Budgetteren kun je leren

De cijfers liegen er niet om. Van de huidige volwassenen die als kind thuis hebben geleerd met geld om te gaan, heeft 15 procent nu geldproblemen. De groep die dat niet van de ouders meekreeg, heeft ruim drie keer vaker financiële nood. In deze laatste groep heeft dan ook 61 procent een kleine of grotere betalingsachterstand, tegen 29 procent van degenen die wel leerden om met geld om te gaan.

Dat blijkt uit onderzoek van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) dat vandaag - bij de start van de Week van het Geld - verschijnt. Ouders zijn bepalend voor de financiële toekomst van hun kinderen. En dat zit hem niet per se in hun sociaal-economische achtergrond, maar wel in de opvoeding. Leren ze hun kinderen wat de waarde van geld is? Beseffen ze dat ze geen spullen kunnen kopen als ze er eigenlijk geen geld voor hebben? Leren ze rondkomen van een bepaald budget? ,,Veel ouders denken dat hun tieners toch niet naar hen luisteren, maar dat blijkt helemaal niet waar,'' zegt directeur Gerjoke Wilmink.

Vuurwerk

De 30-jarige Daryll Landbrug weet er alles van. Een paar jaar geleden kwam hij door een vuurwerkincident in de financiële problemen. ,,Ik kon niet werken, maar leefde wel naar mijn normale inkomen,'' verklaart hij. Binnen een paar weken had Daryll al een betalingsachterstand van meer dan 1000 euro opgebouwd. Hij kon zijn zorgverzekering niet betalen, moest allerlei medische kosten ophoesten en kreeg de contributie van zijn sportclub voor de kiezen. Spaargeld had Daryll niet. ,,Ik moest aan mensen vragen of ze voor me wilden betalen. Dat voelde zo rot.'' Van huis uit had Daryll niet geleerd te sparen voor tegenvallers. Het Nibud is zich ervan bewust dat financiële opvoeding niet voor iedere ouder is weggelegd. ,,Ze hebben het zelf ook niet altijd op orde,'' verklaart Wilmink. Bovendien wordt het er niet makkelijker op nu de spaarpot met geld uit beeld verdwijnt en de pinpas een dominante aanwezige is in onze portemonnee.

Het Nibud vindt dat scholen daarom financiële vaardigheden, zoals het leren denken in transacties en omgaan met risico's, beter in hun lessen moeten verwerken. Honderden scholen bieden inmiddels het lesprogramma MoneyWays aan. Vooral op het mbo hebben jongeren niet altijd kaas gegeten van het huishoudboekje. ,,We zien daar een risicovolle groep jongeren,'' verklaart Rudi Buis, woordvoerder van het Verbond van Verzekeraars. ,,Ze gaan vrij jong werken, verdienen al vroeg relatief veel geld.'' Tegelijkertijd ziet het Verbond schrijnende gevallen voorbijkomen van jongeren die niet rondkomen. ,,Ze weten bijvoorbeeld niet dat ze recht hebben op zorgtoeslag. Of ze hebben een dure telefoonverzekering die misschien niet nodig is,'' aldus Buis.

Juist deze week begint een proef in zes mbo-klassen om die leerlingen wegwijs te maken in de wereld van de verzekeringen. Op school leren de studenten kritisch na te denken over hun huishoudboekje.

Daryll staat zelf voor deze klassen om MoneyWays te geven. ,,Als ik over mijn ervaringen vertel, is het muisstil in de klas,'' constateert hij. ,,Niet alle leuke dingen hoeven veel geld te kosten. En als ze iets niet kunnen betalen, moeten ze daar eerlijk over zijn tegen vrienden.''

Bekijk hier het rapport Wijzer in geldzaken: junior monitor 2016