Alles-wat-je-wilde-vragen-over-waarom-100-op-de-snelweg (12x)

1) De maximum snelheid ging in 2012 nog naar 130 km. Waarom mogen we nu ineens minder hard?

De snelheidsverlaging maakt onderdeel uit van de afgelopen 13 november door het kabinet bekend gemaakte noodmaatregelen om de stikstofcrisis te tackelen. Eind mei vorig jaar haalde de Raad van State een streep door het oude beleid waarbij uitgestoten stikstof in de toekomst gecompenseerd mocht worden. Deze Programma Aanpak Stikstof (PAS) is volgens de hoogste bestuursrechter echter veel te vrijblijvend en in strijd met Europees natuurbeleid.

2) Op hoeveel km snelweg gaat het maximum omlaag?

Nederland telt bijna 2.500 kilometer aan Rijkssnelwegen, op ongeveer de helft daarvan mag 130 km/uur worden gereden. Het betreft vooral snelwegen buiten de Randstad. Voorbeelden zijn de Afsluitdijk (A7), grote delen van de A28 richting Groningen, de A1 naar het Oosten en de A2 richting Limburg. Op een vijfde van de snelwegen is de limiet 120 kilometer per uur en op de rest gold de 100 km/uur limiet al of zelfs nog lager: 80 km. Dat laagste maximum geldt vooral voor snelwegen rond grote steden.

3) Hoeveel verkeersborden zijn er vervangen?

In totaal moesten er liefst 4.000 borden geplaatst, vervangen en/of voorzien van onderbordjes met tijdvenster. 700 tot 800 mensen zijn daar dagelijks mee bezig geweest: van aannemers en onderaannemers die de borden voor Rijkswaterstaat plaatsten, tot weginspecteurs, wegverkeersleiders, ict-specialisten en chauffeurs van de botsabsorbers die voor de veiligheid bij wegafzettingen zijn neergezet.

Het meeste werk had plaats in Limburg en Noord-Brabant: circa 2.000 borden. In Gelderland en Overijssel gaat het om ongeveer 900 exemplaren; in Utrecht en Flevoland ruim 400 stuks; Drenthe, Groningen en Friesland: ongeveer 400 borden, Zuid-Holland: ruim 200 exemplaren, Noord-Holland: ruim 150 borden en Zeeland: ruim 60.

4) Is het op tijd vervangen van alle borden gelukt?

Ja, want Rijkswaterstaat is al op maandag 24 februari met de operatie gestart. Sindsdien werden veel nieuwe borden van een hoes of tape voorzien, zodat automobilisten niet in verwarring konden worden gebracht.

5) Wat kost deze hele operatie?

In totaal 19 miljoen euro. Aanvankelijk ging Rijkswaterstaat uit van slechts 8 miljoen euro, maar dat bleek te laag ingeschat. Naast de borden, moet ook onder meer alle software voor trajectcontroles worden aangepast. Verder dienen er ook stukken vangrails bijgeplaatst te worden en moeten grotere verkeersborden voor de veiligheid op zwaardere palen worden geplaatst. Als klap op de vuurpijl blijkt ook het vervangen van de draaiborden bij spitsborden duurder dan gedacht, net als aanpassingen in de verkeerscentrales.

6) Levert de snelheidsverlaging echt zoveel minder stikstof op?

De stikstofwinst is vrij marginaal, maar het kabinet zocht maatregelen die de uitstoot direct konden verminderen. Via een snelheidsverlaging lukt dat, rekende het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu voor (RIVM) voor. Door het maximum op snelwegen van 130/120 naar 100 km per uur te verlagen, daalt de stikstofuitstoot met 210.000 duizend kilo.

Nu het kabinet ervoor kiest de snelheidsverlaging enkel tussen 6-19 uur toe te passen - een permanente verlaging was voor de VVD onbespreekbaar - is het effect volgens het RIVM een vijfde lager. In combinatie met andere maatregelen is dat voldoende om dit jaar 75.000 woningen te kunnen bouwen en diverse infrastructurele projecten door te laten gaan. Daaronder oa de Ring Utrecht (A27/A12), Almere-Lelystad (A6), knooppunt Hoevelaken (A1/A28) en Innova 58 Tilburg-Eindhoven.

7) Zullen automobilisten zich aan de 100 km per uur houden?

Dat is de vraag. In een onderzoek van EenVandaag en AD onder ruim 30.000 automobilisten zegt bijna de helft van de mensen die dagelijks op de snelweg zijn zich niet aan de komende snelheidsverlaging naar 100 km/uur te zullen houden. Dankzij apps als Flitsmeister zijn veel snelheidscontroles bovendien te omzeilen. Ruim de helft van de door EenVandaag en het AD ondervraagde automobilisten (53 procent) gebruikt ze. Een derde van hen heeft deze altijd of meestal aan staan.

De snelheidsverlaging verdeelt Nederland tot op het bot. Van de automobilisten is bijna de helft (46 procent) tegen. Eenzelfde percentage (ook 46 procent) is vóór. Wel bestaat er een enorm contrast tussen dagelijkse en minder frequente autorijders: van degenen die dagelijks de snelweg op moeten, zijn zes op de tien tegen de maatregel. Slechts drie op de tien is voor. Van niet-dagelijkse weggebruikers is juist 56 procent vóór de verlaging en slechts 35 procent tegen. Bijna driekwart van die groep zegt zich aan de nieuwe, lagere limiet te zullen houden.

8) Gaat de politie komende tijd extra controleren?

Nee, er komen geen extra snelheidscontroles om de lagere maximumsnelheid te handhaven, vertelde Nederlands hoogste verkeerspolitieman Egbert-Jan van Hasselt in het AD. Wel kondigde hij aan dat de politie de pakkans gaat verhogen door 50 tot 100 onopvallende politieauto’s aan te schaffen. De voertuigen, waarvan de eerste volgend jaar de weg op kunnen, gaan mobiele snelheidscontroles verrichten.

9) Hoeveel bedraagt de boete als ik 130 blijf rijden?

Wie 130 km per uur blijft rijden waar slechts 100 km is toegestaan kan dit jaar 297 euro aftikken als hij of zij wordt gesnapt. Dat bedrag is overigens exclusief 9 euro administratiekosten.

10) Kom ik minder snel op mijn bestemming nu ik overdag slechts 100 mag?

Het tijdverlies is marginaal: gemiddeld genomen kom je zo’n zes minuten per uur later aan, ook al omdat je in de praktijk bijna nooit een uur lang 130 kon rijden in Nederland. Dus dat tijdsvoordeel is eigenlijk te verwaarlozen. We blijken bovendien nu al nauwelijks 130 te rijden: cijfers van Flitsmeister toonden eerder aan dat we hooguit 6 procent van onze autoritten met die snelheid afleggen. Vaak is het simpelweg te druk op de wegen en dat is tegenwoordig zelfs vroeg in de ochtend al het geval.

11) Heeft de snelheidsverlaging andere voordelen?

Een lagere snelheid van 100 kilometer scheelt behoorlijk wat brandstof. Volgens MilieuCentraal draait de motor bij 100 km/uur liefst een kwart zuiniger dan bij 130 km/uur. Dat is gunstig voor de portemonnee.

12) Is 100 km ook beter voor de verkeersveiligheid?

Daar lijkt het wel op: bij 130 km/u is de remweg van een gemiddelde auto zo’n 140 meter langer. Dat is circa 15 procent meer dan bij 120 km/uur. Uit een analyse door De Volkskrant van door de politie geregistreerde ongevallen op 130 km-wegen, bleek vier jaar geleden dat ongevallen op de snelweg vaker een ernstige of dodelijke afloop kennen. Dat is ook wat de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) al jaren zegt.

Eind oktober presenteerde de SWOV nog een rapport waaruit blijkt dat het aantal ongevallen op snelwegen afgelopen vijf jaar verdubbelde van 17.000 in 2014 naar 38.000 in 2018. Wel blijven snelwegen relatief veilig: van de 678 verkeersdoden over 2018, vonden er 81 plaats op de snelweg. In 2014 waren dat er overigens 19 minder.