De officiële campagnepagina van de overheid zegt daar het volgende over:
In de RI&E brengt u alle arbeidsrisico’s binnen uw bedrijf of organisatie in kaart. Vervolgens maakt u een plan van aanpak voor het beheersen van deze risico’s. Het doel van de RI&E is om gezondheidsklachten en ongevallen te voorkomen. Dit is van belang voor uw bedrijf en uw medewerkers. Het leidt namelijk niet alleen tot minder ziekteverzuim, maar bevordert ook het werkplezier en de productiviteit.
Direct daarna volgen drie veelgestelde vragen op de website, die ik natuurlijk, zoals een hofnar betaamt, wat kritisch zal bekijken.
Is een RI&E verplicht?
Ja, iedere werkgever moet een RI&E hebben. Het niet hebben van een RI&E is direct beboetbaar. De komende periode wordt er door de Inspectie SZW strenger op de aanwezigheid van een RI&E gecontroleerd.
Mijn oog valt op het woord beboetbaar, waarmee de vraag direct rijst: Is de RI&E een doel of een middel.
Doel of middel
Als de RI&E een doel is zal het worden gezien als een wettelijke verplichting die eventuele boetes moet voorkomen. Als ondernemer zou ik dat kiezen om het zo goedkoop en minimaal mogelijk uit te voeren. Het mag niet te veel tijd in beslag nemen want hé, tijd is geld. Dus ik stel het minimum aantal mensen aan, toetsing gebeurt door één gecertificeerde kerndeskundige, want dat is immers het minimale zoals voorgeschreven in Arbowet art.14. Dat deze ene kerndeskundige misschien moet adviseren over de aanpak van de risico’s die buiten zijn vakgebied vallen, tja tijd is geld en de RI&E is een doel.
Lees ook: Hoe de RI&E zorgt voor een veilige en gezonde werkomgeving
Als de RI&E een middel is heb ik als ondernemer gelijk een platform of instrument in handen dat kansen biedt aan een veiligere en gezondere werkomgeving van mijn medewerkers. Ik zie kansen om het in te zetten ter voorkoming van ziekteverzuim en het opstellen van het Plan van Aanpak zie ik als unieke mogelijkheid om heel de organisatie een stem te geven en met elkaar te verbinden, medewerkers, leidinggevenden en gremia. Daarnaast kan ik ervoor kiezen om de RI&E door meerdere kerndeskundigen te laten toetsen. Kost alleen wel veel tijd en energie van belanghebbenden.
Wie is er verantwoordelijk voor een RI&E?
U bent als werkgever verantwoordelijk voor het opstellen, uitvoeren en actueel houden van de RI&E. Daarvoor doorloopt u het stappenplan en de resultaten hiervan legt u schriftelijk vast. Als werkgever dient u te zorgen voor veilige en gezonde arbeidsomstandigheden voor iedereen die voor uw bedrijf werkzaamheden verricht. Denk daarbij bijvoorbeeld ook aan uitzendkrachten en flexwerkers.
Rondvraag in mijn eigen netwerk laat zien dat slechts beperkte tijd en aandacht uitgaat naar de uitvoering van de RI&E. Maatregelen die extra inspanning vergen worden al snel te belastend gevonden voor de bedrijfsvoering en daardoor uitgesteld.
Wie kan ondersteunen bij het opstellen van een RI&E?
U kunt u bij het doorlopen van het stappenplan van de RI&E laten bijstaan door deskundige medewerkers, onder wie door de daarvoor aangestelde preventiemedewerker in uw bedrijf. Als u een ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging hebt, kunt u hen ook vragen u hierbij te adviseren, want zij hebben uiteindelijk ook instemmingsrecht op de RI&E. Daarnaast kunt u natuurlijk gebruikmaken van (aanvullend) advies van een arbodeskundige of uw arbodienst.
Wordt deze keuze doel–middel bepaald door de werkgever en/of het management? Of heeft de preventiemedewerker een dermate stevige positie dat hij daar een beslissende stem in heeft? De keuze wordt dus niet alleen bepaald door de intentie en motivatie van de werkgever. En bij wie ligt het eigenaarschap? Is de preventiemedewerker ‘eigenaar’ van de RI&E of ligt het eigenaarschap bij de werknemers? En wat betekent dat? En welke invloed hebben hun blinde vlekken op het eindresultaat?
Lees ook: Wat doet een hofnar eigenlijk? En wat heeft een ondernemer daar aan?
Kritisch eindoordeel van de Hofnar: meer cultuur en minder blinde vlekken
Dus we hebben nu de vragen: Is het een doel of een middel? Welke verantwoordelijkheid neem je? En wie is eigenaar en wat heeft dat voor gevolgen voor het resultaat?
Als ik kritisch naar de inhoud van RI&E kijk, ligt de nadruk vooral op processen en niet zozeer op cultuur. Ik pleit voor meer cultuur.
Medewerkers of internen zijn bedrijfsblind, durven misschien niet alles te zeggen wat ze denken en voelen en zijn wellicht op sommige punten niet deskundig genoeg.
Externe deskundigen kennen het bedrijf niet goed genoeg, want daar lopen ze te kort voor mee en zijn vaak duur en minder betrokken.
Oplossing: iemand die zich langere tijd onderdompelt bij een bedrijf, blinde vlekken naar boven haalt en advies geeft op zaken die beter kunnen, zowel op proces als cultuur. Hé, dat is nou toevallig precies wat een hofnar doet.
