De stormachtige carrière van zakenprins Bernhard jr.

Hij staat inmiddels te boek als huisjesmelker, huizenspeculant en gewetenloze vastgoedmagnaat. De politiek spreekt zich erover uit en boze huurders beklagen zich in de Amsterdamse krant Het Parool over het betalen van sleutelgeld, te veel bewoners op één adres en hoge borgsommen.

Prins Bernhard jr. in de media

Prins Bernhard van Oranje-Nassau, Van Vollenhoven - B voor vrienden - is na twintig jaar, waarin hij in relatieve stilte zaken kon doen, met een onroerendgoed-portefeuille die alleen in Amsterdam al bijna 350 adressen omvat, in het oog van een mediastorm beland. Hij die met een gouden lepel in de mond werd geboren, is voor degenen die door schaarste of door hoge prijzen geen huis kunnen bemachtigen de personificatie van het kwaad geworden, schuim der aarde.

Prins is een voorbeeldfunctie

'Prins of geen prins', zegt SP-Kamerlid Ronald van Raak, 'iedere huisjesmelker moet zich aan de regels houden.' Hij heeft premier Rutte Kamervragen gesteld. 'Bernhard is lid van de koninklijke familie, heeft een voorbeeldfunctie. Ik heb niks tegen ondernemende prinsen, zolang ze de regels volgen.'

Als lid van de koninklijke familie is de prins kwetsbaar, hij trekt gemakkelijk vuur aan. Vandaar dat al jaren naar Bernhard junior wordt gekeken. Fouten, groot of klein, worden afgestraft, en hij weet het. Bij ieder akkefietje staan de media voor de deur. Zo heeft hij al menige voorpagina gehaald.

Eind jaren negentig koopt hij een woonboot in de Amstel in Amsterdam, pal naast de Magere Brug. Daar bivakkeert hij met Annette, zijn latere echtgenote. Over de hoogte van de tjalk komt hij in conflict met enkele buurtbewoners die hun uitzicht kwijt zijn. In De Telegraaf roept zijn buurvrouw: 'Laat hem toch met rust, het is een aardige jongen.' Zo gaat dat, als je prins bent. Alles wat je doet straalt - of het nu staatsrechtelijk zuiver is of niet - af op het Koninklijk Huis. Emeritus hoogleraar staatsrecht Joop van den Berg: 'De koning is onschendbaar. Daar moet je voorzichtig mee omgaan, vandaar de ministeriële verantwoordelijkheid. Maar daar valt Bernhard niet onder. Als hij iets doet wat verboden is, kun je hem gewoon voor de rechter dagen.'

Een prins in zaken

Enkel het feit dat hij als lid van de familie zo'n huizenbestand heeft, is hem niet kwalijk te nemen, vindt hij. 'Je kunt moeilijk zeggen: dit mag niet, want dat is slecht voor ons imago. Dan zou je ze ook moeten verbieden om kinderen te krijgen, want het gevaar neemt alsmaar toe.' Een prins in zaken? Geen probleem. 'Hij moet zijn eigen boterham verdienen en dat doet hij met succes.' De ophef, analyseert Van den Berg, is ook 'kinnesinne'. 'De steun voor de monarchie is groot, wat de Oranjes kwetsbaar maakt, is geld. Levert het eindelijk een keer wat op, is het weer niet goed.'

In kringen van de prins is de sfeer gelaten, zo niet grimmig. Het is niet goed of het deugt niet, klinkt het. Vrienden draaien de redenering graag om. Is er eindelijk een lid van de familie die niet teert op de belastingbetaler, krijg je dit. Moet hij dan enkel wuiven en stilzitten?

De affaire- Bernhard

Probleem van wat de affaire- Bernhard kan worden genoemd, is dat het slachtoffer er het zwijgen toe doet. Op de berichtgeving dat hij een ordinaire huismelker is die de hand licht met regelgeving, heeft hij een korte verklaring doen uitgaan: hij is niet direct betrokken bij de verhuur van zijn panden, het beheer is al tien jaar in handen van een beheerkantoor. Er dient volgens de regels te worden gewerkt. Gebeurt dit niet, dan grijpt hij in.

Maatregelen

Prins Bernhard laat de Volkskrant weten dat hij al jaren geen panden in Amsterdam heeft gekocht. De makelaar die in verband wordt gebracht met het betalen van sleutelgeld en dubieuze contracten opereert niet namens hem. Die heeft enkel een relatie met potentiële huurders. Van het betalen van sleutelgeld is dan ook geen sprake. 'Als blijkt dat de betreffende tussenpersoon regels heeft overtreden of proberen te omzeilen, dan is dat zeer kwalijk en zullen er vanzelfsprekend maatregelen worden genomen', aldus de prins in een schriftelijke toelichting.

Beleggers

De Amsterdamse wethouder van wonen, Laurens Ivens (SP), laat onderzoek doen. In afwachting van de uitkomst wil hij slechts in algemene zin over de kwestie spreken. Dat die private beleggers van weerwerk moeten worden voorzien, daarover kan geen twijfel bestaan, daar is hij stadsbestuurder voor. 'De uitdaging is om de prins net zo te behandelen als ieder ander die de regels overtreedt. Vooralsnog is alleen maar de suggestie gewekt dat hij dat doet. Voor mij is het aanleiding om erin te duiken: elke melding pakken wij op. Zo nodig leggen we boetes op.'

Vastgoed

Hij wil maar zeggen: ik heb de rendementsrakkers in het vizier. Naast de pensioenfondsen ziet hij overal clubjes van beleggers opduiken - en individuen als Bernhard jr. en zijn vriend Reinout Oerlemans - die via een netwerk van bv's steeds meer vastgoed in bezit hebben. 'Met de lage rentes zijn huizen een lucratieve belegging. Als je van vermogen snel méér vermogen wilt maken, moet je in het Amsterdamse vastgoed zitten. Er zijn steeds mensen die dit doen.'

Handelsgeest

De wethouder heeft niets tegen een gezonde handelsgeest, zegt hij. Maar er is hier wel een groot probleem ontstaan. 'Het primaire doel van een woning is dat er in gewoond kan worden. Mijn grote zorg is dat mensen die een koopwoninkje willen bemachtigen, worden weggeblazen.'

Zakenprins Bernhard

Bernhard (47), de tweede zoon van prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven, is al sinds zijn Groningse studententijd voorzien van het etiket 'zakenprins'. Met twee vrienden, Menno de Jong en Paul Mol, richt hij in 1991 zijn eerste bedrijf op: Ritzen Koeriers - naar toenmalige minister van Onderwijs Jo Ritzen, die de ov- studentenkaart invoerde. Het lijkt een grap van jongens van Vindicat, maar dat is het niet. Van Oranje & co laten gratis reizende studenten door het land pakketjes bezorgen en hebben binnen de kortste keren vestigingen in alle studentensteden.

Belasting ontduiken

Bernhard haalt de voorpagina's, dit keer als 'frauderende prins'. Hij zou de belasting hebben ontdoken door geen sociale premies af te dragen voor de 150 parttimekoeriers. Volgens de drie vrienden een kwestie van onwetendheid, maar de zaak wordt breed uitgemeten. Net voor zijn verloving met Annette Sekrève, in 2000, schikt Bernhard de zaak met justitie.

Stormachtige zakencarrière

Ritzen Koeriers is niet meer dan een voorbode voor een stormachtige zakencarrière. Want in de tijd dat internet nog met een hoofdletter wordt geschreven, halverwege de jaren negentig, begint hij met zijn vrienden aan een groter avontuur. 'Dat Internet', zo verklaart hij na een stage bij Philips in Singapore in het Stan Huygens Journaal in De Telegraaf, 'gaat nog groot worden.' 'We gaan naar een tijd dat iedere huisvrouw die weet hoe een afstandsbediening werkt, via een computer haar boodschappen bestelt.'

Zakenimperium

Als early adopter bouwt hij op die overtuiging een zakenimperium op. In 1996 beginnen de vrienden via domeinnaam shop.nl het eerste onlinewarenhuis. Er wordt van alles verkocht: van reizen tot cd's en boeken, van Frank Rijkaartondergoed tot Applecomputers. Je kunt er zelfs pizza's bestellen. Het wordt geen succes, maar wekt wel de nieuwsgierigheid van KLM, Coca- Cola en Ajax. Haast tegelijk met shop.nl wordt ook Clockwork geboren, een internetbedrijf dat onwetenden wegwijs maakt op het world wide web en websites en -shops bouwt. Het bedrijf wordt door Van Oranje, Mol en De Jong voor vele miljoenen verkocht aan verzekeraar Achmea. Als de kop eraf is in de dotcom bubble wordt het bedrijf weer voor weinig geld teruggekocht. Later wordt het opnieuw met forse winst verhandeld, dit keer aan automatiseerder Ordina.

Selfmade

Twintig jaar na Ritzen Koeriers zijn de drie, prins of niet, selfmade miljonairs. Clockwork maakt plaats voor Levi9, een producent van software die zijn heil zoekt in met name Oost-Europa. Hier is het ict- personeel in groten getale aanwezig - en de helft goedkoper dan in Nederland. Inmiddels telt Levi9 meer dan achthonderd programmeurs, heeft het vestigingen in Servië, Roemenië en Oekraïne en mag het grote afnemers als TomTom, Tele2, bol.com en Exact tot zijn klanten rekenen.

Zijn tijd vooruit

Volgens ict-specialist, hoogleraar en oud-minister Willem Vermeend, tot tien jaar geleden als adviseur aan Levi9 verbonden, is Van Oranje met wat hij 'nearshore'-ict noemt, zijn tijd ver vooruit. 'Het zijn buitengewoon enthousiaste ondernemers: succesvol, creatief en niet bang. Ze hebben een gat in de markt ontdekt. In Nederland vind je nauwelijks personeel, terwijl de sector groeit en groeit. Door naar het buitenland te gaan hebben ze ieder jaar opnieuw reuzensprongen gemaakt.'

Leiding

Bernhard geeft tien jaar geleden bij Levi9 de dagelijkse leiding uit handen. Wel blijft hij mede- eigenaar en denkt hij mee over de strategie van het bedrijf, net als CFO Menno de Jong. Maar ze willen verder, slaan via Vondel Capital de vleugels uit, participeren in allerlei start-ups. Van Oranje, De Jong en Mol stappen - samen, maar ook via privé-bv's - de vastgoedwereld binnen.

Hobby's

Daarnaast investeert de prins in twee van zijn hobby's: sportwagens en mooie boten. Zo is hij mede- eigenaar van Waterdream, een bouwer van snelle, zeewaardige sloepen: voor op de Amsterdamse grachten, met een flesje Moët & Chandon, of om lekker te scheuren rond Ibiza, waar Bernhard jr., o toeval, ook huizen bezit. Op de website van de botenbouwer staan foto's van de prins aan het roer: rotsvast, in smoking, met loshangende vlinderdas: onmiskenbaar 007.

Circuit Zandvoort

Drie jaar geleden is Paul Mol zijn eigen weg gegaan. Van Oranje en De Jong zetten door. In 2015 richten ze Chapman Andretti partners op, dat in februari vorig jaar het circuit in Zandvoort koopt. Menno is een zoon van Max de Jong, een ex-bestuurder die in de jaren tachtig directievoorzitter was van de ideële Perscombinatie. Tot ontzetting van velen parkeerde hij zijn glanzende zwarte Ferrari naast het Volkskrant-gebouw, de Rolex losjes uit het open raampje. De autoracerij bindt. Van Oranje, die deel uitmaakt van Racing Team Holland, met Jan Lammers en Jumbotopman Frits van Eerd, heeft een voorliefde voor Ferrari en Alfa Romeo. Tijdens een quiz blijkt hij alles te weten over versnellingsbakken, maar hij heeft geen idee waar APK voor staat.

Formule 1

Zandvoort is in de ogen van de nieuwe eigenaren pas een succes als er geld mee wordt verdiend. Twee weken geleden maakten Van Oranje en De Jong bekend dat ze de Formule I weer naar Nederland willen halen. Dat kost tientallen miljoenen (sponsoren gezocht), maar dat geld komt terug, denken ze. Ze anticiperen op de racegekte rond Max Verstappen. Naast de baan is alvast de beach-club Bernie's geopend, met een uitzicht op de Tarzanbocht.

Handelsdrift

De look-and-feel van de jetset en zijn onbedwingbare handelsdrift maken dat Bernhard jr. in meer dan in naam alleen aan zijn opa doet denken. Hoewel bij junior de anjer ontbreekt, schroomt hij niet zich in zijn donkergroene Ferrari 500 Superfast Speziale uit 1964, ooit van zijn grootvader, met dezelfde dandylook (designbril, coltruitje, handschoentjes, getailleerde mantel) te laten vastleggen door het mannenblad Esquire. Beiden, dat hebben ze ook gemeen, reden weleens wat in de prak.

Beleggingen

Hoe raar het ook klinkt: feitelijk doet de prins dat vastgoed er een beetje bij. Huizen zijn beleggingen van elders verdiend geld. Maar door de exponentiele groei van de portefeuille, en niet in de laatste plaats van de waarde (die de 100 miljoen euro ruim overstijgt) is de schijn gewekt dat alles om die handel draait. Terwijl er in geen jaren door hem een nieuw pand is gekocht.

BV's

Het vastgoed is ondergebracht in een wirwar van bv's die voor het merendeel opereren vanuit de Pinnacle Tower in Amsterdam. Hier zetelt ook het hoofdkantoor van Levi9. De Tower is voor 75 procent in handen van Vondel Capital, waarvan Bernhard voor eenderde eigenaar is, via zijn persoonlijke bv Geen Woorden Maar Daden. Van Pinnacle Vastgoed heeft hij weer bijna een kwart van de aandelen. Hij zit ook in de raad van bestuur. Pinnacle bezit en ontwikkelt veel verouderde winkelcentra en kantoorpanden. Regelmatig worden die omgebouwd tot woningen.

Middelgroot

Volgens Sven Heinen, voorzitter van de Makelaarsvereniging Amsterdam, is Van Oranje een 'middelgrote belegger' in de stad. De 350 woningen die hij zou bezitten, zijn 'eenheden', adressen. Dat zijn geen zelfstandige panden, dan zou je zijn bezit met vijf kunnen vermenigvuldigen. 'Naar de standaard van de NVM ben je een kleine belegger als je tussen de 5 en 50 eenheden bezit. Daar zijn er honderden van in Amsterdam. Bij 17 procent van de transacties in de stad is tegenwoordig zo'n kleine belegger betrokken. Bernhard is een heel gewone zakenman. Wat mij betreft is er veel naming-and-shaming gaande, enkel omdat hij een prins is.'

Vermogen

Bernhard van Oranje, prins in zaken. Hoe vermogend hij is, valt moeilijk te zeggen. Volgens zakenblad Quote was hij tot vorig jaar goed voor 11 miljoen, maar sinds bekend is dat hij zoveel woningen bezit, geven ze daar toe dat dit een wel zeer voorzichtige schatting is. Waar hij ook komt, met wie hij ook handelt: zijn afkomst laat hij buiten beschouwing. Bernhard is de naam. Van die adellijke titel heeft hij meer last dan gemak, zegt hij in spaarzame interviews. Met de jongste vastgoedrel zou hij daar weleens gelijk in kunnen hebben.

Titel

Moet hij niet gewoon afstand doen van zijn titel? Zou dat niet veel ellende voorkomen? Volgens Marc Scheidius, secretaris van de Hoge Raad van Adel, kan een lid van de koninklijke familie dat niet zomaar doen. 'Maar dit in geval gaat het om een persoonlijke titel. Zijn kinderen zijn niet van adel. Het betekent dat hij artikel 5 van de Wet op de adeldom kan inroepen. Hij kan verzoeken om bij de burgerlijke stand uitgeschreven te worden als prins.'

Gemeenteraad

De Amsterdamse gemeenteraad kondigde deze week een hoorzitting aan waarin grote particuliere beleggers aan de tand zullen worden gevoeld. De prins heeft nog geen uitnodiging ontvangen. Zijn omgeving zegt: deze discussie wordt niet gevoerd op basis van feiten. Het is alsof B een misdaad heeft begaan. Dat hij een huisjesmelker is, is 'volstrekt bezijden de waarheid'. Maar hij kan dit niet winnen, want de publieke opinie heeft zich tegen hem gekeerd. Een goede vriend: 'Dit is zo wrang. Hij is zo'n rustige man, hangt niet de prins uit. Juist om te voorkomen wat nu gebeurt.'

Zondebok

Ook emeritus hoogleraar staatsrecht Van den Berg denkt dat hier iemand tot zondebok wordt gemaakt. 'Ik heb de indruk dat het Amsterdamse college zich bedient van een alibi: als alle aandacht op die jongen wordt gevestigd, valt minder op dat er in het woningbeleid in de stad lelijke gaten zitten. Ze hebben in hem een bliksemafleider. En of hij nou wil of niet, als het zo uitkomt om hem met zijn rug tegen de muur te zetten, blijft hij gewoon een prins. Zo zijn we in dit land dan ook wel weer.'

Afstandelijk

Bernhard jr. - vaak omschreven als moeilijk te verstaan en met een houterige motoriek - studeert economie in Groningen. Hij leert bij Vindicat psychologiestudente Annette Sekrève kennen, met wie hij in 2003 trouwt met toestemming van het parlement. Ze krijgen drie kinderen. Bij royaltywatchers staan ze bekend als 'introvert, rustig en vriendelijk, maar afstandelijk.' Ze wonen in een villa met uitzicht op het Rijksmuseum. Onder Beatrix is Bernhard zesde in de lijn van troonopvolgers. Maar vanaf zijn studententijd is duidelijk dat hij andere ambities heeft. Hij wordt ook liever niet aangesproken als Zijne Hoogheid.

Gezondheid

Met het aantreden van Willem-Alexander in 2013 vervalt zijn aanspraak op de Troon. Gezondheidsproblemen overschaduwen de laatste jaren zijn zakelijke successen. Sinds 2002 is de prins in behandeling voor de ziekte van Crohn. In 2013 wordt lymfeklierkanker bij hem vastgesteld. Bernhard ligt vanwege tumoren in zijn darmen en zijn hartklep een maand op de intensive care. Na een stamceltransplantatie en een chemokuur verschijnt hij op Koningsdag 2014, kaal en vermagerd, in het openbaar. Hij richt na genezing Lymph & Co op, een stichting die geld inzamelt. Er is al voor 2 miljoen euro aan onderzoek besteed. Over zijn ziekte praat hij in de media. 'Mijn wereld stortte in. Maar ik wist dat opgeven geen optie was.' Over zijn financiële belangen doet hij er het zwijgen toe.