Voor grote boerenbedrijven kan de stijging van transportkosten oplopen tot duizenden euro’s per jaar volgens het AD. „Dat overvalt mij behoorlijk”, zegt een geschrokken Theo Bos. Hij heeft een grote kippenstal met zo’n 64.000 kippen en is daarnaast fractievoorzitter van de VVD in Barneveld. Of hij ook geraakt wordt door de kostenstijging weet Bos nog niet. „Ik was wel op de hoogte van het nieuws, maar niemand heeft mij nog verteld wat dit precies gaat betekenen voor mij of andere grote boerenbedrijven in de regio.”
En dat is precies waar LTO Noord zich zorgen over maakt. „Er wordt bijzonder weinig over deze kostenstijging gecommuniceerd. Het lijkt wel of alles in stilte doorgevoerd wordt”, zegt Nico Verduin, bestuurder bij LTO Noord.
Hoewel er voor Bos nog veel onduidelijk is, maakt ook hij zich zorgen. „Ik heb een grootverbruikaansluiting en lever ook veel elektriciteit terug aan het net. Als de kosten voor transport met meer dan 50 procent stijgen, gaan ook de kosten voor het terug leveren omhoog.”
Lees ook: Econoom Lex van Teeffelen over aanpassing TEK: 'Juist belónen in plaats van subsidiëren'
Verduurzamen financieel niet meer aantrekkelijk
Ook vraagt Bos zich af welke invloed de kostenstijging zal hebben op de SDE-subsidie (Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie, red.) die veel boeren krijgen. „Als je zonnepanelen hebt en veel elektriciteit terug levert aan het net, heb je vaak ook een grootverbruikaansluiting. Nu de kosten voor bedrijven met zo’n aansluiting veel hoger worden, lijkt het erop dat het straks financieel helemaal niet meer aantrekkelijk is om te verduurzamen. De subsidie valt dan in het niet. Als de prijsstijging straks echt de pan uit rijst, zet ik mijn panelen uit.”
Hoeveel boerenbedrijven door de kostenstijging geraakt zullen worden, kan LTO Noord niet zeggen. „Wij zitten nog met veel vragen en hebben niet in beeld hoeveel bedrijven zo’n grootverbruikaansluiting hebben. Ook vragen we ons af waarom deze verhoging nu komt, juist nu de energieprijzen en veel anderen kostenposten zo sterk zijn toegenomen”, aldus Verduin.
Lees ook: 'Onze uitbreiding was alleen haalbaar door te verduurzamen'
Juist de stijging van de energieprijzen is volgens de landelijke netbeheerder TenneT een van de redenen dat de transportkosten van elektriciteit flink omhoog gaan. „TenneT moet via haar tarieven onder andere inkoopkosten voor energie en de investeringen in het landelijke hoogspanningsnet dekken”, laat de netbeheerder in het tarievenvoorstel voor 2023 weten. „De hogere elektriciteitsprijzen leiden ook tot hogere prijzen voor de verschillende onderdelen van deze inkoopkosten.”
Rol van druk op elektriciteitsnet
Daarnaast speelt de toegenomen druk op het elektriciteitsnet een rol. Volgens ACM (Autoriteit Consument & Markt, red.), de partij die de tarieven voor de transportkosten van elektriciteit moet goedkeuren, moeten netbeheerders grote investeringen doen om het elektriciteitsnet te verzwaren. „Om de klimaatdoelen te behalen, schakelen veel bedrijven over van fossiele brandstoffen op elektriciteit van wind- en zonneparken. Huishoudens hebben steeds vaker zonnepanelen, een elektrische auto en een waterpomp. Dit zorgt ervoor dat er steeds meer elektriciteit getransporteerd moeten worden.”
Niet alleen boerenbedrijven worden geraakt door de stijgende transportkosten. Ook andere ondernemers met een grootverbruikaansluiting en consumenten krijgen te maken met een stijging. Een gemiddeld huishouden betaalt dit jaar zo’n 397 euro. Vanaf 2023 stijgt dit naar gemiddeld 513 euro.
