Zoveel kost een complete studie aan hbo of universiteit

Natuurlijk, iedere ouder wil zijn/haar kind het beste meegeven. En natuurlijk, er zijn ook ouders met een uitpuilende portemonnee die lachend de complete studie aftikken voor zoon- of dochterlief. Maar de meerderheid van de ouders kan dat niet, weet Marion Weijers, senior adviseur budgetvoorlichting bij het Nibud én moeder van een studerende zoon. ,,Voordat mijn zoon ging studeren, had ik al een bedragje gespaard voor zijn studie. Dankzij dat bedrag, plus de basisbeurs die toen nog bestond, zou hij weinig tot niks hoeven lenen.’’ Maar toen de basisbeurs met ingang van 2015 werd afgeschaft, werd het opeens een ander verhaal.

Maximaal bijlenen

Weijers: ,,Ik kon het bedrag wat mijn zoon nodig had niet zomaar ophoesten. Mijn zoon moest dus gaan bijlenen via DUO, de Dienst Uitvoering Onderwijs.'' (zie kader) ,Hij is – hoewel ik er op tegen was – maximaal gaan lenen.'' Zijn motto ‘maximaal lenen, maximaal leven’ is populair onder studenten, merkt Weijers. En maximaal lenen bij DUO betekent in sommige gevallen (zie kader 'Inkomsten: de praktijk): ruim 1000 euro per maand.

Je lening beleggen

Als deskundige bij het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) en als ouder heeft Weijers een eenvoudig principe: ‘Je moet alleen lenen wat je echt nodig hebt’. Maar omdat studenten over het geleende bedrag nu nog 0 procent rente betalen, lijkt het soms een sport om maximaal te lenen. Het maximale leenbedrag (dat iedere maand rond de 24ste wordt uitgekeerd) kun je bijvoorbeeld beleggen. ,,Nooit doen'', adviseert budgetdeskundige Weijers. ,,We weten dat sommige studenten het wél doen, maar beleggen moet je alleen doen met geld dat je echt over hebt. En zeker niet met geleend geld.''

Studiefinanciering

Het feit dat veel studenten moeten bijlenen via Duo.nl, snapt Weijers wel. Wie de gemiddelde uitgaven van een student bekijkt, begrijpt dat zeker uitwonende studenten met alleen een bijbaantje niet voldoende inkomsten hebben om alle uitgaven te dekken. Weliswaar heb je vaak recht op studiefinanciering en dus inkomsten, maar de hoogte van die bedragen varieert.

Rekenhulp

Op hoeveel studiefinanciering je recht hebt, kun je vinden op duo.nl. Daar vind je ook een handige rekenhulp). Met die rekenhulp krijg je inzicht in je inkomsten en uitgaven, en je kunt er ook mee berekenen wat je ongeveer extra nodig hebt. Gewapend met die kennis kun je weloverwogen een lening aanvragen bij DUO.

Studieschuld

Weijers begrijpt haar zoon en collega-studenten die graag een hoog bedrag bijlenen wel, maar wijst op enkele gevaren. Ten eerste moet je de discipline hebben om een hoog leenbedrag niet alleen te besteden aan feesten en partijen (Weijers: ‘Studenten zijn net mensen; ze geven dus weleens toe aan verleidingen’). Bovendien: wie maximaal leent, zit aan het einde van z’n studie misschien met een schuld van 50.000 euro. Kijk praktijkverhalen er even op na op diverse internetfora; daar komen voorbeelden voorbij van jongeren die hun opleiding – zonder diploma – verlaten met 65.000 euro studieschuld. Weijers: ,,Wij krijgen bij het Nibud ook veel telefoontjes van ouders die niet willen dat hun kind veel gaat lenen.''

De gevolgen van een lening

Fikse bedragen lenen gebeurt dus wel. Weliswaar geeft de overheid je 35 jaar om je schuld af te lossen, maar je hebt op z’n minst een ongelukkige start van je professionele carrière als je begint met tienduizenden euro’s in de min. Weijers wijst nog op een ander fenomeen: ,,Hersenen ontwikkelen zich tot je 25ste. Het is bekend dat mensen met onvolgroeide hersenen, dus ook studenten van 18 of 19 jaar, vooral minder goed zijn in plannen. Het betekent ook dat je nog niet goed kunt overzien wat de gevolgen zijn van een maximale lening.'' En nog iets om over na te denken: je studieschuld telt later mee bij de aanvraag van een hypotheek: iemand met een studieschuld kan dus een minder hoog hypotheekbedrag krijgen. En als laatste: je betaalt nu weliswaar nul procent rente over je leenbedrag, maar dat rentepercentage kan elk jaar worden bijgesteld. En je betaalt de schuld mét rente terug.

‘Ome DUO’

Soms lost het ‘probleem’ zich min of meer vanzelf op. De zoon van Weijers overweegt inmiddels niet meer maximaal te lenen bij ‘ome DUO’, zoals hij de uitvoeringsinstelling liefkozend noemt. Weijers: ,,Nu de rente waarschijnlijk gaat stijgen en hij een bijbaantje heeft van 16 uur per week, wordt het minder aantrekkelijk om nog maximaal te lenen.''

Mbo heeft wél een basisbeurs

Voor mbo-studenten geldt een heel ander financieel verhaal. Voor mbo geldt nog het oude studiestelsel, met een basisbeurs die wordt omgezet in een gift als je binnen tien jaar je diploma haalt. Opvallend: eerstejaars mbo’ers betalen komend schooljaar meer lesgeld (1155 euro) dan het (verlaagde) collegegeld voor hbo en wo (1030 euro).

Hbo en wo

Het Nibud Studentenonderzoek 2017 maakt duidelijk dat de kamerhuur voor uitwonende studenten veruit de grootste kostenpost is.

Gemiddelde maandelijkse uitgaven:
Huur: 417 euro
Boodschappen: 181 euro
Studieboeken en -benodigdheden: 58 euro
Vervoer (naast de studenten-OV-kaart): 63 euro
Ontspanning, uitgaan en sport: 146 euro
Kleding en schoenen: 47 euro
Telefoon: 26 euro

NB: niet iedere student maakt deze kosten. Gemiddeld zijn uitwonende studenten 1.082 euro per maand kwijt, becijferde het Nibud. Het collegegeld voor het hoger onderwijs voor 2018/2019 is 2060 euro, voor eerstejaars studenten is dat onlangs gehalveerd, dus 1030 euro.

Inkomsten: de praktijk

Gemiddeld hebben studenten 919 euro per maand te besteden.
Inkomsten van uitwonende studenten zijn beduidend hoger dan die van thuiswonende studenten: 1116 euro tegen 641 euro per maand. Dit komt omdat uitwonenden meer geld van hun ouders krijgen, vaker een lening bij DUO hebben en een hoger bedrag lenen.
58 procent van de studenten ontvangt periodiek of op onregelmatige basis geld van de ouders. Zij ontvangen gemiddeld 165 euro per maand.
Studenten verdienen gemiddeld 409 euro met een bijbaan.
5 procent van de studenten staat 'vaak of altijd' rood.

En hoe kun je via duo.nl aan inkomsten komen

Maximale bedragen vanaf september tot en met december 2018:
Lening: 479,46 euro
Aanvullende beurs: 391,00 euro
Collegegeldkrediet 171,67 euro
Totaal 1042,13 euro

België

Steeds meer Nederlandse studenten vertrekken voor hun studie naar Vlaanderen. Daarbij zijn de kosten een belangrijke factor: studeren in België is beduidend goedkoper. Zo is het collegegeld lager en zijn de gemiddelde kamerprijzen (in België ga je ‘op kot’) aanmerkelijk lager.