De ondernemer uit de inleiding nam in 2018 een hotel over. De vloeren van het hotel moesten worden gerenoveerd en daarom sloot het hotel in juni 2022 een overeenkomst met een aannemersbedrijf. Het hotel betaalde de facturen van het aannemersbedrijf van september en oktober 2022 niet. In mei 2023 ging het hotel failliet, vooral omdat het businessmodel niet winstgevend bleek en de coronacrisis een enorme impact had op de bedrijfsvoering.
Het aannemersbedrijf bleef met lege handen achter, want als ‘gewone’ schuldeiser kreeg zij (vermoedelijk) geen uitkering in het faillissement. Het aannemersbedrijf liet het daar echter niet bij zitten en startte bij de rechtbank Noord-Holland een bestuurdersaansprakelijkheidsprocedure.
Wanneer kun je als bestuurder persoonlijk aansprakelijk zijn?
Bestuurdersaansprakelijkheid is een uitzonderlijke situatie. Alleen de vennootschap is doorgaans aansprakelijk als facturen onbetaald blijven en de tegenpartij daardoor schade lijdt. De gedachte hierachter: ondernemen is risico’s nemen en daarbij hoort enige vrijheid en bescherming voor bestuurders.
Onder bijzondere omstandigheden kan, naast aansprakelijkheid van de vennootschap, ook de bestuurder van de vennootschap persoonlijk aansprakelijk zijn voor een vordering van de wederpartij. Dat is het geval als de bestuurder onrechtmatig heeft gehandeld en hem persoonlijk een voldoende ernstig verwijt kan worden gemaakt. Er moet – platgezegd – iets echt flink fout zijn gegaan.
De Hoge Raad over bestuurdersaansprakelijkheid
Uit de rechtspraak van de Hoge Raad volgen twee concrete gevalstypen van bestuurdersaansprakelijkheid voor het onbetaald laten van schuldeisers:
- 1
de zogenoemde ‘Beklamel-norm’
- 2
de zogenoemde ‘Ontvanger/Roelofsen-norm’
De Beklamel-norm doet zich voor als de bestuurder namens de vennootschap een verplichting is aangegaan en de vennootschap die verplichting niet nakomt. Een bestuurder kan dan aansprakelijk zijn als hij bij het aangaan van die verplichting al wist of behoorde te weten dat de vennootschap niet aan deze verplichting zou voldoen en geen verhaal zou bieden. Een simpel voorbeeld: een bestuurder heeft het faillissement van de onderneming al aangevraagd, maar plaatst toch nog een uitgebreide bestelling bij een leverancier.
Het gevalstype uit de Ontvanger/Roelofsen-rechtspraak ziet op de situatie dat de bestuurder heeft bewerkstelligd of toegelaten dat de vennootschap haar wettelijke of contractuele verplichtingen niet nakomt. In dit geval kan een bestuurder aansprakelijk zijn als hem van zijn handelen of nalaten persoonlijk een ernstig verwijt kan worden gemaakt. De bestuurder moet iets hebben gedaan, wat niemand onder dezelfde omstandigheden zou hebben gedaan. Een schoolvoorbeeld is de bestuurder die gelden onttrekt aan de vennootschap, waardoor schuldeisers niet betaald kunnen worden.
Het standpunt van het aannemersbedrijf
Terug naar de casus. Het aannemersbedrijf is van mening dat de statutair bestuurder van het hotel persoonlijk aansprakelijk is voor de schuld van 22.000 euro. Zij stelt dat de bestuurder onrechtmatig heeft gehandeld.
Volgens het aannemersbedrijf wist of behoorde de bestuurder bij het verstrekken van de opdracht te weten dat het hotel niet in staat zou zijn de daaruit voortvloeiende facturen te voldoen (de Beklamel-norm). Waarom?
- 1
Het hotel was sinds de overname in 2018 nooit winstgevend geweest;
- 2
het hotel had in 2021 een negatief eigen vermogen van bijna twee miljoen euro;
- 3
in oktober 2022 had de accountant er al op gewezen dat gerede twijfel bestond over de continuïteit van het hotel.
Is dat voldoende voor bestuurdersaansprakelijkheid?
Nee, oordeelt de rechtbank Noord-Holland.
De verliezen en het negatieve eigen vermogen bewijzen niet dat de bestuurder van het hotel wist of had moeten weten dat het hotel haar verplichtingen niet zou nakomen en geen verhaal zou bieden. Deze twee omstandigheden betekenen namelijk niet automatisch dat het onverantwoord is om de onderneming voort te zetten en verdere verplichtingen aan te gaan.
Daarnaast is niet aangetoond dat de bestuurder had moeten begrijpen dat het geven van de opdracht in juni 2022 onverantwoorde risico’s met zich meebracht. Toen was er nog geen sprake van een uitzichtloze situatie of onvoldoende continuïteitsperspectief.
Welke lessen zijn hieruit te trekken?
De lat voor bestuurdersaansprakelijkheid ligt hoog. Slechts in uitzonderlijke situaties kun je als bestuurder – naast de vennootschap – persoonlijk aansprakelijk zijn.
Twijfel je als bestuurder bij het verrichten van een handeling namens de vennootschap over het risico op bestuurdersaansprakelijkheid? Raadpleeg een specialist. Liever op voorhand duidelijkheid en zekerheid, dan nadien langdurige onzekerheid of procedures.
Wil je als schuldeiser een bestuurder persoonlijk aansprakelijk stellen, zorg dan voor een ontzettend goed en onderbouwd verhaal.
