Mkb betaalt de rekening voor mentale druk op jongeren en extreme wachtlijsten ggz

Op papier lijkt alles in orde: een jonge medewerker van 26 jaar, net afgestudeerd, enkele jaren werkervaring, vol energie, loyaal en betrokken. Toch meldt ze zich maandagochtend ziek. Vermoeid, snel emotioneel, ze slaapt slecht en heeft moeite zich te concentreren. ‘Burn-outklachten’, staat er op het verzuimformulier. En wat volgt, is maanden wachten.

Druk die niemand ziet

Steeds vaker vallen vooral jonge medewerkers - twintigers en dertigers - langdurig uit met psychische klachten. Rob Visser verzuimspecialist bij Please: „Generatie Z en jonge millennials hebben het gevoel dat ze altijd aan moeten staan. Ze zien op social media dat leeftijdsgenoten ogenschijnlijk succesvol zijn, promotie maken, hun eigen bedrijf starten. En dan moeten zij dat ook. Alles moet snel, alles moet perfect.”

Voeg daaraan toe dat de werkdruk in veel sectoren – zeker in het mkb – structureel hoog ligt. Visser: „Er wordt veel gevraagd van jonge werknemers, maar de ruimte om te falen ontbreekt. Combineer dat met onzekerheden over de toekomst, financiële stress en een groot verantwoordelijkheidsgevoel, en je hebt een recept voor mentale overbelasting.”

Het systeem werkt niet

Wat volgt is een gang naar de huisarts die doorverwijst naar de ggz, maar daar loopt alles vast. Staatssecretaris Karremans (Jeugd, Preventie en Sport) noemde de situatie in de ggz begin dit jaar ‘onhoudbaar’. In 2024 werd 5,5 miljard euro uitgegeven aan geestelijke gezondheidszorg – meer dan ooit. Toch zijn de wachtlijsten langer dan ooit. „Het zorgsysteem werkt niet”, zegt Visser. „Er zijn voldoende gekwalificeerde hulpverleners met ruimte voor behandelingen, maar door budgettering van verzekeraars is er geen financiële ruimte.”

Daardoor krijgen jongeren niet tijdig hulp. En schuift het probleem door naar werkgevers. Visser: „De wachttijd tot de intake en start van de behandeling is opgelopen tot gemiddeld zes maanden. Als kleine werkgever zit je dan machteloos toe te kijken terwijl je ondertussen het loon doorbetaalt, het werk moet opvangen en moet voldoen aan de verplichtingen volgens de wet verbetering poortwachter.”

Heft in eigen handen

Een zieke medewerker kost al snel 200 tot 400 euro per dag. „En dat is een conservatieve schatting. Loondoorbetaling, vervanging, arbodienst, vertragende projecten. Bij zes maanden uitval praat je over tienduizenden euro’s.” Dat is pittig voor elk bedrijf, maar kan desastreus zijn voor het mkb. „Als je een team hebt van vier mensen en er valt één uit, ben je 25 procent van je capaciteit kwijt. Dat vang je niet zomaar op. Grote bedrijven kunnen schuiven. In het mkb is dat simpelweg niet mogelijk.”

Juist daarom moet je als mkb-ondernemer volgens Visser het heft in eigen handen nemen. „Wacht niet op de ggz, maar bied de medewerker een traject aan bij een particuliere behandelaar. Dat lijkt kostbaar, maar onderaan de streep bespaart het je juist enorm veel geld doordat de medewerker veel sneller geholpen wordt en weer inzetbaar is.”

Veel kosten bespaard

Een recente casus uit de praktijk laat zien wat er mogelijk is als je zelf de regie pakt. „We hadden een medewerker van begin 30, die al enkele keren kortdurend was uitgevallen. Toen ze echt uitviel, hebben we meteen gehandeld. Geen huisarts, geen wachtlijst. Binnen twee weken een intake bij een particuliere behandelaar, een maatwerktraject met psychologische begeleiding en online modules.” De kosten: 3455 euro, exclusief btw. „Dat lijkt veel, maar de medewerker was na acht weken alweer deels aan het werk en na twaalf weken volledig hersteld. Als we niets hadden gedaan, was ze waarschijnlijk een half jaar uit de running geweest. Dan heb je het over een kostenpost van 40 à 50 duizend euro. Als je dat weet, is de keuze snel gemaakt.”

Leer je mensen echt kennen

Naast direct handelen bij uitval is het ook belangrijk om mogelijke signalen op tijd te herkennen. Volgens Visser herkennen ondernemers het patroon vaak pas als het te laat is. „Een medewerker meldt zich ziek, zegt ‘het gaat even niet’. Dan valt het kwartje pas. Mentale klachten bij jonge medewerkers zijn geen hype. Leer je mensen echt kennen. Praat met ze, toon interesse en vraag hoe het gaat. Wees empathisch. Dan zie je eerder wanneer iemand worstelt en kun je tijdig actie ondernemen.

Tot slot benadrukt Visser het belang om ook kritisch te kijken naar de manier waarop je je bedrijf runt. „Verzuim voorkomen op persoonsniveau is belangrijk, maar soms lastig grip op te krijgen, Waar je wél direct zelf invloed op kunt uitoefenen, zijn je bedrijfsprocessen. Zoek naar mogelijke knelpunten in je bedrijf of triggers waardoor mensen in het verzuim raken. Denk aan te hoge werkdruk, geen optimale arbeidsomstandigheden, te weinig begeleiding, onderlinge frustraties, et cetera. Als je deze triggers wegneemt, kun je sluimerende risico’s op verzuim voor zijn.