Presentatietips: Zo maak je je speech adembenemend

%VIDEOWIDGET%

Mensen kunnen iets wat geen enkele andere diersoort kan, voor zover wij weten. Het is zo’n belangrijke vaardigheid dat we diverse woorden hebben om de verschillende nuances ervan te benoemen: verbeeldingskracht, vernuft, innovatie, design, visie. Het is het vermogen om de wereld in ons hoofd te zien en die vervolgens om te buigen naar een wereld die niet echt bestaat maar misschien ooit zou kunnen bestaan.

Is het niet geweldig dat we die niet-bestaande werelden ook kunnen overbrengen op anderen in de hoop dat zij er net zo enthousiast over zullen zijn? En soms, en dat is nog wonderbaarlijker, ontwikkelen een paar mensen samen een visie die ze vervolgens kunnen gebruiken als blauwdruk om die wereld echt te realiseren. De scenarioschrijver haalt de filmstudio over om de film te maken. De uitvinder haalt een bedrijf over om het gadget te produceren.

OpenbaringDe architect haalt de cliënt over het gebouw te financieren. De ondernemer geeft een start-upteam het vertrouwen dat zij de toekomst zullen veranderen. Dromen kun je overbrengen door middel van beelden, schetsen, demonstraties... of gewoon met woorden. Een aantal van de meest indrukwekkende toespraken aller tijden waren zo indrukwekkend omdat ze een droom wisten over te brengen door hun onweerstaanbaar mooie formulering en passie. De beroemdste daarvan was uiteraard de toespraak van Martin Luther King Jr. op 28 augustus 1963 bij het Lincoln Memorial in Washington D.C. Nadat hij zorgvuldig zijn basis had gelegd en zijn toehoorders had vervuld van een diep verlangen naar een einde aan eeuwenlang onrecht trok hij echt van leer:

Ik heb een droom, dat deze natie op een dag zal opstaan en zal leven naar de ware betekenis van haar credo: ‘Wij beschouwen deze waarheden als vanzelfsprekend; dat alle mensen gelijk geschapen zijn.’

Ik heb een droom, dat op een dag op de rode heuvels van Georgia de zonen van voormalige slaven en de zonen van voormalige slavenhouders samen aan de tafel van broederschap kunnen zitten. [...]

Ik heb een droom, dat mijn vier jonge kinderen op een dag in een land zullen wonen waar zij niet beoordeeld worden op hun huidskleur, maar op hun karakter.

%VIDEOWIDGET%

DroomZijn toespraak duurde zeventien minuten en veertig seconden. En hij veranderde de wereld. President Kennedy bracht de mensheid naar de maan door eerst een droom met haar te delen. En de woorden die hij daarvoor koos, waren soms verrassend:

We kiezen ervoor in dit decennium naar de maan te gaan en andere dingen te doen, niet omdat het gemakkelijk is, maar omdat het moeilijk is. [...]

Ik besef dat dit in zekere zin een daad van vertrouwen en visie is, want we weten niet welke voordelen ons daar wachten. Maar landgenoten, als ik u nu zeg dat we naar de maan gaan, bijna 400.000 kilometer van de controlekamer in Houston, met een reusachtige raket van bijna 100 meter lang, zo lang als dit footballveld, gemaakt van nieuwe metaallegeringen die nog niet eens allemaal zijn uitgevonden, die ettelijke malen meer hitte en druk kunnen weerstaan dan ooit tevoren, gemonteerd met meer precisie dan het beste horloge, met aan boord alle apparatuur die nodig is voor de voortstuwing, geleiding, controle, communicatie, voor voedsel en overleving, voor een niet vooraf geteste missie naar een onbekend hemellichaam, om daarna veilig op aarde terug te keren en met snelheden van 40.000 kilometer per uur de dampkring binnen te komen, waarbij een temperatuur ontstaat die ongeveer half zo hoog is als de hitte van de zon – bijna zo heet als het hier vandaag is – en dat we dat gaan doen, en goed zullen volbrengen, en als eerste, nog voor het einde van dit decennium, dan moeten we doortastend optreden. [...]

Maar we zullen het doen. En we zullen het doen voor het einde van dit decennium.

%VIDEOWIDGET%

HeldendadenJe zou denken dat een dergelijke formulering van een initiatief zó vol gevaar en onzekerheid contraproductief zou zijn. Maar het werkt, en niet alleen omdat het een helder beeld schetst van wat er komen gaat. Het punt is dat hij ons laat dromen van heldendaden. Hij laat ons het verhaal van deze onderneming lezen zoals dat uiteindelijk in de toekomst verteld zal worden.

Bij TED zijn de meeste toespraken informeler van toon. Maar de kunst om een fascinerend beeld van de toekomst te schetsen is een van de grootste talenten die een spreker kan hebben. Sterker nog, droombeeldsprekers geven vaak de opwindendste toespraken. Zij bespreken de wereld niet zoals hij is, maar zoals hij zou kunnen zijn. Als ze dat goed doen, zal elk hart in de zaal sneller gaan kloppen en gaat iedereen uit zijn dak van de ongekende mogelijkheden.

EnthousiasmeSalman Khan sprak over zijn visie van een revolutie in het onderwijs, waarbij kinderen door middel van videolessen allerlei onderwerpen in hun eigen tempo onder de knie kunnen krijgen. Hij ontrolde zijn verhaal prachtig, stap voor stap, en je voelde het enthousiasme in de zaal groeien.

Filmmaker Chris Milk toonde zijn werk met behulp van virtual reality om het publiek de ervaring te geven hoe het is om te leven in een Syrisch vluchtelingenkamp. Mensen zijn soms bezorgd dat virtual reality ons van elkaar zal vervreemden. Milk liet een spannende, totaal andere optie zien: dat virtualrealityapparaten de ultieme machines kunnen worden om empathie te creëren.

Hope spotsMarien bioloog Sylvia Earle gebruikte indrukwekkende beelden en elegante zinnen om de crisis te beschrijven in onze overbeviste, sterk vervuilde oceanen. Maar daar liet ze het niet bij. Ze besprak wat er zou kunnen gebeuren als we ‘hope spots’ zouden creëren, beschermde zeegebieden waar het onderwaterleven zou kunnen herstellen. Haar visie was zo aansprekend dat een toehoorder ter plekke een cheque van een miljoen dollar voor haar uitschreef, en nu, zes jaar later, haar werk nog steeds steunt. In die tijd is de hoeveelheid beschermd zeegebied wereldwijd meer dan verdrievoudigd.

Om een droom doeltreffend over te brengen zijn twee dingen van belang:

• Schets een helder beeld van de alternatieve toekomst zoals jij die zou willen zien.

• Doe dat op zo’n manier dat anderen die toekomst ook willen.

Die twee dingen in één toespraak vatten, is een uitdaging. Het eerste vereist vaak visuele middelen. Kent Larson sprak achttien minuten lang over radicale ontwerpideeën, zoals opvouwbare auto’s en van vorm veranderende appartementen, waardoor er meer mensen in de stad kunnen wonen zonder dat het er overbevolkt raakt. Op zichzelf leken zijn ideeën niet meteen een recept voor succes, maar door ze visueel te maken, wist hij het een stuk overtuigender te brengen. Architect Thomas Heatherwick gebruikte misschien wel de interessantste slide die ik ooit bij TED gezien heb. Het was een afbeelding van een ontwerp voor een appartementencomplex in Kuala Lumpur, met elegante, gewelfde torenflats die oprezen uit een smalle basis, waardoor er ruimte overbleef voor een schitterend park op de grond.

KolibriedronesZo schetste hij een beeld van een toekomst waar ik maar al te graag in geboren zou zijn. Maar zo gaat het niet altijd. Als een technologie wordt onthuld, weet het publiek vaak niet of het enthousiast moet worden of moet schrikken. In 2012 kwam Regina Dugan, het toenmalige hoofd van het DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency), met een reeks technologieën, zoals supersnelle zweefvliegtuigen en kolibriedrones, die zowel verbazingwekkend als lichtelijk zorgwekkend waren, aangezien de kans groot was dat ze voor militaire doeleinden ingezet zouden worden. En toespraken over gentechnologie, of computers die in een menigte gezichten kunnen herkennen, of de ontwikkeling van mensachtige robots, zijn soms eerder angstaanjagend dan aantrekkelijk.

PantheonHoe kun je als spreker voorkomen dat je publiek zich ongemakkelijk gaat voelen? Dat kan alleen door duidelijk te maken waarom dat toekomstbeeld de moeite waard is. Of door het idee zo te presenteren dat het de nadruk legt op menselijke waarden in plaats van slimme technologie. Bran Ferren probeerde dit bij TED2014. Hij besprak hoe autonome voertuigen een compleet andere toekomst zouden inluiden. Maar zijn toespraak begon met de inspiratie die hij voelde toen hij als kind met zijn ouders het Pantheon in Rome bezocht, en eindigde met een oproep om de kinderen van de toekomst te inspireren. ‘We moeten ze aansporen hun eigen weg te vinden, zelfs als die weg heel anders is dan die van ons. We moeten ook zorgen dat ze iets begrijpen waar onze steeds meer van techniek afhankelijke wereld niet van doordrongen lijkt te zijn, namelijk dat kunst en design geen luxe zijn en ook niet onverenigbaar met wetenschap en techniek. Juist die twee dingen maken ons zo bijzonder.’

HoopvolHet had een puur technisch verhaal kunnen zijn, en wellicht een beetje eng, maar het werd uiteindelijk menselijk en hoopvol. Humor helpt ook. Juan Enriquez heeft een serie verbluffende presentaties bij TED gehouden, waarin hij de aandacht vestigde op veelbelovende ontwikkelingen in de biologie en genetica. Die hadden enorm onrustbarend kunnen zijn als hij niet elke slide iets grappigs had meegegeven. Met Juan aan je zijde lijkt de toekomst eerder wonderbaarlijk dan zorgelijk.

Library of CongressTen slotte geldt: hoe haalbaarder een toekomstvisie overkomt, hoe beter. Dave Isay, oprichter van StoryCorps, sprak over hoe krachtig het was als mensen hun dierbaren diepgaande vragen stelden over wat hun leven zin gaf, en ze die gesprekken opnamen. Vervolgens liet hij een app zien waarmee iedereen dit heel simpel kan doen, en het resultaat kan uploaden naar de Library of Congress, zodat het materiaal voor altijd bewaard blijft.

Diepgaande gesprekkenZijn visie van een wereld waarin mensen werkelijk naar elkaar luisteren was inspirerend, en binnen enkele dagen nadat zijn toespraak online was gezet namen duizenden mensen diepgaande gesprekken op zoals ze die nog nooit gevoerd hadden. Dat is de kracht van onze dromen. Ze kunnen overslaan op anderen, enthousiasme en vertrouwen wekken en zichzelf zo laten uitkomen. Door ons het gevoel te geven dat er meer mogelijk is, inspireren ze ons ook om harder te werken aan onze eigen dromen. Als je wordt uitgenodigd mee te reizen met een bezield dromer, is dat een uitnodiging die je niet kunt afslaan.

Gerelateerede artikelen:Video: 'De munt van de economie is vertrouwen'Video: 'Durf het oneens te zijn'

De TED-methodeChris AndersonMaven Publishing 20 euro