Zeventien miljoen kaneelstokken per jaar

De Oosterhoutse Kaneelstok, het is een onmisbare lekkernij op kermissen. De stok wordt al ruim 120 jaar gemaakt, enkel en alleen in Oosterhout. Wel onder verschillende eigenaars. Sinds 2011 is dat Holland Foodz. Onder dat bedrijf gaat het goed met de stok, vertelt eigenaar Jan Harm Spijkervet tijdens een rondleiding door de fabriek. Het aantal verkochte stokken stijgt. En de verkoop vindt niet alleen in Nederland plaats. Ook in het Duitse warenhuis KaDeWe en Walibi Belgium zijn kaneelstokken te vinden.

Spijkervet: "De marge op snoep staat onder druk. Daardoor zijn fabrikanten soms geneigd goedkopere ingrediënten te gebruiken. Dat doen wij niet. En dat proeven mensen, daardoor blijven de klanten onze producten kopen." Ook speelt nostalgie volgens hem een grote rol. "Van oudsher koop je op de kermis al een kaneelstok. We maken geen reclame; iedereen kent de stok." Wat niemand kent, is het exacte recept van de Oosterhoutse Kaneelstok. Dát ligt opgeborgen in een kluis. Geheim.

Toch wil Spijkervet best wat over het proces kwijt. "Het is vooral arbeidsintensief", zegt hij terwijl hij door de fabriek aan de Karolusstraat loopt. Elke ochtend gaan daar om 5.00 uur de lichten aan. Veertig mensen maken samen jaarlijks - naast nog veel ander snoepgoed - zo’n 17 miljoen kaneelstokken in elf verschillende groottes. In de fabriek ruikt het zoet. In koperen ketels borrelt op open vuur een mengsel van suiker, water en glucose. "Na het koken, koelen we het deeg en leggen we het op de kneedmachine. Die draait het deeg rond, waardoor de textuur en kleur verandert. Tussendoor voegen we de kaneelolie toe."

Om een harde buitenkant te krijgen, wordt uit een deel van het deeg de lucht geperst. Twee mannen vouwen vervolgens als een soort worstelaars de buitenkant om de binnenkant heen. En verplaatsen de ‘reuzestok’ in een andere machine, die er losse stokken van maakt. Dan is het proces nog niet klaar, vertelt Spijkervet. Na het aanbrengen van kaneelpoeder moet de stok rusten. "Dit gebeurt in een speciale rijpingskamer. Zo wordt de stok zacht, luchtig en bros. Hoelang dit duurt? Dat is het geheim van de smid", zegt hij met een knipoog.

Even verderop is Nadine Vissers bezig met het verpakken van de ‘gerijpte stokken’. Werk dat ze al 24 jaar doet. "Het inpakken gebeurt met de hand", legt ze uit. "Het vergt een bepaalde techniek. In één beweging moet de stok in het vetvrije papiertje worden gerold." Daarbij is het belangrijk dat de naam recht komt te staan, terwijl de verpakking er schuin omheen gewikkeld wordt. "Ik heb er jaren over gedaan om het onder de knie te krijgen."

Spijkervet vult aan: "Dit beheersen weinig mensen. Het kan niet machinaal. Zoals dat ook niet gaat met het rollen van sigaren." Het toont aan hoe delicaat het product is. "Zo moeten we ook goed kijken naar de luchtvochtigheid, anders gaat de suiker plakken." Ook als de stokken de fabriek verlaten, moet er voorzichtig mee worden omgegaan. "Daarom verkopen we in supermarkten kleine stokjes in zakverpakkingen. De grotere stokken zijn te breekbaar, vergen een speciale behandeling. Kermisexploitanten hebben die kennis."

Al droomt hij nog wel van een ‘kaneelstokken-winkel’. "We willen zichtbaarder worden ín Oosterhout. Daar werken we al wel aan. Zo zijn er bedrijven die de stok verkopen of het gebruiken, zoals Via Via in het ijs. Maar écht een eigen plek, naast de fabriek, die missen we nog."