Als je ondernemen probeert te begrijpen, dan kom je al snel bij de guru’s terecht, de jongens van de handige boekjes vol tips. Dat zou mijn tip zijn aan startende ondernemers: schrijf een boek vol met adviezen waardoor het lijkt alsof jij gearriveerd bent en de rest nog moet beginnen. Verzin een goede cover voor het boek, een aansprekende titel en binnen twee maanden sta je aan zevenhonderd sierbloem-specialisten uit te leggen dat er maar één manier is om je zakelijke problemen te visualiseren. Ga Fierljeppen.
Slootje springen, maar dan in Friesland. Met een stok. Wie het eerst met zijn hakken op het eerste kievitsei landt heeft gewonnen. Of zoiets. Het gaat om het beeld. Er is een barrière: de sloot. Vergelijk die sloot met de klant of met de fiscus. Wat doe je. Ben jij een wegloper? Dan sta je anderhalf uur naar de overkant te kijken. Een echte ondernemer neem een flinke aanloop, zet af, klimt in de stok, steeds hoger en hoger, hangt even doodstil in de lucht en dan, in het beste geval, valt die stok terug naar achteren en val je op je rug naast een schaap. Je kijkt opzij en je denkt: ik ga wollen truien breien voor mensen die het koud hebben. Binnen een jaar draai je miljoenen omzet met je bedrijf Sheepy Back (Harige Rug)
Lees ook: Jan van Setten: zeven tips om succesvol leiding te geven
Het lijkt een krankzinnig verhaal, maar op de honderden congressen waar ik sprak - op een DWDD-achtige manier een congres samenvatten - heb ik veel gekkere verhalen horen langskomen. Ik heb volwassen mannen met een wandelstok en een ballon over het podium zien wandelen. Waarom, ik weet het niet . Ik gok dat de ondernemer de wandelstok was en de ballon een symbool voor een groeiende markt die ook zomaar weer kan krimpen.
Ik noem geen namen, maar ik heb een half jaar geleden nog met 600 man naar een zeehonden-show zitten kijken en daarna kwam er een man aan het woord die eigenlijk in iedere zin vertelde dat hij, in ruil voor enkele adviezen, op zijn knieën de rug van Marcel Boekhoorn kwam wassen.
Lees ook: Jos Burgers: zo maak je fans van bestaande én nieuwe klanten
Ooit zag ik een bedrijfs-guru ongegeneerd zijn boek promoten tijdens een peptalk voor kantoor-medewerkers. Op de voorkant van zijn boek stond een afbeelding die over de hele wereld wordt gebruikt om een andere mindset in de hoofden te pompen van mensen die bang zijn voor het ondernemers-avontuur: een vissenkom met alleen water en zwevend boven de tafel, links van de kom, een goudvis die uit het water is gesprongen.
Volgens de schrijver was dát ondernemen. Risico durven nemen. Spring naar het avontuur. Omarm het onbekende. Ik zelf zag een vis die een half uur later uitgedroogd naast zijn kom zou liggen en daarna, samen met een bord koude boerenkool, door het toilet zou worden gespoeld.
Toch begin ik de functie van dit soort motivators beter te begrijpen. Ik heb tot nu altijd alleen het bespottelijke gezien. Mannetjes of vrouwtjes die in een slecht zittend plakpak aan negen medewerkers van een sigarettenwinkel uit staan te leggen dat zij ook dachten dat hun leven klaar was. Tot ze hun boek ‘Steek er iets van op’ schreven.
Lees ook: Trendwatcher Igor Beuker over succes en hoe je dat realiseert
Nu zie ik ook de ontroerende kant. Ondernemers, die in een zaal luisteren naar een iets te dikke man of naar iets te hoge schoenen dragende vrouw, die mensen zitten eigenlijk allemaal naar zichzelf te kijken. Het geeft ze hoop. Vlak voor hun staat iemand een volkomen onbegrijpelijk verhaal te vertellen. Na afloop van dat verhaal krijgt de spreker bloemen. In de pauze gaat hij weg want hij moet nog ergens anders spreken.
Dát is wat twijfelende ondernemers hoop geeft. Ze denken: als je geld kunt verdienen met dit lulverhaal, dan is dat bedrijfsplan van mij zo gek nog niet. Het zou flauw zijn om nu niet met een voorbeeld te komen. Dat is niet erg ingewikkeld. Ik citeer uit een interview, recent gepubliceerd op deze site, waarin Jan van Setten uitlegt hoe hij leidinggevende ondernemers motiveert. Daar gaan we:
,,Stel dat ik je een kaars geef met twee ringen en de opdracht om die ringen met elkaar te verbinden. Wat doe je dan?” De meesten stellen voor de wax te smelten en te kneden om de ringen aan elkaar te maken. ,,En wat als het crisis wordt en je de wax niet meer mag gebruiken? Dat is een stuk lastiger, omdat je last krijgt van functional fixedness: je kunt iets alleen gebruiken op de manier waarop je gewend bent om het te gebruiken.”
Er volgt nog een heel verhaal, maar het gaat mij hierom: je zit in de zaal of je leest zijn boek, je kijkt naar een dia van een gesmolten kaars met een lont er naast, je combineert dat met de term functional fixedness en je denkt: weet je wat, Jantje van Setten, ik ga het lekker op mijn eigen manier doen.
