Vier leiderschapsdilemma’s voor ondernemers

Als ondernemer leerde ik me bewust te zijn van vier dagelijks terugkerende dilemma’s, die mij helpen de kwaliteit en het resultaat van mijn keuzes sterk te verbeteren. Er zijn natuurlijk geen garanties. Want net als iedere topsporter en iedere topverkoper weten ook ondernemers dat je het resultaat van je inspanningen nooit volledig in de hand hebt. Het enige dat je in de hand hebt is wat je doet, wat je zegt en wat je besluit. En hoe goed je daar ook over na hebt gedacht, er kan een concurrent zijn met een beter aanbod, er kan een externe oorzaak zijn waardoor jouw besluit ineens niet meer actueel is, of je kunt simpelweg pech hebben.

Geluk en pech zijn niet te onderschatten factoren die helaas bij het leven van een ondernemer horen. Het leven is een stuk minder maakbaar dan we denken.

Toch zijn er drie, of eigenlijk vier factoren die je helpen meer in control te zijn over de kwaliteit van alle beslissingen. En hoe beter je met die beslissingen kunt reageren op de veranderende wereld, hoe wendbaarder en succesvoller je bent.

Werk áán je business. Niet ín je business.

De allerbelangrijkste les die ik heb geleerd is dat je als ondernemer aande business werkt en niet in de verleiding wordt gebracht om inde business te worden gezogen. Zelf heb ik die fout ook vaak gemaakt. Niet omdat ik een controlfreak ben, maar gewoon omdat ik altijd leuke dingen doe voor meestal leuke klanten. Dus uit pure betrokkenheid en enthousiasme was ik bij allerlei details betrokken, waardoor mijn mensen op me zaten te wachten. Ook al wilde ik het niet: per saldo was ik daardoor toch een controlfreak.

Dit eerste dilemma is er een die dagelijks veel discipline en bewust ander gedrag vraagt van iedere ondernemer. Als ondernemer, of als leider wil je immers overzicht hebben en grote besluiten nemen die de toekomst bepalen, met de lange termijn bezig zijn. Het is daarbij belangrijk dat je in control bent en niet wordt afgeleid door details.

In control zijn zonder te controleren.

Veel ondernemers en managers verwarren in control zijn met alles willen controleren. Dat is het tweede dilemma. Door alles en iedereen te controleren, kom je vanzelf in de situatie terecht dat je gaat micro managen. En micro managen is nauwelijks te combineren met strategisch overzicht houden en grote keuzes maken. Ook niet als je een klein bedrijf hebt.

Bijna altijd wordt de koers van je bedrijf bepaald door drie tot vijf grote, kwalitatief hoogwaardige beslissingen. Het is onmogelijk zulke besluiten te nemen als je met je neus in de details bent beland. Maar belangrijker nog is dat de micromanager meestal onnodig intensief op de huid van zijn medewerkers zit, waardoor de ruimte voor eigen initiatieven verdwijnt. Omdat mensen daardoor geen ruimte meer ervaren gaan ze uiteindelijk maar doen wat ze gezegd wordt, waardoor de micromanager bevestigd wordt in zijn opvatting dat anderen geen initiatief tonen. Een self-fulfilling prophecy, die de ondernemer alleen maar verder in de business zuigt en daardoor belemmerend werkt voor de groei en strategie van het bedrijf.

De oplossing is heel simpel: laat de manier waarop het werk moet worden gedaan aan je mensen over. Geef ze daarvoor de middelen en het vertrouwen en je zult worden verrast door de resultaten en het werkplezier dat er ontstaat. Het is heel simpel: als jij als ondernemer écht alles beter weet dan je mensen, waarom ben je dan niet de beroemdste visionair in jouw vakgebied en de absolute marktleider in jouw segment? Voor iedereen die niet voor zijn dertigste al een fractie van de status heeft verdiend van mannen als Steve Jobs of Elon Musk geldt dat je waarschijnlijk minder geniaal bent dan je zelf denkt. Dan is het dus zaak om te luisteren naar de betrokken mensen om je heen. Ter geruststelling: dat deed Steve Jobs trouwens ook. Want mensen die thuis grote besluiten kunnen nemen, kunnen dat ook op hun werk.

Kosten versus kwaliteit

Als je focust op kosten, gaat de kwaliteit omlaag. Maar als je focust op de kwaliteit gaan de kosten omlaag, zo leerde ik ooit. Het is opmerkelijk dat we vaak de neiging hebben onze energie te steken in het verlagen van de kosten. Maar ons brein kent het woord ‘niet’ niet. Probeer maar eens niet aan een paarse krokodil te denken… Precies. Hoge kosten willen we niet. Dat lijkt logisch. Maar door daarop te focussen, ben je dus niet bezig met de dingen die je wél wil als ondernemer: tevreden klanten, hoogwaardige service, de beste offerte of slimme marketing.

Natuurlijk moet je geen geld over de balk smijten, maar een succesvol bedrijf is zelden of nooit beroemd om zijn lage kosten. Wel om fantatische producten of kwalitatief hoogwaardige dienstverlening, of een inspirerende cultuur. Dus zelfs in de ernstigste crisis is het belangrijk om juist energie te steken in de sterke punten van je bedrijf: je product of dienst, je klantvriendelijkheid, of innovatie. Dat geeft energie, want zowel je medewerkers als je klanten zullen er meer plezier aan beleven. Maar nog veel belangrijk is dat daardoor de kosten omlaag zullen gaan. Want als je focust op kwaliteit, zullen er minder fouten gemaakt worden, gaat er vaker iets in één keer goed en zal de waarde van je producten of diensten omhooggaan, waardoor de marge groeit en kosten gewoon niet meer zo’n probleem zijn.

Urgent versus belangrijk

De meest vaak voorkomende valkuil die ik dagelijks merk, ook in mijn eigen organisatie, is de neiging om vooral met urgente zaken bezig te zijn. Ik leerde ooit dat time management vier mogelijkheden kent. Allereerst kunnen we heel druk zijn met niet-urgente en niet-belangrijke dingen. Dat doen kinderen die met hun schepje op het strand water naar de zee dragen. Heerlijk. Maar niet voor ondernemers.

Er zijn ook mensen die tijd besteden aan urgente, niet-belangrijke dingen. Je heel druk maken over iets dat totaal irrelevant is. Niet doen. Is zonde van de tijd en de energie. En ja, er zijn echt mensen, zelfs ondernemers (!) die dat doen.

De meeste mensen besteden tijd aan urgente, belangrijke dingen. Dat lijkt slim. Maar dat is het niet. Want dan ren je eigenlijk al achter de feiten aan. Ik weet dat je dit nooit helemaal kunt voorkomen, want er kunnen altijd onverwachte ontwikkelingen zijn. Het is dan ook verstandig om voldoende wendbaarheid en flexibiliteit in je organisatie te bouwen, zodat ook onverwachte ontwikkelingen niet meer onverwachts zijn. Die gebeuren namelijk altijd met enige regelmaat.

Toch is er nog een optie. En die moet je hebben. Als ondernemer, maar ook als manager of professional, is het zaak om bezig te zijn met belangrijke dingen die (nog) niet urgent zijn. Dan werk je als vanzelf aan de toekomst en creëer je rust en ruimte in je bedrijf. Het helpt bovendien om aan je business te werken, in control te zijn en op kwaliteit te focussen.

Ik heb het niet wetenschappelijk onderzocht, maar als je deze vier dilemma’s oplost, ben je in misschien wel 80 procent van je tijd effectiever dan ooit. Het maakt je een prettiger leider, het geeft je mensen meer ruimte en werknemers en klanten zullen er gelukkiger door worden. En het leuke is: dit begint bij het enige instrument dat je echt volledig in de hand hebt: jijzelf.