Blog Cristel van de Ven (VZN)
AOV-ZZP: Goede zaak of weg ermee?
Het kan je niet zijn ontgaan: minister Van Gennip presenteerde twee weken geleden haar plannen om de arbeidsmarkt te hervormen. Voor zelfstandig ondernemers zit daar een belangrijk punt in: de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering. VZN-voorzitter Cristel van de Ven schrijft daarover, in haar nieuwe expertblog.
Cristel van de Ven.
Cristel van de Ven
Voorzitter Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) en mede-eigenaar van Factor Vijf Organisatieontwikkeling
Als voorzitter van VZN schrijft Cristel van den Ven maandelijks een expertblog op deze website en duidt zij er regelmatig ontwikkelingen rondom zelfstandigen.
Wil je meer weten over VZN; wie we zijn, waar we voor gaan en staan? Bezoek de website en download het manifest ‘Naar een volwaardige rechtspositie voor zelfstandigen in een toekomstbestendige arbeidsmarkt’ via: www.zelfstandigennederland.nl
In 2019 popte het idee voor zo’n verzekering plots op, als appendix bij het pensioenakkoord. Een appendix is het Latijnse woord voor blindedarm. Je weet wel, dat wormvormige, nutteloze aanhangsel van je dunne darm. Het ding doet niks totdat het gaat ontsteken. Dan krijg je er last van en moet-ie eruit.
Positieve reacties, behalve verzekeringsplicht
Zo lijkt het nu ook te gaan met het voorstel voor zo’n verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. Op hoofdlijnen is er best positief gereageerd op de plannen van de minister, behalve op die verzekeringsplicht. Niet alleen zelfstandigenorganisaties hebben forse kritiek. Zelfs Hans Borstlap, de man die de regering drie jaar geleden adviseerde over grootscheepse vernieuwing van onze arbeidsmarkt, maakt gehakt van het plan. Hij pleit voor een collectieve basisvoorziening voor langdurige arbeidsongeschiktheid voor alle werkenden. Iets waar wij vanuit VZN ook al geruime tijd op aandringen.
Lees ook: Verplichte verzekering zzp'ers lastige klus voor kabinet: 'Geen animo voor'
Verplicht verzekeren langdurige arbeidsongeschiktheid
Op die koers zit de minister echter niet. Zij komt met een voorstel om alle IB-ondernemers zich verplicht te laten verzekeren voor langdurige arbeidsongeschiktheid. Dat betreft mensen met bijvoorbeeld een eenmanszaak of vof, zonder én met personeel. Je betaalt aan premie zo’n 8 procent van je laatst verdiende ondernemersinkomen (omzet minus kosten) tot een maximum van 143 procent van het wettelijk minimumloon. Verdien je meer dan dat, dan hoef je dat extra inkomen niet verplicht te verzekeren.
Maar, let wel, ook aan de uitkering zit een maximum. Dat komt uit op zo’n 1.934,- euro bruto per maand. Voor sommigen genoeg, voor anderen waarschijnlijk veel te weinig om de vaste lasten van te betalen. En voordat je eventueel een uitkering krijgt, moet je dus eerst langdurig arbeidsongeschikt verklaard worden. Welke eisen daarvoor zullen gelden, is nog niet bekend. Het UWV is de beoogde uitvoerder van de verplichte verzekering en heeft een acceptatieplicht. Je kunt dus niet geweigerd worden.
"Al rekenend betekent dit voorstel dat je straks zo’n dikke 200 euro per maand moet gaan betalen voor zo’n verplichte verzekering"
Premie van 200 euro per maand
Al rekenend betekent dit voorstel dat je straks, als alles doorgaat, zo’n dikke 200 euro per maand moet gaan betalen voor zo’n verplichte verzekering. De ene zelfstandige zal die kosten prima kunnen dragen, voor een ander is dat veel. Voor sommigen zelfs te veel. Zelfstandigen met een laag ondernemersinkomen geven massaal te kennen dat de verplichte verzekering een volgende klap is voor hun koopkracht. Die klap komt bovenop de koopkrachtverslechtering door de afbouw van de zelfstandigenaftrek en de afschaffing van de middelingsregeling.
Lees ook: Knab: 'Steun onder zzp’ers voor verplichte AOV neemt af'
Ondernemersrisico zelf dragen
Maar ook de zelfstandigen die de premie wel kunnen betalen, zitten niet te wachten op een verplichte verzekering. Zij hebben dit ondernemersrisico vaak zelf al op eigen wijze geregeld. ,,Waar bemoeit de minister zich mee?”, is de reactie die ik de afgelopen weken veruit het meest heb gehoord.
Is dit plan al definitief? Nee. Het is een voorstel dat de minister nu verder uitwerkt tot wetgeving. Die wet moet dan eerst nog door de Tweede Kamer, alvorens het echt werkelijkheid wordt. Er is dus nog tijd om de plannen te wijzigen. En die tijd gaan wij uiteraard gebruiken om de politiek ervan te overtuigen dat het anders en beter moet én kan.
"De wachttijd moet van één naar twee jaar. Na twee jaar zijn de meeste zieke zelfstandigen weer aan het werk. Dat drukt de premies"
Drie aanpassingen plan minister Van Gennip
We zetten daarbij in op drie zaken. Allereerst moet de wachttijd van één naar twee jaar. Na twee jaar zijn de meeste zieke zelfstandigen weer aan het werk. Dat drukt de premies. En bovendien zijn er allerlei mogelijkheden in de markt voorhanden om je in te dekken voor die eerste twee ziektejaren, zoals schenkkringen en broodfondsen.
Ten tweede moet de opt out mogelijkheid koste wat kost overeind blijven. Dan hoeft iedereen met een eigen arbeidsongeschiktheidsverzekering of –voorziening niet mee te doen aan de verplichting. Die keuzevrijheid hoort bij ondernemerschap, vinden wij.
Lees ook: Vakbond: 'Verplichte aov voor zzp'er is een begin maar niet genoeg'
Ten derde raden wij de minister af om de uitvoering van de verplichte verzekering niet (louter) te beleggen bij het UWV. Die organisatie geeft zelf aan te kampen met enorme achterstanden in de keuring van zieke werknemers. Voordat zij die achterstanden hebben weggewerkt, zijn we jaren verder. Dit is vragen om ellende.
Als de minister de boeken in wil gaan als echte hervormer van de arbeidsmarkt, moet ze echter de stoute schoenen aantrekken, zevensmijlslaarzen bij voorkeur, en direct kiezen voor een collectieve basisvoorziening voor alle werkenden. Dan weten we zeker dat die rare kronkel uit het pensioenakkoord niet gaat etteren.
