Vintage Espresso Machines: 'Dit zijn geen machines, dit is emotie'

Een generiek bedrijventerrein aan de Noorddammerweg in Amstelveen. Loodsen en garages, omringd door weiland: Italië voelt mijlenver weg. Toch wordt op een goed verstopte plek op dit terrein een ultiem saluut gebracht aan een van de belangrijkste Italiaanse cultuurdragers: de espresso. In een grote ruimte van een houtverwerkingsbedrijf is het hok van Ronald Buurman (44) en Arnoud Kruiver (27) weggestopt, de mannen van Vintage Espresso Machines - een bedrijfsnaam die de lading dekt. Ze toveren overal en nergens oude Italiaanse espressomachines vandaan om ze op te knappen en dan weer te verkopen.

Meestal gaan die machines helemaal uit elkaar, schroef voor schroef, bout voor bout. Schoonmaken, waar nodig onderdelen vervangen en ze een tweede leven geven. De kleine ruimte staat vol machines die zelfs in ijskoud tl-licht glimmen alsof ze in het mooiste café van Palermo of Milaan staan. Als ze nog onder het stof zitten, lijken ze al jaren ongebruikt. Dat houden ze dan even zo: stof is het beste veiligheidslaagje dat je kunt hebben.

WachtlijstDe mannen leveren ongeveer eens in de twee weken een machine af. Meestal aan de horeca, maar ook aan particulieren - liefhebbers: types die een klassieke Alfa Romeo rijden. Per machine zitten er tachtig tot honderdtwintig manuren in. Prijzen: vanaf 3500 euro. Er is een wachtlijst van een halfjaar. Het mooiste exemplaar dat ze ooit in handen hadden, was een Cimbali Brillante: snaaks ontwerp, retro én futuristisch. Een model dat verzamelaars uit de hele wereld doet kwijlen. En die werd niet opgeduikeld in een charmant buurtcafé in een kuststadje in Puglia. Buurman: "Nee, die vond ik in Groningen. Stond ie al dertig jaar ongebruikt op een stoffige zolder, ergens in Huppelkutteveen. Ik had zoiets nog nooit gezien, maar wist meteen: die moet ik hebben." Zo geschiedde. Hij knapte sindsdien een hele trits aan prachtapparaten op - machines met klinkende namen als Faema Urania of de Astoria Eureka.

EmotieHet begon allemaal een paar jaar geleden, toen Buurman een opknappertje kocht dat hij met een bevriende espressomachinemonteur in de weekenden in elkaar sleutelde. Nog voor hij het apparaat verkocht had, stond er alweer een andere. Niet veel later stopte hij met zijn webdesignbureau om vol voor de espressomachines te gaan. "Ik zag: dit zijn geen machines, dit is emotie. Dat voel ik nog steeds, bij elk stom schroefje dat ik poets."

Iets later sloot Kruiver aan - type handen uit de mouwen en sleutelen aan brommertjes. De koffieliefde greep hem. "Ik ben onder de indruk van de techniek. Dat iemand vijftig jaar geleden een principe bedacht dat tot op de dag van vandaag in essentie hetzelfde is gebleven. Een machine, die soms twintig jaar stond te verpauperen in een schuurtje, redden van de ondergang: prachtig. Drie weken later glimt ie weer. Ik raak ook emotioneel aan ze gehecht. Dan denk ik: deze moet ik maar thuis zetten. En dat denk ik dan bij de volgende weer, en bij de volgende."

KoffieboerenEn voor Kruiver blijft het niet bij de machines. De hoek achterin de zaak is van hem; daar staat de koffiebrander - klein maar fijn. Daarnaast staan op een pallet zakken met bonen uit Guatemala en Brazilië. "We zoeken bonen bij kleinschalige koffieboertjes, alles met zo min mogelijk tussenpersonen. Dat gaat allemaal via Skype en Whatsapp. We gaan niet naar ze toe, maar dat persoonlijke is leuk. Dat we weten dat de ezel van de boer Pedro heet."

Hippe koffiecultuurWie het gevoel krijgt met open ogen in een hipsterval te trappen, kan gerustgesteld worden: dit is poehaloos. Lunchen doen de mannen met bammetjes uit tupperware en als ze geen espresso drinken, is het appelsap uit een pak. Daarbij staan ze voor een ander soort koffie dan de hippe koffievoorhoede. Traditioneler. Die voorhoede beweegt sinds een paar jaar naar lichter gebrande bonen. Je proeft dan meer van de boon, vindt men. Maar eerlijk is eerlijk: koffie wordt er hoogdrempelig van. En wat fris moet zijn, is vaak ronduit zuur.

Kruiver: "Wij hebben niet zo veel met dat hele hippe koffiecultuurtje, we zijn meer down-to-earth. De trend is lichter en lichter branden. Leuk hoor: je proeft de oorsprong misschien beter, ja. Maar als negentig procent van mijn klanten nog steeds dark roast wil, wie ben ik dan om ze te vertellen dat ze licht gebrand moeten drinken? Ik ga daar niet in mee omdat de rest van Amsterdam zegt dat het nu zo moet. Lichte branding, je baard laten staan en een leren schort voor, anders ben je niet serieus met koffie bezig? Welnee. Zolang klanten me elke week zielsgelukkig bellen dat ze de koffie heerlijk vinden, doen we toch iets goed?"

GebruiksaanwijzingBuurman: "Veel van die lui willen ook zo graag laten merken dat ze er veel vanaf weten. Dan gaat het over graden en temperatuur. Maar bij deze machines schommelt dat gewoon. Ze zijn zo gemaakt dat je er nog een espressootje uit kunt peuren als ze half in de prak liggen. Er moet gewoon espresso komen, warm of koud, maakt niet uit. Maak je niet druk. Het is een slokkie - páts! - en hij is weg. Laatst kreeg ik een telefoontje van een zaak waar een apparaat van ons staat: 'Er werkt hier een nieuw meisje dat haar hand heeft verbrand aan het stoompijpje, omdat ze was gewend om met een dubbelwandig stoompijpje te werken dat niet heet wordt. Kun je dat even regelen?' Ik zei: 'Nee. Ze moet gewoon even wennen.' Het is net als het verschil tussen rijden in een oud Fiatje of in een nieuwe Ford Galaxy: die eerste heeft een gebruiksaanwijzing, maar welke is nou leuker?"

Dat Fiatje dus. En de autovergelijking kan nog eens gemaakt worden. De aanschaf van een vintage espressoapparaat is een investering, net als een oldtimer. Buurman: "De topmachines van nu zijn over tien jaar alweer afgeschreven; die van ons zijn dan alleen maar meer waard. Met dat argument hebben we ook een hoop mensen over de streep getrokken om er eentje aan te schaffen."

En met hun liefde voor hun machines, want die is aanstekelijk. Als Kruiver een espresso maakt met een zogenoemde 'hendelmachine', laat Buurman zich even gaan: "O, niks zo hypnotiserend als een espresso die als stroperige honing in een kopje loopt. En dan die weelderige bolling van de kast: geweldig toch?"

Italiaans gevoelKruiver: "Wij omarmen de Italiaanse koffiecultuur. De bakermat. Niet dat we Italianofielen zijn die de hele week pasta eten, maar we willen wel het gevoel overbrengen dat bij deze machines hoort. Ze zijn vaak al zestig jaar, maar je kunt er nog steeds retegoede koffie mee maken."

Het opsnorren van espressomachines laten ze mensen in Italië doen. Dat moet wel, want als je geen vloeiend Italiaans spreekt, kun je het daar wel vergeten. Buurman: "Ze vragen mij er vierduizend euro voor, maar als een neef van ze binnenwandelt, mag die hem voor duizend euro meenemen. Daarom werken we met tussenpersonen en gaan we nooit zelf naar Italië. Sterker nog: ik ben al drie jaar niet op vakantie geweest. Het is werken, werken, werken. Maar elke vrijdag hebben we ons uitje: dan gaan we een loempia eten. En eigenlijk hebben we natuurlijk de hele dag koffiepauze."