Rietdekker Janne de Gouw pakt dak Efteling aan dat door pa Bep erop is gelegd

Van de week hing hij zelf nog in de touwen. Zo'n 29 meter hoog. ,,Als er nieuw riet op een dak moet, dan moet het oude er eerst af.” Janne de Gouw (53), eigenaar van het rietdekkersbedrijf in Elshout mag dan 25 man hebben rondlopen, zelf steekt hij ook gewoon zijn handen uit de mouwen. ,,We hebben nog nooit nee gezegd tegen een klus, dus nu ook niet", zegt hij tegen het Brabants Dagblad. De grootte van het dak is ook niet echt een probleem, de hoogte ook niet. ,,Het is vooral de organisatie er omheen.” Zie er maar eens bij te komen. ,,We hebben enorme steigers moeten laten bouwen.”

Zes weken zijn ze inmiddels bezig, nog vier weken te gaan. Dan kan het grootste rieten dak ter wereld er voorlopig weer tegen.

Hoe lang gaat zo'n dak mee?

Een rieten dak kan normaal gesproken zo'n 30 tot 35 jaar mee. De houdbaarheid ligt vooral aan de omstandigheden, zegt Bep. ,,Wat is de ligging van het huis? Hoe staat het op de wind? Wat is de hellingsgraad? Hoe steiler het dak is hoe minder het riet lijdt.”

De steile hoge punten van het Huis van de Vijf Zintuigen bijvoorbeeld zijn nog in zeer goede staat. Janne: ,,Als het dak steil is, glijdt het water er zo van af, kan het niet in het riet trekken.” Vandaar ook dat niet al het riet op het dak moet worden vervangen. ,,Op sommige plekken doen we alleen herstelwerkzaamheden.”

Het begon allemaal bij oom Bart

Bep (80) en Janne de Gouw zijn niet de eerste rietdekkers van de familie. Het begon met oom Bart. ,,De broer van mijn vader", zegt Bep. ,,Hij zat aan de Kasteeldreef in Drunen.”

Zelf was Bep de Gouw eigenlijk technicus. Hij werkte bij een bouwbedrijf. ,,Maar tijdens de crisis in de jaren zeventig droogde het werk daar op.” Van de een op andere dag zat Bep bij oom Bart op het dak. ,,En ben ik overgeschakeld op riet.”

Bep de Gouw leerde het vak van zijn oom en van zichzelf. Riet dekken is een kwestie van oefenen, zegt hij. ,,Of het lastig is? Ach, wat is lastig? Je moet er een beetje feeling voor hebben en de wil hebben om het te doen.”

Efteling-dak zorgde voor boost rietdekkersbranche

De rietdekkersbranche kende door de jaren heen ups and downs, zo ook familie De Gouw. ,,Dan ging het goed, dan was het weer crisis", zegt Bep. ,,Tussendoor ben ik nog eens een paar jaar terug de techniek in gegaan.”

1994, het jaar dat de bouw van de nieuwe Efteling-ingang begon, bracht een omslag. ,,De bouw van dit dak was de definitieve doorbraak voor riet. Het heeft de branche een enorme boost gegeven.” Waren het voorheen vooral boerderijen met rieten daken, vanaf dat moment liep het ook storm op de particuliere markt. ,,Elke architect wilde iets met riet. Je kunt het zo gek niet bedenken of het is gemaakt. Zelfs uitkijktorens en brandweerkazernes met rieten daken.”

Dakdekbedrijf werk veel met zzp'ers

Janne de Gouw kwam dik 25 jaar geleden bij zijn vader in dienst. Hij studeerde werktuigbouwkunde aan de TU in Eindhoven, maar na een paar maanden kantoor was hij er al achter dat binnen zitten niets voor hem was. De stap naar het bedrijf van zijn vader was snel gemaakt. ,,We zijn een echt ondernemersgezin. Als mijn vader het druk had, hielpen wij mee. Vanaf mijn elfde zat ik al in schoolvakanties op het dak.”

Nadat zijn vader met pensioen ging, nam Janne de zaak over. Inmiddels geeft hij leiding aan 25 man. Lang niet iedereen is in dienst, zegt hij. Veel rietdekkers werken als zzp-ers. Onder de rietdekkers ook veel Hongaren. ,,Hongaren werken vaak samen in groepen. Ze nemen meestal zelf geen werk aan, maar verhuren zich aan Nederlandse rietdekkersbedrijven.”

Voldoende personeel vinden, is lastig, zegt De Gouw. ,,Maar dat is op dit moment in elke branche. Grondstoffen en personeel zijn schaars.”

Het riet komt uit Oostenrijks

Het riet dat De Gouw gebruikt, komt uit Oostenrijk. Dat groeit in een ondiep meer ergens tussen Oostenrijk en Hongarije. ,,Puur natuur. Ze maaien het af en het volgende seizoen staat het er weer.” Ook uit China komt goed riet. Bep is er geregeld geweest. Met Chinezen was het altijd goed afspraken maken, vindt hij. ,,Maar het verschepen is erg duur geworden.”

Tekst gaat onder de foto verder.

Door de jaren heen is er veel veranderd in het rietdekkersvak. Grootste verandering? ,,Het schroefdak. Daarvoor was het ambacht 3000 jaar hetzelfde.” Vroeger werden bossen riet op latten bevestigd, met wilgentakken of met draad. Tegenwoordig komen er houten platen op het dak waarop het riet wordt bevestigd. ,,Met schroeven en stalen draden. Zo kan er geen lucht bij.”

Hele jaar door het dak op om te leggen, ook in de winter

Ook wordt er tegenwoordig het hele jaar door gewerkt. ,,Oom Bart was in de zomer rietdekker en in de winter slager.” Mensen waren vroeger wijzer, zegt Bep. ,,Je denkt toch niet dat wij het vroeger voor elkaar kregen om bij iemand in de winter het dak van zijn huis te halen? Kom maar terug in de zomer zeiden ze dan.” Nu gebeurt dat wel. ,,En dat zal ook wel moeten", zegt Janne. ,,Ik moet werk hebben anders is mijn personeel weg.” Bovendien lukt het tegenwoordig prima om in de winter door te werken, zegt hij. ,,Wij hebben inpakken van huizen tot een kunst verheven. Als het regent komt er geen drup doorheen.” Wel is het soms bar koud en dan die wind. ,,Met die storm een paar weken geleden konden we niks.”

Deze weken zit het weer goed mee. Bep is nog niet wezen kijken bij de werkzaamheden, maar gaat voor de foto graag mee. Herinneringen genoeg bij de Efteling. ,,We hebben hier zoveel riet gedekt. Het huisje van Vrouw Holle, de Wolf en de Zeven geitjes, het Herautenplein, Vogelrok. En de huisjes in het Land van Laaf natuurlijk. Ton van de Ven, de ontwerper, krabbelde dan wat op papier en zei: ,,Kun je hier riet op maken?” Dat konden ze wel bij De Gouw. Al was dat kleine nog best lastig, zegt Bep. ,,Wat dat betreft werkt zo'n groot dak als de ingang veel ‘hendiger’.”