'Recht op werken waar je wilt? Maar natuurlijk. Zelfstandigen weten niet beter'

Sinds de coronacrisis weten we dat thuiswerken werkt. En behoorlijk goed ook, met dank aan ieders arbeidsethos en slimme digitale vergadertools. Nog een corona-ontdekking: een heleboel mensen gedijen goed in dit nieuwe normaal van wisselende werklocaties en -tijden. De vrijheid om te werken waar en wanneer het uitkomt, met minder reistijd en een betere balans werk-privé, heeft een gunstig effect op veler welzijn.

Sommige organisaties lijken verbaasd over de positieve ervaringen met thuiswerken. Gelijkblijvende productiviteit; hoe kan dat nou? De verbazing van verbaasde bazen verbaast míj dan weer. Zelfstandigen ontdekten immers al ver voor de pandemie dat werken waar en wanneer je wil vaak prima gaat. Overigens toonde ook onderzoek al pré-covid aan dat thuiswerkers net zo productief, en soms zelf productiever, zijn als kantoorwerkers.

Meer maatwerk in arbeidstijden en werklocaties; het kan

Wat de meeste zelfstandige professionals dus al lang wisten, weten nu ook werkgevers en werknemers. Meer maatwerk in arbeidstijden en werklocaties; het kan. En het werkt voor veel mensen lekker, bovendien. Ook de politiek is met het onderwerp aan de slag. GroenLinks en D66 dienden onlangs een initiatiefwetsvoorstel in voor een wet ‘Werken waar je wil’.

Rond dezelfde tijd kwam PvdA met een wetvoorstel om het recht op onbereikbaarheid wettelijk te verankeren. Los van de vraag of je dit soort zaken per wet wilt regelen of op de werkvloer (ik denk dat laatste), gaan deze ideeën mij vooral niet ver genoeg. Kijkend naar de veranderende wensen van mensen op de huidige, krappe arbeidsmarkt, kunnen we mijns inzien beter meteen doorstappen naar een hoger niveau van maatwerk. Laten we werkenden de mogelijkheid geven om een i-deal te sluiten.

Een i-deal, wat is dat? zullen velen denken. In Nederland kennen wij deze term alleen van betalen op internet. Hoogleraar Denise Rousseau, die de term in 2005 introduceerde, bedoelt er echter iets anders mee. Bij haar staat de i voor idiosyncratisch; een ingewikkeld woord voor maatwerk. I-deals zijn eigen, individuele afspraken op maat die werkenden uitonderhandelen met hun werk- of opdrachtgever, en die afwijken van ‘de standaard’. Een goede i-deal voldoet aan het win-win-win-principe. Dat betekent dat de afspraak goed is voor de werkende (1e win), goed is voor de organisatie waarvoor hij of zij werkt (2e win) en acceptabel is voor collega’s (3e win). I-deals dragen bewezen bij aan motivatie, betrokkenheid, productiviteit en inzetbaarheid.

Om mij heen zie ik zelfstandig ondernemers, meestal onbewust, volop i-deals sluiten. Ze boetseren hun bedrijf, en daarmee hun werk, zodanig dat het aansluit bij vragen uit de markt en goed bij hen past. Veel zelfstandigen werken bijvoorbeeld al jaren hybride. Acquisitie-inspanningen doen ze vanuit huis en opdrachten op locatie. Ze nemen vaak klussen aan waar ze in kunnen uitblinken. Zo leveren ze maximale toegevoegde waarde voor hun klanten, en ervaren ze zelf veel werkplezier en weinig werkstress.

Maatwerk

Ook mijn eigen werkpakket is maatwerk. Een deel van de tijd werk ik als voorzitter van VZN, een ander deel als onderzoeker en adviseur in mijn eigen bedrijf. Ik werk soms op kantoor in Den Haag, regelmatig (al ruim tien jaar) vanuit huis en als ik ‘on the road’ ben, boek ik flexibele vergaderruimtes bij sympathieke kantoorketens. Er is geen functiebeschrijving waar ik in pas, en toch heb ik volwaardig werk, waarmee ik mijn eigen broek kan ophouden. Onder zelfstandigen ben ik hierin geen uitzondering. Integendeel.

Lees ook: Cristel van de Ven (VZN): 'Schrap vermogenstoets bij bbz structureel'

Werkgevers staan momenteel voor de opgave om hybride werken vorm te geven, en om personeel te vinden in tijden van historische schaarste. Dat vraagt om nieuwe manieren van werken en organiseren en om modern werk- en opdrachtgeverschap. I-deals kunnen uitkomst bieden. Dus, ben je werkgever en wil je maatwerkafspraken maken met mensen over bijvoorbeeld thuiswerken of uitdagende taken? Leg je oor dan eens te luisteren bij zelfstandigen en kijk hoe zij dit doen. Wie weet kan je wat van hen leren, of kun je een i-deal met hen sluiten. Daar hebben we geen wet voor nodig. Met een goed gesprek lukt het ook.