AFM waarschuwt voor risico enorme rente bij alternatieve financiering

Grote banken zijn al niet zo happig om ‘kleine’ kredieten tot een miljoen euro. Zeker in coronatijd zijn ze nog terughoudender. Dat drijft ondernemers in de armen van de alternatieve kredietverstrekkers. Dan gaat het om zaken als factoring, lease of kredieten. Die markt is vaak nog een jungle en dat brengt gevaren met zich mee.

De markt voor deze alternatieve financiering groeit snel. Inmiddels is een op de vijf kredieten een niet-bancair krediet. De verwachting is dat dat over twee jaar de helft zal zijn. Klanten zijn met name microbedrijven, ondernemingen met maximaal tien werknemers, zzp’ers en kleine zelfstandigen.

Rente niet-bancair krediet tot 400 procent

,,De markt voor niet-bancair krediet is een jonge markt, niet volwassen. Dat leidt tot zorgen en vraagtekens’’, zegt Laura van Geest, bestuursvoorzitter van de AFM, tegen het AD. ,,Het niet-bancair krediet is vaak duur, spuugduur. Gemiddeld is de rente voor kortlopend krediet 126 procent op jaarbasis, met uitschieters tot 400 procent.’’

Voor leningen aan consumenten is de maximumrente 10 procent. Voor zakelijke kredieten is er een vrijwillige gedragscode met een bovengrens van 20 procent, maar lang niet alle partijen zijn daarbij aangesloten. ,,De kosten voor de aanbieders zijn hoger dan die voor de bank. En de klanten van een niet-bancair krediet hebben over het algemeen een hoger risicoprofiel. Bovendien kunnen aanbieders van niet-bancair krediet minder zekerheden opeisen’’, geeft Van Geest als redenen dat niet-bancair krediet duurder is.

Leningen volgens AFM niet transparant

Een extra probleem is dat de producten ondoorzichtig zijn. Onduidelijk is wat de kosten zijn van een krediet en welke voorwaarden er zijn. ,,De leningen zijn niet transparant. Soms zie je pas bij de aanvraag wat de voorwaarden zijn. De praktijk leert dat als je al zo ver in het proces bent je minder kijkt naar de voorwaarden. Je bent meer gespitst op het krijgen van de lening’’, aldus Van Geest.

Daarnaast is goed advies schaars. Omdat de markt niet gereguleerd is, mag iedereen zich adviseur noemen, vakbekwaam of niet. En die adviseurs zijn lang niet altijd op de hand van de klant. Integendeel, ze hebben er soms belang bij de klant niet-passende producten te verkopen, omdat ze daar meer provisie op vangen.

Ondernemers slecht beschermd

De markt is erg ondoorzichtig voor de ondernemer. Als het aan de AFM ligt, komt er meer bescherming. ,,De consument is redelijk beschermd’’, zegt Van Geest. ,,Het mkb niet, terwijl dat grotendeels bestaat uit microbedrijven, zzp’ers en eenmanszaken die veel op de consument lijken. Ze hebben vaak geen financiële kennis om de diverse producten te beoordelen. Ze hebben geen geld voor goed advies en ze zijn vaak persoonlijk aansprakelijk voor de lening.’’

Zelfregulering komt nog nauwelijks van de grond, concludeert de AFM in het onderzoek. Er zijn wel brancheverenigingen waar goedwillende aanbieders zich bij hebben aangesloten, maar dat is maar een deel van de aanbieders. Dat maakt het moeilijk om cowboys buiten de deur te houden.

Snel en krachtig ingrijpen en meer maatwerk

Van Geest pleit ook voor een bredere kijk op de schuldenproblematiek bij bedrijven door corona. Ondernemers hebben de neiging tot het gaatje te gaan om hun bedrijf te redden. Maar niet alle bedrijven zijn te redden. De bestuursvoorzitter pleit voor snel en krachtig ingrijpen en maatwerk. ,,Bedrijven die op zich levensvatbaar zijn, moeten steun krijgen, bijvoorbeeld met schuldkwijtschelding. Meer krediet is vaak geen oplossing. Dan is de oplossing van vandaag het probleem van morgen.’’

Banken hebben hun bijzonder beheer opgeschaald en lijken hierop voorbereid. Maar ook de Belastingdienst zal een steentje moeten bijdragen. ,,Er zijn 250.000 bedrijven die met elkaar 16 miljard euro belastingschuld hebben. De Belastingdienst zal ook maatwerk moeten leveren. Dat vergt een omslag in het denken, want ze is nu vooral ingericht op het ophalen van geld.’’ Met maatwerk wordt de economische schade zo beperkt mogelijk gehouden.

Onder: AFM-bestuursvoorzitter Laura van Geest (Foto's: Michel ter Wolbeek)