Hoe Hema (met een beetje hulp van Harry Mens) weer 100 procent Nederlands werd

De Hema is een beetje van iedereen. Een bedrijf waar mensen als geen ander gevóel bij hebben. De afgelopen elf jaar was de Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam vooral van het Britse investeringsfonds Lion Capital. Onderzoeksjournalist Stefan Vermeulen beschrijft in zijn, gisteren verschenen, boek Hema, de onwaarschijnlijke ontsnapping van een nationaal icoon het drama dat zich afgelopen jaren achter de schermen afspeelde.

Wie het boek leest, kan maar één conclusie trekken, Lion Capital was alleen geïnteresseerd in een zo hoog mogelijk rendement en had helemaal niks met het oerdegelijke Hema-merk. Sterker, onder het juk van de Britten ging het alleen maar slechter met de verkoop van rookworsten, tompoucen en ondergoed. Volgens auteur Vermeulen is het personeel murw gebeukt na jaren waarin zelfs een doorbetaalde pauze moest worden bevochten. Het bedrijf is nauwelijks gegroeid en klanten klagen over te dure artikelen van matige kwaliteit. Redder in nood lijkt ondernemer Marcel Boekhoorn. Nota bene Harry Mens zette hem op het spoor de Hema te kopen.

Een belangrijk fragment uit het boek speelt zich af in juli 2018: Paul Loeff en Evert de Boer zitten op het terras van Huis ter Duin in Noordwijk. De twee bezitten meerdere Hema-filialen. Loeff is voorzitter van VAB, de franchisevereniging van de Hema. Het zonnetje schijnt op zaterdag 14 juli, maar het gemoed van Loeff en De Boer is zwaar. Hema is haar franchisers liever kwijt dan rijk, dat wisten ze al. En nu krijgen ze zelfs te horen dat het hún schuld is dat Lion Capital niet van de keten afkomt. Ze zitten zo wat te klagen, als een goede bekende van De Boer het terras op komt wandelen.

Het is Harry Mens, ondernemer en presentator van het RTL-programma Business Class. Mens gaat bij de twee zitten en bestelt een glaasje wijn, hij hoort het geklaag van de twee aan. ‘Wat jullie nodig hebben is een Nederlandse koper. Iemand die met zijn poten in de klei staat en die wel met jullie wil samenwerken. Ik weet al iemand. Kennen jullie Marcel Boekhoorn?’ Loeff en De Boer zien geamuseerd hoe Mens zijn mobieltje uit zijn jaszak haalt. Boekhoorn heeft weinig bedenktijd nodig. ‘Of ik iets voor Hema kan betekenen? Dat vind ik een geweldig idee. Laten we een keer gaan praten.’

Lion Capital

In het boek wordt uitgbreidt stilgestaan bij het Britse avontuur. Juni 2007: Hema komt in de vroege ochtend van 1 juni 2007 voor 1.127.000.000 euro in handen van Lion Capital. 1,127 miljard. Dat is minstens 127 miljoen euro meer dan alle experts voor mogelijk hielden. Bij Lion Capital in Londen zijn ze niet van die aankoopprijs onder de indruk. Ze hebben hun huiswerk goed gedaan, vinden ze. Ze wilden Hema nu eenmaal graag hebben. Het benodigde geld voor de overname lenen ze van banken, ze betalen het niet zelf. En de bankschuld komt straks in de boeken van Hema te staan, dus ook daar ondervinden ze in Londen weinig last van. Ja, die schuld valt misschien wat hoger uit dan verwacht, maar dat is geen probleem. Die betaalt Hema vanzelf wel weer af.

Bezuinigingen

Februari 2014: ‘Niet doen! Laat me los!’ Iedereen stormt in de richting van de ramen om te kijken waar het geschreeuw vandaan komt. Daar, beneden in het Atrium van het Hema-hoofdkantoor in Amsterdam, zien ze een vrouw die door een van de beveiligers door de ruimte wordt gesleept. Ze kennen haar allemaal. De vrouw protesteert, maar de beveiliger trekt haar gedecideerd richting de uitgang. Tientallen mensen slaan het tafereel gade, vijf verdiepingen hoog druipt de schrik van de gezichten. De dame die naar buiten wordt gedirigeerd, is een van de bekendste gezichten op het hoofdkantoor. Ze werkt er al meer dan vijftien jaar. Nu wordt ze als een indringer naar buiten gesleurd. Vanaf de directievloer ziet Ronald van Zetten het gebeuren. Dat deze februaridag in 2014 een zwarte dag voor Hema zou worden, wist hij. De algemeen directeur heeft er zelfs zijn kleding op uitgekozen. Volledig in het zwart is hij vanochtend naar kantoor gereden. Van Zetten heeft forse ingrepen aangekondigd. De hele organisatie gaat op de schop, zeventig mensen gaan er per direct uit. Wie ontslagen wordt, moet zo snel mogelijk het pand verlaten.

Oliesjeik

Januari 2016: Hasan Abdullah Ismaik uit Jordanië is een van de rijkste mensen van het Midden-Oosten. Vanuit Abu Dhabi runt hij imperium van bouwbedrijven en winkelcentra. De directieleden vragen zich af wat een steenrijke sjeik met de Nederlandse Hema moet. Maar ze hebben besloten om maar eens met de man te gaan praten. Omdat ze niet met lege handen willen aankomen, heeft directeur Tjeerd Jegen vooraf een paar goodiebags gemaakt. In de tasjes zit een usb-stick in de vorm van een roze tompouce en een zakje chips met rookworstsmaak. Ismaik vertelt de Hema-directie dat er in het Midden-Oosten een grote behoefte is aan een keten zoals Hema. Aan luxewinkels en ramsjwinkels is geen enkel gebrek, maar winkels met artikelen voor alledag, daar ontbreekt het aan. Een van zijn assistenten legt een grote rol voor de sjeik op tafel. Daarin blijken sigaren te zitten met de dikte van een stevige boomtak. Ismaik steekt de brand in een van de exemplaren. De directieleden vragen zich af of hij straks blij zal zijn met het zakje rookworstchips. Uit vrees toch te veel geld op tafel te moeten leggen, neemt de investeerder uit Jordanië Hema uiteindelijk niet over.

Overname

In de zomer van 2018 vindt het telefoontje van Harry Mens plaats. Dan gaat het balletje rollen. Begin september vliegt Boekhoorn naar Londen voor een gesprek met Lion Capital. De Nijmeegse ondernemer heeft besloten een bod te doen op Hema. Hij is ervan overtuigd dat het bedrijf veel beter kan presteren. Voor de mannen van Lion is het erop of eronder. Het afgelopen jaar haakte de ene na de andere koper af. Boekhoorn is in feite hun laatste kans. Boekhoorn legt zijn bod op tafel, vanwege nervositeit bij de Britten, heeft hij er volgens een goed ingevoerde bron ter plekke honderd miljoen euro afgehaald. Op donderdag 18 oktober ontvangen alle medewerkers op het hoofdkantoor in Amsterdam een memo; iedereen moet om 12.30 uur in het Atrium zijn. Als directeur Tjeerd Jegen op dit tijdstip voor een stampvol Atrium staat, is naast hem geen Marcel Boekhoorn te bekennen. Hij staat buiten, voor de ingang van de parkeergarage te bellen met de mannen van Lion Capital. Het nieuws van de overname ligt op straat, de Britten stellen zich op elk punt ineens snoeihard op. Ze willen nog steeds van de Hema af, maar ze weten ook dat Boekhoorn eigenlijk niet meer terug kan. Meer dan een uur lang staat het Atrium vol, terwijl Boekhoorn buiten koortsachtige pogingen doet om de deal rond te krijgen. Tegen kwart voor twee zijn ze het eens. Een minuut later wandelt hij breed lachend het Atrium binnen en klatert het applaus door de zaal. De Hema is weer 100 procent Nederlands.

Marcel Boekhoorn zal als nieuwe eigenaar van de Hema snel een deel van de winkels verkopen aan de franchisenemers, meldt het AD. Hij wil de opbrengst gebruiken om de buitenlandse expansie van Hema te versnellen. Dat zeggen bronnen uit de financiële sector tegen het FD op voorwaarde van anonimiteit.

Verkoop van filialen aan franchisenemers is opvallend omdat Hema onder de oude eigenaren een scherp conflict had met de franchisenemers. De vorige eigenaar, het Britse Lion Capital, zag de zelfstandige ondernemers als struikelblok in het verkoopproces.

Boekhoorn wil, aldus de bronnen, beginnen met de verkoop van de eigen winkels zodra de overname formeel is afgerond. Dat is hoogstwaarschijnlijk in januari 2019. Van de 545 Hema-winkels in Nederland zijn er al 261 in handen van ongeveer honderd franchisenemers. Boekhoorn heeft nog een tweede plan om geld binnen te halen. Hij wil de eigen bakkerij, die op zeven locaties in Nederland onder meer de bekende tompouce maakt, afstoten. Bij de bakkerijen werken naar schatting zo'n 350 mensen.