Brabantse ZZP'ers: lekker zelfstandig, maar liever vaste baan

Blijf bewegen! Go with the flow! Dus is Christie van Wendel de Joode (54) uit Fijnaart sinds januari van dit jaar hard aan het werk als zelfstandige zonder personeel. Dat bestaan bevalt haar tot nu toe wel. Vooral aan het netwerken beleeft de West-Brabantse veel plezier. Maar toch… Als Christie heel erg eerlijk is, dan trekt ze maar één conclusie: "Het liefst zou ik toch een vaste baan hebben."

Zo denken meer ZZP’ers erover, vermoedt de onderneemster uit Fijnaart. "Maar ja, het is moeilijk om aan werk te komen en het heeft geen zin om met je armen over elkaar te wachten tot die vaste baan komt aanwaaien. Dan kun je beter het ZZP-pad opgaan en hopen dat er iets opduikt." Daarom is Van Wendel de Joode na een ontslagronde in de chemische industrie voor zichzelf begonnen, als arbeidsorganisatiepsycholoog. Met de vrijheid kwam een einde aan de betrekkelijke zorgeloosheid die een vaste baan met zich meebrengt. "Je gaat anders in het leven staan. Het is niet meer zoals vroeger", zegt de Fijnaartse. Ze heeft een tip voor mensen die voor zichzelf beginnen: zoek steun! "Ga naar een starterscentrum, zoek informatie op internet, maak een Linkedin-pagina aan. Toon je meerwaarde. Maar probeer niet het wiel opnieuw uit te vinden."

Sinds het begin van deze eeuw is het aantal vaste banen in Nederland met een half miljoen afgenomen. Aan de andere kant zijn er 1,2 miljoen flexibele banen bijgekomen. Het leeuwendeel wordt gevuld door zelfstandigen zonder personeel. In 2000 telde het CBS nog 445.000 van deze eenpitters, in 2014 waren het er al 808.000. West-Brabant is niet achtergebleven bij deze ontwikkeling: in de streek is het aantal ZZP’ers de afgelopen vijf jaar met 32 procent gegroeid.

Het is dan ook geen wonder dat, waar de Bredase FNV-bestuurder Frans Szablewski tegenwoordig kijkt, hij overal ZZP’ers ziet lopen. "Het barst ervan. Maar dat wil niet zeggen dat het een goede ontwikkeling is", moppert hij. "Want het gaat toch vooral om mensen die ooit een keer zijn ontslagen. Die willen helemaal niet zelfstandig aan de slag."

Volgens de Bredase vakbondsman vormen ZZP’ers een kwetsbare groep die stelselmatig wordt misbruikt. "Dat begon in de bouw", herinnert Szablewski zich. "Daar werden ze als onderaannemers ingezet. Maar wat gebeurt er? De grote bouwbedrijven halen de grote orders en de winst binnen en zeggen daarna tegen die zelfstandigen: voor dit bedrag moet je het doen. Niet genoeg? Dan voor jou tien anderen. Zo gaat het ook met boeren. De grote retailers zeggen: voor dit bedrag mag je melk of groente leveren. Is dat te weinig? Dan gaan we wel naar een ander. De samenleving is van begin tot eind financieel gedreven. Een echte liberaal zegt dan: je moet in je eigen kracht staan, voor jezelf opkomen. Nou, neem maar van mij aan: dat lukt heus niet iedereen."

Remco Friedenberg (47) uit Roosendaal probeert het tóch. Op 1 september gaat hij aan de slag met zijn eigen zaak: wooninspiratie en design. Maar in tegenstelling tot Christie van Wendel de Joode is een vaste baan wel het laatst waar Friedenberg nog op zit te wachten: "Ik geloof niet meer in de zekerheid van een vaste baan." De Roosendaler is door schade en schande wijzer geworden. Jarenlang heeft hij in de metaal gewerkt, om uiteindelijk twee keer achter elkaar te worden ontslagen. Met dank aan de economische crisis. Daar kwam nog anderhalf jaar ziektewet bij. Al met al heeft Friedenberg heeft genoeg tijd gehad om na te denken over zijn toekomst. En over de risico’s die het zelfstandig ondernemerschap met zich meebrengt.

"Risico’s? Ach, die zijn er altijd. Zolang je jezelf maar onderscheidt van de concurrentie, dan kun je het maken", zegt de kersverse ZZP’er. Wat hem betreft biedt een vaste baan tegenwoordig net zo weinig zekerheid als het ondernemerschap. "Mijn vader heeft zijn hele leven gewerkt, maar wordt nu gekort op zijn pensioen. Ouderen moeten hun huis opeten voor ze steun krijgen. Nou, dan hou ik mijn zaken liever in eigen hand, in plaats van afhankelijk te worden van de regering", zegt Friedenberg. Hij heeft elke hoop laten varen dat de politiek ooit nog een keer met een oplossing voor de hedendaagse problemen komt.

"De politiek is te wispelturig", zegt de kersverse ondernemer uit Roosendaal. "Je kunt ze niet meer vertrouwen. Het ene moment verzinnen ze een regeling om je te helpen, het andere moment schaffen ze die weer af. We komen in een tijd, waarin je vooral voor jezelf moet zorgen. Je moet sterk zijn. Dat vind ik niet erg. Ik val niet zo snel om. Maar ik kan me voorstellen dat er mensen zijn die de kracht minder makkelijk kunnen opbrengen. Hoe moet het daarmee verder?"