Sociaal ondernemen: succesvol je sociale doel bereiken

Je bent sociaal ondernemer als het belangrijkste doel van je bedrijf is om een maatschappelijk, sociaal of milieuprobleem te helpen oplossen. Je bedrijf bestaat niet om zoveel mogelijk winst te maken maar om iets goeds te doen voor de wereld. Geld verdienen is niet je voornaamste doel, maar je bedrijf is wel financieel onafhankelijk.

Dit is sociaal ondernemen

Sociaal ondernemen is niet hetzelfde als duurzaam ondernemen of maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar deze termen worden wel vaak door elkaar gebruikt. Jorien van Lookeren Campagne, beleidsmedewerker bij Social Enterprise NL, legt het verschil uit: “Bij sociaal ondernemen staat het maatschappelijke doel dat je wilt bereiken met je onderneming voorop. De andere termen gaan over ondernemingen waarbij winst maken voorop staat. In de tweede plaats hebben ze ook maatschappelijke doelstellingen.”

Sociaal ondernemen kan op veel verschillende manieren. Denk aan een restaurant waar mensen met een arbeidsbeperking in de bediening werken, of een meubelmaker die van oude materialen nieuwe meubels maakt. Bedrijven die een eerlijke prijs aan de boer in Ethiopië betalen voor de koffie die ze importeren zijn ook sociale ondernemingen. Van Lookeren Campagne vat het samen: “Sociaal ondernemers maken zich hard voor sociaal welzijn, een beter milieu en een duurzame wereld.”

Zo start je met sociaal ondernemen

Klinkt sociaal ondernemen als iets dat bij je past? Start je eigen sociale onderneming of verander je bestaande bedrijf in een onderneming met maatschappelijk doel. Bepaal je missie, kies de juiste rechtsvorm, regel financiering en meet de impact van je bedrijf.

1. Bepaal je missie en aanpak

Grote kans dat je het probleem waar je met je bedrijf mee aan de slag gaat al duidelijk in je hoofd hebt. Duik er nóg dieper in. Hoe groot is het probleem, waar komt het vandaan en waar heeft de doelgroep behoefte aan? Zodra je alle aspecten van het probleem in kaart hebt gebracht kun je op zoek naar oplossingen. Lees boeken en artikelen, praat met experts en kom er zo achter welke oplossingen er al zijn. Van Lookeren Campagne vult aan: “En kijk naar ondernemers die zich al op dit probleem richten om te bepalen hoe jij van toegevoegde waarde bent.” Bepaal op basis hiervan welke aanpak je kiest voor je bedrijf.

Sea Ranger Service is opgericht om kwetsbare zeegebieden te beschermen en jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt aan een baan te helpen. “We zijn gestart in de havensteden Rotterdam en Den Helder. Daar is de werkeloosheid het grootst”, vertelt Wietse van der Werf, drijvende kracht achter de Sea Ranger Service. Maritieme veteranen leiden de werkloze jongeren op tot ‘boswachters op zee’. Ze trekken er met een circulair zeilschip op uit en beheren beschermde zeegebieden, doen onderzoek en behouden historische scheepswrakken.

2. Kies de juiste rechtsvorm

Kies voor een bv of stichting als rechtsvorm van je sociale onderneming. Bij een bv ligt de hoogste macht bij aandeelhouders en hoeft de winst niet volledig naar je maatschappelijke doel te gaan. Bij een stichting heeft het bestuur zeggenschap en gaat de winst volledig naar het maatschappelijke doel. Je kunt ook een combinatie maken tussen bv en stichting. Wil je hulp bij het kiezen van de rechtsvorm? Check het overzicht aan rechtsvormen op Ondernemersplein.

BVm starten

De overheid wil sociale ondernemingen stimuleren en ontwikkelt daarom de maatschappelijke bv (BVm). “Met een BVm maak je aan je klanten en zakelijke relaties duidelijk dat binnen je bedrijf de maatschappelijke missie voorop staat”, zegt Van Lookeren Campagne. “Wanneer je bijvoorbeeld meedoet aan een aanbesteding bij een gemeente is het voor die partij direct duidelijk waar je bedrijf voor staat.” Een BVm is geen nieuwe rechtsvorm, het is een variant op de bv. Per wanneer je een BVm kunt oprichten is nog niet bekend.

Sea Ranger Service bestaat uit een stichting die eigenaar is van drie bv’s. “Dat is een bewuste keuze”, legt Van der Werf uit. “De stichting is van belang voor de sociale missie en het zakendoen met de overheid. De bv’s draaien echt als een onderneming. Dat is belangrijk voor financiers. De twee rechtsvormen vullen elkaar goed aan.”

3. Regel financiering

Zoek je financiers voor je sociale onderneming, dan heb je keuze uit verschillende opties. Van donaties of subsidies tot crowdfunding en leningen. Maak gebruik van een financieringstool waarmee je een of meerdere financiers vindt die aansluiten bij je sociale doel.

Neem je mensen aan met een afstand tot de arbeidsmarkt? Dan stelt de overheid subsidies en regelingen beschikbaar. Je krijgt hulp bij het vinden van de juiste mensen en kunt kiezen voor een proefplaatsing. Je werknemer werkt dan twee maanden in je bedrijf met behoud van uitkering zodat jullie de tijd hebben om te ontdekken of jullie een goede match zijn. Een jobcoach begeleidt je werknemer op de werkvloer tijdens de proefplaatsing en daarna.

Van der Werf legt uit waarom de partners van Sea Ranger Service juist in dit initiatief hebben geïnvesteerd: “Onze partners vinden het belangrijk om aan ondernemende trajecten mee te werken die verduurzaming willen bereiken. En als je banen en verdienmodellen creëert met natuur beschermen ontstaat er verbinding.”

4. Meet je impact

Je hebt je missie bepaald, de juiste rechtsvorm gekozen en financiering geregeld. Terwijl je aan de slag gaat is het tijd om de impact te meten van je sociale onderneming. Je impact is het concrete resultaat van je werkzaamheden.

Werken in jouw restaurant mensen met een arbeidsbeperking in de bediening, dan houd je goed bij hoeveel mensen je in dienst hebt en hoeveel uren ze werken. Maak je nieuwe meubels van oude materialen dan registreer je hoeveel producten je verkocht hebt en wat het percentage hergebruikt materiaal is dat je verwerkt hebt in je meubels. Koop je koffie voor een eerlijke prijs noteer dan hoeveel extra je de boer in Ethiopië betaalt ten opzichte van gangbare prijzen. Deze concrete resultaten houd je bij in je administratie, verwerk je in je jaarverslag en deel je met klanten en investeerders. Maak gebruik van tools om je resultaten eenvoudiger te meten.