Blog Charlotte Meindersma
Juriste Charlotte Meindersma: 'Op het terras zitten is geen demonstratie'
De terrassen in Valkenburg zaten vandaag vol, de winkels waren open en ondernemers genoten duidelijk van hun vrijheid. Hun zelf verkregen vrijheid. Het was allemaal mogelijk omdat burgemeester Daan Prevoo zijn goedkeuring gaf. Volgens hem ging het hier om een demonstratie en dat is een grondrecht. Maar is dit juridisch wel helemaal in de haak? Charlotte Meindersma is jurist en schreef er deze blog over.
In Valkenburg leek het vrijdag alsof corona niet meer bestond. Foto: ANP
Charlotte Meindersma
Ondernemer/jurist
Charlotte Meindersma is ondernemer en jurist. Ze maakt het recht graag praktisch op het gebied van marketing, privacy en contracten. Wekelijks maakt ze een video's en schrijft ze artikelen voor haar eigen website. Daarnaast is ze spreker en auteur van vijf boeken, waaronder Écht ondernemen - bemoei je met je eigen zaak.
Veel ondernemersverenigingen hebben een demonstratie aangemeld of aangevraagd. Ze denken daarmee de coronaregels te kunnen omzeilen en zo een deel van een dag de winkels en horeca volledig open te kunnen doen. Maar op het terras een biertje drinken, is geen demonstratie.
Protest goed te begrijpen
Dat ondernemers willen protesteren, actie willen voeren en een blijk van ongenoegen willen geven, is goed te begrijpen. Zeker gezien de landen om ons heen min of meer ‘gewoon’ open zijn en veel Nederlanders naar België of Duitsland gaan om te winkelen, uit eten te gaan en de bioscoop te bezoeken.
"Een protestactie een demonstratie noemen, is dus niet slim gebruik maken van ‘een maas in de wet’. Het gaat er namelijk niet om hoe je het noemt, maar wat er feitelijk gebeurt"
Het aanmelden of aanvragen van een demonstratie is hier echter niet de oplossing voor. Een demonstratie gaat over de vrijheid van meningsuiting. Dat is weliswaar een grondrecht, maar geen absoluut recht. Onder het mom van de vrijheid van meningsuiting of een demonstratie, kun je dus nog niet zomaar andere wetten en regels breken.
Ook niet als zelfs een burgemeester het wel wil zien als demonstratie. Strikt juridisch is het eenvoudigweg onjuist. Het is natuurlijk wel zo dat een burgemeester ervoor kan kiezen om niet te handhaven. Boa’s kunnen geïnstrueerd worden om geen actie te ondernemen wanneer ze zien dat regels worden overtreden. Zo kunnen de bedrijven open blijven en hoeven ze niet bang te zijn voor een boete.
Lees ook: Je winkel als groothandel, horecazaak als traiteur: mag en kan je dan wel open?
10.000 euro boete voor een demonstratie die dat toch niet was
Dat je niet zelf kunt bepalen wat een demonstratie is, bleek ook eind 2021 wel, toen Forum voor Democratie een demonstratie had aangekondigd in het Drentse Wijster. Forum voor Democratie had geen vergunning aangevraagd voor een kerstmarkt. De gemeente sprak Forum voor Democratie erop aan en gaf hen ook geen toestemming voor de markt. De partij beloofde vervolgens alleen nog een demonstratie te organiseren. Daar werd wel toestemming voor verleend, omdat demonstreren een grondrecht is. Toch verschenen de marktkramen, inclusief koopwaar. Uiteindelijk werd er een dwangsom van 10.000 euro opgelegd omdat de markt niet tijdig werd gesloten.
Verantwoordelijkheid van gemeente en burgemeester
Het is in principe aan elke gemeente om regels te stellen over demonstraties, op welke wijze deze gemeld moeten worden en hoe er eventueel aanwijzingen voor gegeven kunnen worden. Zo mag een burgemeester bepalen dat er alleen op een bepaalde locatie en tussen specifieke tijdstippen gedemonstreerd zou mogen worden. Daarbij wordt rekening gehouden met bijvoorbeeld veiligheid, het voorkomen van wanordelijkheden en de bescherming van de gezondheid. In elke gemeente kan en voor elke demonstratie kan dit dus anders uitvallen.
Geen maas in de wet
Een protestactie een demonstratie noemen, is dus niet slim gebruik maken van ‘een maas in de wet’. Het gaat er namelijk niet om hoe je het noemt, maar wat er feitelijk gebeurt. Het is vervolgens aan de gemeentes om bestuurlijk handhavend op te treden. De politie treedt in principe alleen op wanneer er ook sprake is van schending van strafrechtbepalingen of wanneer het optreden in samenspraak is met de burgemeester.
