Alles kan altijd groener bij ABN Amro

Een gek gezicht is het wel, zo'n kantoormuur begroeid met mos. Maar op de werkvloer heeft het alleen maar voordelen. Het mos dempt geluid en voedt zichzelf door vocht uit de lucht te halen. "Af en toe wordt het een beetje bijgeknipt," zegt Mark van Rijt, directeur Facility Management van ABN Amro, terwijl hij voorgaat in een rondleiding door het hoofdkantoor op de Zuidas. Onderhoud vergt het verder niet. Nou ja, alleen dan misschien omdat nieuwsgierige collega's het niet kunnen laten eraan te pulken, zegt hij lachend. "Het ziet er gewoon leuk uit. Onze mensen vinden het belangrijk om in een inspirerende omgeving te werken."

Daarmee is meteen de vraag beantwoord of hier en daar een groene wand nou een slok op een borrel scheelt op weg naar een duurzaam en groen kantoor. De grootste impact in CO2-besparing moet toch echt komen van ledverlichting, afvalscheiding en koeling door uit de Nieuwe Meer opgepompt water. Het mos zuivert het binnenklimaat. "En het laat zien waar we voor staan."

VernieuwersWe zijn in het Innovation Centre, de afdeling waar ABN Amro de deuren wagenwijd openzet voor vernieuwers van binnen en buiten de bank. Het tapijt is hier niet alleen volledig herbruikbaar, het weerkaatst ook licht zodat de verlichting net iets minder fel hoeft te branden. "Als je goed kijkt zie je een glinsteringetje." Aan het plafond worden een soort digitale fotolijstjes uitgeprobeerd met afbeeldingen van een strakblauwe hemel. Zou het zo zijn dat employees die de hele dag binnen vier muren verblijven daar gelukkiger van worden?

StartupOp de toiletten experimenteren ze met de Hydrowashr, een futuristisch kastje dat maar tien milliliter water gebruikt om de handen te wassen, te reinigen én te drogen. Een andere startup kwam aanzetten met in het systeemplafond verwerkte zoutkristallen, die stollen zodra de temperatuur 's nachts onder de twintig graden komt. In de loop van de dag geven ze die kou weer af, waardoor de airco een standje lager kan.

Biologisch afbreekbaarDe koffiebekers zijn gemaakt uit de stengelresten van rietsuiker - van afval dus, en biologisch afbreekbaar. Toen rond de werkplekken verschillende afvalbakken kwamen voor papier en plastic, vroegen medewerkers zich af waarom de geplastificeerde bekers nog steeds bij het restafval moesten. ABN Amro ging met deze vraag naar de leverancier van de automatenkoffie en die kwam met deze bekers van bagasse op de proppen. "Van de bekers worden compost en biogas gemaakt. En onze leverancier heeft er weer een mooi concurrerend product bij."

Zo gebruikt ABN Amro zijn hoofdkantoor als laboratorium. Al doende leert de bank wat mogelijk is om kantoren duurzamer te maken. In Alkmaar opende onlangs ook het eerste bankfiliaal dat volledig in zijn eigen energiebehoefte voorziet - bijzonder voor een pand uit 1964. Met de kennis die hiermee wordt opgedaan, wil de bank dan weer de zakelijke markt bedienen. Sterker nog, ABN Amro heeft een miljard euro apart gezet voor klanten die hun vastgoed willen verduurzamen.

KantoortuinenEen daarvoor ontwikkelde rekentool schetst de mogelijkheden en de kosten van intussen heel basale ingrepen die zich snel terugverdienen, zoals ledverlichting, isolatie en zonnepanelen. "Dat kan inmiddels een zuiver bedrijfseconomische afweging zijn," zegt Rutger Schuur, die bij ABN Amro de vastgoedtak leidt. Een paar stappen voorwaarts in het energielabel en de waarde stijgt. Sinds de crisis zit de schrik voor uitzichtloze leegstand er ook goed in. "Hoeveel kopers denk je dat er over vijf jaar zijn voor een kantoor dat niet met zijn tijd is meegegaan?"

In de bestaande bouw is nog de meeste winst te boeken. Dan heb je het immers over 98 procent van het kantorenareaal, zegt Van Rijt. Bij de internationale onderscheidingen voor duurzaam bouwen, de Breeam Awards, ging onlangs alle aandacht uit naar de hoofdprijs die het door Deloitte betrokken energieopwekkende Zuidaskantoor The Edge kreeg in de categorie nieuwbouw. Dat het hoofdkantoor van ABN Amro dezelfde eer te beurt viel bij bestaande bouw, trok minder bekijks. Terwijl het aanpakken van een zeventien jaar oude kantoorkolos misschien wel lastiger is dan een nieuw pand energiezuinig bouwen.

Zo drukte ABN Amro het energieverbruik in het hoofdkantoor tussen 2010 en 2015 met twintig procent. Bijzonder, want door de inrichting van flexplekken en het 'ontkameren' naar uitgestrekte kantoortuinen verdubbelde het aantal medewerkers diezelfde vijf jaar van drieduizend naar ruim zesduizend.

Circulaire economieEn de volgende stap in de verduurzaming kondigt zich al aan. Voor de hoofdingang wordt een paviljoen gebouwd geheel volgens de beginselen van de circulaire economie. Alle materialen zijn herbruikbaar en vastgelegd in een paspoort. Over een jaar moet het klaar zijn. Een openbare daktuin moet vlinders, bijen en vogels naar het hart van de Zuidas trekken. Op de eerste verdieping, boven op de vergaderzalen van de bank, komt horeca. "Het moet ook een soort clubhuis worden, een ontmoetingsplek voor iedereen die geïnteresseerd is in de circulaire economie."

ZonnepanelenDe argeloze voorbijganger houdt het op zonwering. Maar de matzwarte platen rond de ramen van het bedrijfsverzamelgebouw Energiek in Amstelveen zijn toch echt zonnepanelen. Met 1600 stuks valt de stroomrekening zelfs positief uit; eigenaar Gideon Goudsmit krijgt geld terug van het energiebedrijf. En dat voor een dertig jaar oud kantoor.

Twee jaar geleden nam hij het pand onder handen, met ledverlichting die zichzelf uitschakelt bij afwezigheid, warmtepompen en een grote installatie op het dak die warmte terugwint bij de ventilatie. Daarmee drukte hij het energieverbruik al met twee derde. Toen hij ook nog eens de zonnepanelen installeerde, ging hij naar een netto-opbrengst van 150.000 kilowattuur per jaar.

Op alle vier de gevels zitten ze. En aan de zuidgevel werken ze wel degelijk ook als zonwering, omdat ze schuin boven de ramen hangen. "Daardoor is hier 's zomers minder koeling nodig. Dat scheelt ook weer twintigduizend kilowattuur."

Zo heeft Goudsmit de energiezuinigheid van zijn pand tot in detail doordacht. In het vertrek waar elf omvormers de gelijkstroom van de zonnepanelen omzetten in wisselstroom, komt de temperatuur als vanzelf boven de 26 graden. Met een warmtepomp vangt Goudsmit die hitte weer af - dat is voor het functioneren van de omvormers ook beter.

Elektrische auto's Met witte dakbedekking zorgt hij dat de temperatuur 's zomers minder hoog oploopt. Buiten staan twaalf laadpalen voor elektrische auto's die wel raad weten met de opgewekte stroom. Het pand is nu bijna leeg, omdat Goudsmit het een andere functie wil geven. Maar ook bij huurders merkt hij veel belangstelling, hoe hoog de kantorenleegstand ook opliep de laatste jaren. "Het trekt ook weer huurders die dit interessant vinden."

Dus dat ABN Amro hier werk van maakt, snapt hij wel. En Goudsmit vertelt dat hij nog eens een rapport heeft gemaakt voor de Zuidas over zonnepanelen aan de gevels van de kantoortorens. Aan de zuidgevel van het ABN Amro-hoofdkantoor zouden 928 zonnepanelen genoeg energie opwekken voor 52 huishoudens.