Drie redenen waarom ruzies in het familiebedrijf nooit echt over geld gaan

,,Zodra het over geld gaat, is er ook kans op ruzie in een ondernemersfamilie”, hoorde ik onlangs een vermogensbeheerder zeggen. Dat verbaast mij niets. Bij familiebedrijven heb je het namelijk niet zomaar over geld, maar over het ‘familiekapitaal’. Dat samengevoegde woord gaat over veel meer dan de financiële waarde alleen en dat maakt het soms knap ingewikkeld. Ruzies die over geld gaan, gaan dan vaak over veel meer dan geld alleen.

Schrik niet, maar volgens onderzoek gaat 70 procent van de overnames van de eerste op de tweede generatie goed! Voor alle generaties daarna zijn de kansen op een succesvolle bedrijfsoverdracht binnen de familie nog kleiner. De grootste boosdoener? Slechte communicatie. Dus ook al zijn de financiën nog zo goed geregeld, alles valt of staat met communicatie. Laat het gesprek dan niet alleen gaan over de materiële kant zoals waarde, aandelen en bedragen. Aan geld kleven vaak ook immateriële waarden als beloning, waardering, gunning en nog veel meer. Hieronder lees je drie vaak voorkomende onderliggende redenen van ruzies over geld.

1. Erkenning versus afwijzing

Vooral in families waarin hard werken een kernwaarde is, kan geld – of aandelen – dat wordt doorgegeven gelijk staan aan erkenning. Als er bijvoorbeeld weinig tijd is voor elkaar in een gezin, dan komt aandacht al snel in de vorm van iets materieels zoals een groot cadeau of veel zakgeld. Een logisch gevolg van weinig tijd hebben, is dat er ook weinig echt gepraat wordt met elkaar. Het gezin is welvarend en het gaat iedereen goed, maar een valkuil is dat kinderen de waardering die ze krijgen afmeten aan wat ze krijgen.

Als later de aandelen van het familiebedrijf moeten worden verdeeld, dan kan het zakelijk gezien best logisch zijn om bijvoorbeeld het geëmigreerde zusje dat werkt voor een milieuorganisatie minder aandelen te doen toekomen dan de meewerkende broers. Toch kan dit emotioneel heel veel teweegbrengen bij haar, want een klein percentage van de aandelen kan voor haar voelen als een afwijzing. Zo’n teleurstelling is een voedingsbodem voor onenigheid.

2. Gunnen versus afgunst

,,Hoezo krijgen mijn broers meer aandelen dan ik”, kan de dochter uit het voorbeeld hiervoor zich ook afvragen. Dan gaat het niet meer alleen om haar eigen teleurstelling, maar dan gaat ze zichzelf vergelijken met haar broers. Hoewel het zakelijk gezien heel goed is uit te leggen waarom de keuze zo gemaakt is, kan ze het toch oneerlijk blijven vinden.

Dat gevoel van onrecht zal ze aan haar ouders moeten adresseren, want zij hebben deze keuze gemaakt. Al snel kan deze onvrede zich echter ook uiten in afgunst naar haar broers, want zij hebben iets wat, in haar ogen, haar toekomt. Dit gevoel kan ook heel subtiel aanwezig zijn waardoor het allemaal goed lijkt te gaan in de familie terwijl er wel ergens iets broeit. Wanneer de broers en hun zus al in een vroeg stadium worden meegenomen met het hele proces en er ruimte is om hun gedachten erover te delen, hoeft dit niet tot negatieve gevoelens te leiden. Als het zusje zich gehoord en gezien voelt, kan ze waarschijnlijk veel meer tevredenheid opbrengen met haar situatie en het haar broers gunnen.

3. Meewerken versus niet meewerken

Het verschil tussen wel en niet meewerkende familieleden kan groot zijn. Wanneer niet meewerkende familieleden wel aandelen bezitten, zijn ze min of meer afhankelijk van de inzet van hun meewerkende familieleden. Het werkende familielid kan zich niet voldoende beloond voelen voor het harde werk waar de niet meewerkende broer of zus in de vorm van dividend van profiteert. Om bij het voorbeeld uit de vorige punten te blijven, kan het aandeelhoudende en niet meewerkende zusje de hardwerkende broers ook verantwoordelijk houden voor de teruglopende resultaten. En de verwijten kunnen zomaar terug te voeren zijn op hoe zij zich vroeger als kinderen tot elkaar verhielden.

Omgekeerd zou het ook kunnen. Stel dat de broers het zusje tegen een riant bedrag hebben uitgekocht, Zij kan dan profiteren van een mooi bedrag op haar bankrekening terwijl de broers die financiële ruimte niet hebben, terwijl zij het risico dragen en vooral hard werken. Dat is natuurlijk meestal een bewuste keuze, maar daardoor ontstaan er wel verschillen tussen broers en zussen.

De situaties zijn overal weer anders maar de onderliggende oorzaken voor conflicten komen vaak overeen. Overigens is een conflict op zichzelf niet erg, zolang er maar geen onoplosbare ruzie van komt. Zorg dus voor open gesprekken waarin er voor iedereen ruimte is om twijfels, meningen en emoties te delen. Als er wederzijds begrip is en iedereen is gehoord - luisteren is dus ook belangrijk - dan kan hoeven verschillen niet te leiden tot familieruzie.