Hoe BBB vier keer de wind mee heeft bij de verkiezingen op 15 maart

De provincie en de Randstad staan lijnrecht tegenover elkaar, blijkt uit peilingen. In de Randstad stevent de VVD af op winst, terwijl BBB in alle provincies erbuiten lijkt te gaan winnen. Vooral in de landelijke gebieden vinden mensen dat het niet goed gaat met Nederland. Maar liefst 74 procent is ontevreden. Dat levert vooral BBB stemmen op, als verreweg de meest dorpse partij met vooral kandidaten uit de landelijke gebieden. Dat zelfs boeren de politiek ingaan om voor hun bestaansrecht te vechten telt regionaal op bij de landelijke wens tot ander beleid.

De wind in de zeilen ontstaat door enorme ontevredenheid bij kiezers over het landelijk beleid. Daarnaast speelt BBB slim in op ‘groen en gezond’, een sentiment dat bij veel mensen leeft. Verder valt het niet mee om je in tijden van crisis in van alles te verdiepen én zijn het verkiezingen voor de Provinciale Staten, dus met de nadruk op ‘de provincie’.

Ontevredenheid troef

Het vertrouwen in het kabinet en Mark Rutte bereikte eind 2022 een dieptepunt. De coronacrisis, gascrisis in Groningen, enorme inflatie, toeslagenaffaire en economische onzekerheid laten hun sporen na. Dat zijn geen thema’s tijdens de Provinciale Statenverkiezingen, maar de kiezer wil die ontevredenheid (of zelfs woede) wel ergens kwijt.

Een proteststem is dus snel gemaakt. Als het niet meevalt om je te verdiepen in de thema’s in jouw provincie is de keuze simpel: vóór of tégen het huidige landelijke beleid. De BBB profiteert van iedere (provinciale) stem tegen het huidige beleid, plus iedere stem tegen het stikstofbeleid dat vooral boeren treft.

Groen en gezond

Toch is die ontevredenheid alleen niet voldoende. De BBB weet wat kiezers willen horen, van een partij die het kabinet gebrek aan visie verwijt.

In tijden van crisis zoeken mensen zekerheid. Ze willen een gevoel van controle, door het leven kleiner te maken en de oplossingen dichter bij huis te zoeken. Dat vertaalt zich bijvoorbeeld in gezonder leven en een groene, benaderbare omgeving. De standpunten van BBB zijn ‘gezonde burgers, gezonde boeren en gezonde jongeren’. En sterker nog, er wordt gestrooid met een ‘gezonde economie, gezond onderwijs en een gezonde maatschappij’. Wie kan daar tegen zijn?

De BBB vaart mee op de gezondheidstrend die volgt uit onzekerheid en het verlangen om de controle terug te krijgen. Tegen de macht van de grote bedrijven, het anonieme (stads)leven en de massacommercie. Het lijkt vooral een makkelijke manier om zoveel mogelijk mensen mee te krijgen, varend op het sentiment dat landelijk leeft.

Het vermoeide brein

Zo’n boodschap maakt bij een breed publiek vooral kans als dat zich liever niet te veel verdiept in wat het werkelijk inhoudt. Het brein is lui, wordt wel gezegd. Al is het net zo fair om het brein vermoeid te noemen.

Wie financieel stress ervaart gebruikt al z’n mentale capaciteit om het hoofd boven water te houden. Er is weinig ruimte voor verbreding en onderzoek naar andere thema’s. Een makkelijke boodschap tegen het huidige beleid en vóór meer gezondheid heeft dan extra kans van slagen. En die financiële stress, die ervaren zelfs mensen die prima rondkomen maar plotseling (iets) minder te besteden hebben. Dus tel uit je winst bij iedereen die het maandelijks echt lastig(er) heeft.

Nog sterker vermoeid is het brein van de boeren, door aanhoudende onzekerheid. Zelfs negatief nieuws laat zich makkelijker verwerken dan onzekerheid over de toekomst en het eigen bestaan. Dat betekent dat boeren (en iedereen die sympathiseert met de boeren) bij BBB een geluid horen dat ze waarschijnlijk aanspreekt.

Een stem voor de provincie

Ten slotte zijn het de Provinciale Statenverkiezingen. Met de nadruk op de provincie. Wie zich niet verdiept in de onderliggende thema’s hoort psychologisch vooral hoe de provincie een stem krijgt, ook al wordt er net zo goed gestemd in de grootste steden van de Randstad.

Als vooral de provincie zich niet gehoord voelt vormen de Provinciale Statenverkiezingen bij uitstek een kans om de tijdelijke erkenning om te zetten in een proteststem. En dat is precies waar de BBB van profiteert, in de landelijke gebieden. De partij heeft dus vier keer de wind mee, en lijkt af te koersen op een glansrijke overwinning in misschien wel de helft van de provincies.