Zo wil Richard Branson de opwarming van onze planeet tegengaan

Het geheim van het succes van Virgin-topman Richard Branson is dat hij zijn klanten betere - en leukere - ervaringen weet te bieden. En nu heeft hij misschien zelfs een manier gevonden om de strijd tegen de opwarming van de aarde leuk te maken. ,,De meeste mensen zeggen dat de invoering van een CO2-belasting de enige manier is om de klimaatcrisis op te lossen'', zegt Branson in de Volkskrant. ,,Maar belastingen zijn niet populair.'' Daarom stelt de Brit een dividend voor: een 'schone-energiedividend'.

Brede politieke steun voor eenvoudige strategie?

Achter de slimme woordspeling schuilt een opmerkelijk eenvoudige strategie, die heel goed brede politieke steun zou kunnen verwerven. Een maatregel die bedrijven verplicht om te investeren in hernieuwbare energie op basis van hun CO2-uitstoot zou een prijskaartje hangen aan CO2-emissies zonder het negatieve effect van een belasting. Het is een win-winoplossing voor de samenleving en de planeet, die direct meer dan een verdubbeling kan opleveren van de hoeveelheid geld die jaarlijks in schone energie wordt geïnvesteerd, rekent Branson voor.

,,We hebben het over een enorm probleem - de vernietiging van de wereld - dat snel miljarden investeringen vergt'', zegt Branson onder een van de drie windmolens die pas op zijn privé-eiland Necker in het Caribisch gebied zijn geïnstalleerd. ,,Ja, we hadden het veel eerder moeten doen.'' Voor volgende maand heeft Branson alle staatshoofden en regeringsleiders van de Caribische landen uitgenodigd om te bespreken hoe het hele Caribisch gebied een CO2-neutrale zone kan worden, naar het voorbeeld van zijn eiland.

Onbedoelde gevolgen CO2-heffingen

,,Een probleem met CO2-heffingen die aan consumenten of producenten van fossiele brandstoffen worden opgelegd, is dat het moeilijk is om onbedoelde gevolgen te voorkomen. Belastingen die gericht zijn op producenten worden vaak doorberekend aan klanten, waarbij de kwetsbaarste groepen er het meest onder lijden.''

Branson signaleert nog een probleem met CO2-heffingen: ,,Ze kunnen wel een vermindering van het energieverbruik stimuleren, maar dat betekent niet dat ze ook schone-energie-innovatie en klimaatactie versnellen. De heffingen verhogen belastinginkomsten die vaak worden gebruikt om gaten in de overheidsbegroting te vullen.''

Potentieel rendement investeringen

Het schone-energiedividend wordt daarentegen door bedrijven direct in andere bedrijven geïnvesteerd. In Bransons visie zullen de investeringen variëren van windmolenparken, zonnepanelen, betere batterijen en duurzame brandstoffen tot vleesvervangers, regeneratieve landbouw en herstel van ecosystemen. De investerende bedrijven krijgen een aandeel in deze ondernemingen, waardoor de heffing die zij hebben betaald in de toekomst mogelijk rendement biedt. ,,Ze krijgen hun geld terug naarmate de investeringen volgroeid zijn, misschien belastingvrij omdat het wordt geïnvesteerd in klimaatprojecten.'' De bedrijven selecteren hun investeringen uit een door de overheid goedgekeurde lijst van mogelijkheden.

Coalitie van bereidwilligen

Het effect van een schone-energiedividend hangt af van de hoogte van de CO2-prijs. De High-Level Commission on Carbon Prices schat dat die, om voldoende effect te hebben, volgend jaar tussen de 40 en 80 dollar per ton moet liggen en geleidelijk hoger moet worden.

Een andere factor die bepalend is voor het effect is het aantal landen dat zich bij het initiatief aansluit. Volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) bedroeg de wereldwijde energiegerelateerde CO2-uitstoot in 2018 33 miljard ton. Veel van de vervuilende bedrijven zijn gevestigd in landen als de Verenigde Staten, Rusland, Saoedi-Arabië, Iran, enzovoort, die waarschijnlijk niet het voortouw zullen nemen bij een initiatief voor een schone-energiedividend.

Branson stelt echter dat een 'coalitie van bereidwilligen', onder leiding van Europese landen die verantwoordelijk zijn voor zo'n 25 procent van de wereldwijde CO2-emissies, het voortouw kan nemen.

Een enorme hoeveel geld

Een CO2-heffing van 50 dollar per ton die 25 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen dekt, levert jaarlijks meer dan 400 miljard dollar extra op. Dat betekent dat het voor investeringen in schone energie beschikbare bedrag - in 2018 lag dat volgens Bloomberg op 332 miljard dollar - direct meer dan verdubbelt. ,,Het dividend zou een enorme hoeveelheid geld genereren - meer dan de schone-energiesector in Europa nodig heeft, denk ik.''

Schone vliegtuigbrandstof

Branson geeft een voorbeeld van een veelbelovende innovatie die nog onvoldoende van de grond is gekomen door gebrek aan financiering. Zijn Virgin Atlantic werkt samen met Lanzatech, een bedrijf dat afvalgassen uit de zware industrie, zoals staalfabrieken, hergebruikt en omzet in vliegtuigbrandstof. Als Lanzatech meer financiering ontvangt, is het in staat om meer fabrieken over de hele wereld te bouwen en CO2-neutrale vliegtuigbrandstof op schaal te produceren. Dat zou helpen om de luchtvaartindustrie schoner te maken.

De 'coalitie van bereidwilligen' kan snel van de grond komen, redeneert Branson. Veel topmensen van Europese bedrijven hebben hun steun betuigd aan een of andere vorm van CO2-prijsstelling. ,,Ze moeten blij zijn met een schone-energiedividend, omdat hun investeringen rendement kunnen opleveren, terwijl een CO2-belasting alleen maar leidt tot kostenverhogingen.''

Regeringen moeten achter initiatief staan

,,De consument moet zich achter het voorstel scharen, want hoewel de brandstofprijzen op korte termijn kunnen stijgen, zal de concurrentie van schone brandstof de energieprijzen snel blijvend doen dalen. Tot slot moeten de regeringen achter dit initiatief staan, want de nieuwe investeringen en de lagere brandstofprijzen geven de economie een grote impuls met miljoenen nieuwe banen en nieuwe belastinginkomsten.''

De kracht van Bransons voorstel is dat een kleine groep landen en bedrijven een doorbraak kan forceren in de uitdaging om de klimaatverandering om te buigen. ,,De eerste landen die hiertoe besluiten, worden beloond met de mogelijkheid om de beste, winstgevendste projecten te kiezen. Dit is wat mijn ondernemingsbrein doet: het bedenken van manieren om problemen op te lossen die de burgers, bedrijven en de wereld ten goede komen. Als we dit doen, krijgen we de opwarming van de aarde snel onder controle.''