'We koersen aan op een nieuwe huizenmarktzeepbel'

Ooit eigenaar/directeur van een 300 man groot bedrijf met een statig hoofdkantoor aan de Amsterdamseweg. Nu zetelend in een kantoortje op De Hoef met zoon Maurits als partner. Onveranderd bleef zijn gedrevenheid. Martin van Hoogevest (67) volgt de ontwikkelingen in de huizenmarkt op de voet, zit vol met ideeën hoe het beter en efficiënter kan en maakt zich vooral zorgen. Volgens hem koersen we opnieuw op een huizenmarkt-zeepbel aan.

Overheid"De banken kregen de schuld van de bouwcrisis", begint hij, "maar als je het goed analyseert dan ligt de basisoorzaak niet bij de banken, maar bij de overheid. Het is de overheid die bepaalt waar en hoeveel er gebouwd wordt. Het was de overheid die een schaarste aan woningen liet ontstaan. Omdat er schaarste was, liepen de grond- en woningprijzen waanzinnig snel op en daarmee ook de verstrekte kredieten en hypotheken. Rond 2008 spatte die zeepbel uiteen. Wat hebben we ervan geleerd? De banken zijn voorzichtiger geworden. Maar de schaarste is niet aangepakt, die laat zich als vanouds gelden nu de woningmarkt weer aantrekt. En dat terwijl er ook nog eens allerlei nieuwe ontwikkelingen op gang zijn gekomen: een trek naar de grote steden, een hoger geboortecijfer dan voorspeld, een verdere toename van kleine huishoudens en de vluchtelingenproblematiek."

BouwgrondVan Hoogevest praat uit ervaring. Zijn bedrijf Habitoo 'ontzorgt' mensen die zelf kavels willen aankopen en bebouwen. "In onze database zitten zo'n 1000 mensen die een nieuwbouwhuis willen kopen, maar dan wel hoe zij het voor ogen hebben en geen kant-en-klaar product. Voor ongeveer een derde geldt: liever vandaag dan morgen. Maar wat we ook doen, er valt vrijwel niet aan bouwgrond te komen. Wat er wel is, is zo duur dat je geen andere conclusie kunt trekken dat we opnieuw hard op weg zijn om een zeepbel te creëren."

PostzegelniveauDe knop moet om, meent Van Hoogevest. "Op dit moment wordt er alleen gebouwd op postzegelniveau. Een stukje inbreiden hier, een kantoor transformeren daar. Ik ben aan het rekenen geslagen. Mijn uitkomst is dat we komende jaren 20.000 nieuwe woningen in de regio Amersfoort nodig hebben. Een dergelijk serieus aantal vraagt om een soort deltaplan: zó gaan we de schaarste oplossen voor de hele regio."

Kom bij Van Hoogevest niet aanzetten dat er geen ruimte meer is voor grootschalige nieuwbouw. "De politiek maakt geen enkele aanstalten om het te agenderen, maar in Vathorst-West zou je zo aan de slag kunnen. In Leusden zijn er bij Langesteeg mogelijkheden. Hetzelfde geldt voor Hoogland-West, waar de boerenbedrijven toch al geen toekomst meer hebben. Groen is belangrijk, dat vind ik ook. Maar je moet wel keuzes durven te maken. Als je woningen zorgvuldig en op de juiste schaal en maat inpast, dan kan een gebied nog steeds heel mooi blijven. Ook voor de mensen die er al wonen. Ze krijgen misschien een wat minder weids uitzicht, maar ook buren die het wonen minder eenzaam maken."

DoorgeslagenAls voorbeeld van 'doorgeslagen groendenken' noemt hij de voormalige locatie van het Elisabeth Ziekenhuis. Die zal na een stevige lobby van buurtbewoners veranderen in een park. "Heel mooi, maar wel grond die heel hard nodig is voor woningbouw en die Amersfoort aan zo'n 25 miljoen opbrengst had kunnen helpen. Dat is een heel hoge prijs voor een stukje groen."

De verve waarmee hij zijn standpunt verwoordt, doet vermoeden dat hij de klap van het faillissement te boven is. "Ik kan vrij snel weer vooruit kijken. Maar het zit me wel dwars dat het faillissement nog steeds niet afgewikkeld is. De curatoren willen mondeling wel kwijt dat ik niets verwijtbaars heb gedaan, laat staan iets strafbaars, maar ze zetten dat niet op papier. Natuurlijk heb ik fouten gemaakt, maar niet in die mate dat ik verwijtbaar zou hebben gehandeld. Mijn grootste fout was misschien wel dat ik me te veel heb laten leiden door mijn adviseurs. Op papier klopten hun opvattingen over hoe we de groei moesten managen. Toch voelde ik me er nooit goed bij. Iets in mij zei me dat onze organisatie nog niet toe was aan dergelijke grote stappen. Ik had dichter bij mijn eigen gevoel moeten blijven."

Prooi"Voor de bank waren we een makkelijke prooi. Het ging om een relatief kleine vordering, waar heel veel zekerheid in de vorm van grond en onroerend goed tegenover stond. We zijn echt in het pak genaaid. Volgens mij heeft de bank goudgeld aan ons faillissement verdiend." Zijn eerste neiging na het faillissement was een 'kuil van dertig meter te graven, er in te springen, en hem te dicht te laten schuiven.'

"Mijn geluk was dat een goede kennis uit de bouwwereld mij begon te stalken. Hij bleef maar aandringen dat ik toch echt naar een door hem gesponsorde uitvoering van de Nationale Opera moest komen. Uiteindelijk heb ik maar ja gezegd. De hele nacht heb ik wakker gelegen, zo zag ik er tegenop. Die kennis had niet alleen mij uitgenodigd, maar ook zo ongeveer de hele wereld van het vastgoed. Het pakte uit als één groot warm bad. Niet lang daarna was er een bijeenkomst voor het feest Amersfoort 750. Wij zouden sponsoren, maar moesten daar natuurlijk van afzien. Toenmalig burgemeester Albertine van Vliet stond er op dat ik toch kwam. De bijzonder prettige manier waarop zij mij publiekelijk welkom heette, deed mij geweldig goed. Ook de Rotary liet nadrukkelijk merken dat ik er nog steeds bij hoorde. 'Ik begrijp dat je jezelf even onzichtbaar wil maken,' zei de voorzitter, 'Maar de volgende keer ben je er gewoon weer bij'. Goed, zei ik, maar dan wil ik wel in één keer aan iedereen mijn verhaal vertellen."

RelativerenVan Hoogevest bleef niet lang zonder werk. De Amsterdamse woningcorporatie Ymere vroeg hem leiding te geven aan het opzetten van een andere manier van opdrachtgeverschap. Het idee was niet langer partijen te selecteren met de laagste aanbesteding, maar te kiezen voor partijen waar een duurzame samenwerking mee kon worden opgezet. "Dat heb ik vier jaar met veel plezier gedaan. Wat van de grond kwam, was heel succesvol qua prijs-kwaliteit verhouding. Nu de markt weer aantrekt, zie je dat iedereen weer terugvalt in zijn oude gedrag. Doodzonde. Er is nog steeds veel aanleiding voor vernieuwingen in de bouwwereld."

Niet lang na de start van zijn met zoon Maurits opgerichte Habitoo concept sloeg het noodlot opnieuw toe. De vrouw van Maurits werd ernstig ziek. Twee jaar geleden overleed zij. "Een drama, ze hadden ook nog een zoontje die toen twee jaar was. Het maakt wel dat je je eigen sores gaat relativeren. Ik heb in die tijd vaak gedacht: doe mij nog maar tien faillissementen als daarmee Annemiek kan blijven leven."