmatig logisch dat we dit moeten doen.’’

Slagvaardiger acteren in energietransitie

De energietransitie (overgang van fossiele naar duurzame energie) vergt namelijk van het bedrijf dat er snel gehandeld moet worden, bijvoorbeeld bij aan- en verkopen van bedrijven. ,,Zo willen wij bijvoorbeeld grote investeringen doen in de energietransitie. Dat kunnen wij niet zo snel met de huidige structuur.’’

Als Shell dadelijk slagvaardiger kan acteren, is dat volgens Van Loon op de langere termijn ook in het voordeel van Nederland en Den Haag. ,,Dat gaan we hier ook merken.’’ Den Haag blijft daar een grote rol spelen. De hele duurzaamheidstak van Shell wordt namelijk vanuit de hofstad geleid. ,,We hebben alleen al de afgelopen twee jaar voor vier miljard aan investeringen aangekondigd in projecten in de energietransitie, die we de komende jaren gaan bouwen. En we doen nu zaken met 2700 bedrijven in het Midden- en Kleinbedrijf. Dus het Nederlandse bedrijfsleven merkt het dadelijk ook. Het fijne daarvan is dat we als Nederland ook onze klimaatdoelen gaan halen.’’

Nederland heeft veel Shell-activiteiten plus hoofdkantoor van duurzame tak

Voor de stad zal er dus, verzekert ze, niet heel veel veranderen qua werkgelegenheid. Maar de vraag is of dat over vijf jaar ook nog zo is. Wie garandeert dat Shell niet meer afdelingen naar Londen verhuist later? ,,Garanties voor het leven krijg je niet vaak. Maar ik denk dat je moet kijken naar de logica van bedrijfsstrategieën, investeringen en faciliteiten. Nederland heeft heel veel Shell-activiteiten plus het hoofdkantoor van de duurzame tak. Het zou voor een bedrijf niet logisch zijn om al die activiteiten naar Engeland te halen om helemaal opnieuw te beginnen. Dus het is zeker niet onze intentie en plan. Shell blijft in Nederland en blijft hier investeren. Ik hoop dat we de mensen hiermee kunnen geruststellen.’’

Helemaal uitsluiten dat er iets verandert, kan Van Loon niet. Zij wijst erop dat de wereld dynamisch is en dat er dingen kunnen gebeuren in de wereld waar het bedrijf op moet inspelen. ,,Maar het zou niet logisch zijn. Ik verwacht dan ook geen verandering in het besluit om maximaal tien mensen te verhuizen. Het merendeel van onze medewerkers blijft hier gewoon. Dat geldt ook voor mij.’’

Betrokkenheid met Nederland en Den Haag wordt juist sterker

De binding van Shell met Nederland en Den Haag zal dan ook niet minder worden als het hoofdkantoor straks aan de overkant van het kanaal zit, verzekert zij. Die betrokkenheid wordt de komende jaren zelfs sterker, belooft de directeur. Wat dat betreft is het grote bedrijf al langer bezig zijn maatschappelijke rol op te pakken in de stad, legt Van Loon uit.

Shell wil meer gaan betekenen voor de stad, zoals ook andere grote multinationals dat doen voor de steden waar ze in zijn gevestigd. Denk aan Philips in Eindhoven en Volkswagen in Wolfsburg. Nu is de multinational niet zo zichtbaar in Den Haag. Dat moet veranderen. Zo is Van Loon bijvoorbeeld lid van de Economic Board The Hague, een club met mensen uit het Haagse bedrijfsleven die probeert het economisch vestigingsklimaat in Den Haag te verbeteren.

Maatschappelijke investeringen in energie, mobiliteit, onderwijs en ontwikkeling

In een gesprek met de Haagse raad heeft Shell ook aangegeven een ‘betere buur’ te willen zijn. Maatschappelijke investeringen zullen echter vooral worden gedaan in zaken die mensen van Shell verwachten, zoals energie, mobiliteit, technisch onderwijs en ontwikkeling. ,,We ondersteunen graag initiatieven, maar dan wel bij dingen die bij ons passen.’’ Inwoners moeten dus geen Shell-logo op het shirt van ADO Den Haag verwachten.

Wel staat Van Loon positief tegenover het idee van een universiteit in Den Haag, een jarenlange wens van de stad. ,,Op zich vinden wij onderwijs belangrijk, dus het zou kunnen. We kijken altijd naar waar we kunnen helpen.’’