'Tenminste 20 procent in retail moet zich afvragen: is mijn bedrijf nog levensvatbaar? Stoppen is ook een optie'

‘Een verademing. Ik zag het toen ik donderdag met minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en staatssecretaris Mona Keijzer (EZK) een rondje door de Haagse binnenstad liep en een paar ondernemers bezocht. Grapperhaus is een medestander van ons aan het worden. Mona en ik hadden hem uitgedaagd om mee te gaan. Je zag consumenten binnenkomen alsof ze naar een feestje gingen. Zo blij dat ze weer gewoon konden winkelen. Het is, net op tijd, weer leuker aan het worden. Dat de terrassen weer open zijn helpt daar natuurlijk ook bij.

Niet stunten met prijzen

We hebben de overheid beloofd dat we voorlopig niet gaan stunten met prijzen. Geen acties die de grote massa aantrekken en voor enorm volle winkelstraten zorgen. Men was er bang voor dat het zou gebeuren, maar ik zie het nog niet in het straatbeeld terug. Ik verwacht dat dit beeld de komende weken zal doorzetten: ondernemers hebben de normale prijzen nodig voor hun marge en zij zijn er ook niet bij gebaat dat het weer te druk wordt op straat.

Minder ingekocht, nog veel voorraad

Langzaam maar zeker gaan we nu ook een verandering zien in de bedrijfsvoering van winkels. En daar speelt de coronacrisis een belangrijke rol bij. Neem een modezaak. Die verkoopt nu nog de voorjaarscollectie en straks, als het wat warmer wordt, de zomermode. Maar er ligt nog een deel van de wintercollectie van ‘20/’21 in het magazijn omdat die door de lockdown niet kon worden verkocht. En er is minder ingekocht voor de wintercollectie ‘21/’22 die in augustus en september wordt uitgeleverd. Het modebeeld zal de komende winter minder extreem veranderen.

En wat is daar vreemd aan? Moeten we vijf, zes collecties per jaar blijven maken? Moeten we van die zogenaamde fast fashion niet terug naar slower fashion: een basiscollectie met een paar modische thema’s? We zijn in de afgelopen twintig jaar erg afhankelijk geworden van productie in Zuidoost-Azië. Die landen konden door de crisis ook niets leveren en wat als er een boot vastzit in het Suez-kanaal en containers niet op tijd aankomen?

Dit is het moment om het bedrijfsplan aan te pakken: dichter bij huis produceren, in Oost-Europa, in Nederland zelfs. Je kunt dan korter voor uitlevering inkopen, kleinere hoeveelheden tegelijk, duurzamer en je kunt sneller reageren op wensen van de consument.

Notulendebat vertraagt herstelplan

Maar we zijn er nog niet. We zitten met een berg aan schulden. Op 18 mei stuurt de overheid een brief aan de Kamer waarin uiteen wordt gezet hoe de steunpakketten worden vervolgd en wat het herstelpakket precies inhoudt. Tenminste, die brief komt er als de Kamer de overheid de kans geeft. Er wordt nu weer zoveel tijd aan notulen besteed. Toen we minister Koolmees (Sociale Zaken) vroegen hoe het met het herstelplan staat, zei hij dat hij nog een rondje langs betrokkenen moet maken, maar dat hij daar nog geen tijd voor heeft.

Is het bedrijf nog levensvatbaar?

Ik wil naast steun- en herstel een extra stap introduceren: levensvatbaarheid. Ik roep ondernemers op om met een expert om de tafel te gaan en kritisch te kijken naar de huidige situatie en de toekomst. Er zijn schulden, consumenten gaan de komende tijd niet opeens twee keer zoveel uitgeven. Tenminste 20 procent van de ondernemers in de retail maar ook in andere sectoren zoals de horeca moet zichzelf afvragen: is mijn bedrijf nog levensvatbaar?

Ondernemers staat er niet bij stil. Er is geen Raad van Commissarissen die toezicht houdt. Je voelt hun terughoudendheid, hun schaamte en onvermogen om goed en eerlijk naar hun eigen onderneming te kijken. Ik zeg: praat er met extern deskundige over. Maar wees daar wel eerlijk in. Ga niet met een blind vertrouwen hopen dat het straks allemaal weer als vroeger gaat.

Doorstart naar ander bedrijfsmodel

Nu stoppen kan in deze tijd een heel verstandige keuze zijn. Of stop en ga saneren, maak een doorstart naar een ander model. Verkoop je boeken vanuit de ideologie dat we de beste boeken moeten lezen, of verkoop je ook populaire boeken? Houd je je als kapper alleen bezig met knippen of verkoop je ook haarproducten? Ben je een specialist, of wil je in de toekomst breder kijken? Retail en horeca kan een interessante combinatie zijn. Schoenenwinkels kunnen ook het schoenmaken in de winkel opnemen.

De experts staan voor je klaar

We starten binnenkort een pilot met MKB Doorgaan, Qredits en Geldfit waarin we allerlei adviseurs gratis aanbieden aan ondernemers. Hoe verbeter je je omzet en rendement? Hoe ga je op een gezonde manier met financiering om? Hoe saneer ik mijn bedrijf zodat ik met fatsoenlijke activa en passiva door kan gaan? Dit zijn onafhankelijke, niet commerciële organisaties die dagelijks ondernemers helpen. En het gaat er niet om dat zoveel mogelijk ondernemingen stoppen. Zij zien waar en hoe er moet worden ingegrepen.

Consument zit aan de knoppen

En weet: dit is niets om je voor te schamen. Het consumentengedrag is bepalend. Twintig jaar geleden had een ondernemer een goed idee en kon hij daarmee een bedrijf opbouwen. Nu ligt de sleutel bij de consument: die zit aan de knoppen. De vraag is hoe je daar als ondernemer op kunt inspelen.