Crowdfunding: Hoe krediet van de massa Nederland verovert

Maar 1 procent maakt gebruik van crowdfunding. Daar komt snel verandering in...

Een jaar lang probeerde Dorian Hill bij grote Nederlandse banken een half miljoen euro los te peuteren voor het nieuwe bedrijf van haar en haar vader. Met nul resultaat. Huisbankier ABN Amro wilde wel wat lenen, maar dan moesten ze binnen een jaar terugbetalen.

Dorian nam haar toevlucht tot crowdfunding. Binnen een dag was er 250.000 euro binnen. Na nog twee rondes stond de teller op 900.000 euro. "Dat bedrag kunnen we goed gebruiken, want ons bedrijf groeit als kool."

Paddenstoelvormige stenenVeel ondernemers denken nog dat crowdfunding alleen voor artistieke of wat alternatieve projecten is, maar daar komt snel verandering in. Hillstone bijvoorbeeld, het bedrijf van vader en dochter Hill, ontwikkelt een nieuw type, paddenstoelvormige stenen voor zeedijken die de kracht van golven halveren. Het product slaat aan. In 2013 bekleedde Hillstone 4000 meter dijk; in 2015 was dat 160 duizend meter. De omzet, die in 2014 3,5 ton bedroeg, liep vorig jaar op tot 6 ton. En dat terwijl Hillstone alleen geld krijgt uit de licentie. De betonfabrikant haalt een omzet van vele miljoenen uit de productie van de stenen.

Crowdfunding is nog steeds een kleine markt, maar wint snel aan populariteit. Elk jaar wordt twee keer zoveel geld opgehaald als het jaar ervoor. Simon Douw van het in crowdfunding gespecialiseerde adviesbureau Douw&Koren verwacht dat die trend voorlopig zal aanhouden. "Die groei hebben we de laatste jaren niet alleen in Nederland gezien, maar ook in Groot-Brittannië, en daar wordt per inwoner ongeveer tien keer zoveel in crowdfundingsprojecten gestoken als in Nederland, dat Europees gezien overigens ook vooroploopt. Er is dus nog volop ruimte."

(Tekst gaat verder onder foto)

KopschuwAfgezet tegen ouderwets bancair krediet valt crowdfunding nog in het niet. Banken hadden eind vorig jaar voor 297 miljard euro aan zakelijke kredieten uitstaan, maar dat bedrag loopt al jaren terug. De financiële crisis heeft banken kopschuw gemaakt bij kredietverlening aan jonge bedrijven en innovatieve plannen. "Vroeger waren we weleens bereid krediet te geven waaraan risico's verbonden waren, omdat we klanten kenden en de economie groeide,'' zegt Eric Saris, directeur bedrijven bij de Rabobank. "Maar eigenlijk is aan ons toevertrouwd spaargeld niet bedoeld voor risicodragend kapitaal. Mede door de aangescherpte kapitaaleisen passen we de financieringsvoorwaarden nu strikter toe." Minister Henk Kamp van Economische Zaken vindt banken té voorzichtig. Onlangs spoorde hij ze aan bedrijven meer krediet te verlenen. "Banken moeten zich afvragen of ze nu de goede balans hebben gevonden", zei hij in Het Financieele Dagblad. "Ze hoeven niet terughoudender te zijn dan andere banken in Europa."

Zoals vroeger wordt het in elk geval niet méér. Ondernemers zullen moeten wennen aan meerdere financiers, zegt Rabo-directeur Eric Saris. "We gaan naar stapelfinanciering. Doordat bedrijven vanwege de crisis weinig vlees meer op de botten hebben, is er vaak behoefte aan eigen vermogen naast vreemd vermogen. Met dat laatste kan de bank helpen. Denk aan de boer die een nieuwe trekker nodig heeft of een ondernemer die zijn zoveelste supermarkt wil openen. Maar voor risicovolle innovatieve plannen zullen ondernemers toch moeten aankloppen bij crowdfundingsplatforms, private- equitybedrijven of vrienden en familie. Als je eigen vermogen hebt, verloopt een gesprek bij de bank veel gemakkelijker."

(Tekst gaat verder onder foto)

Zangeres HindIn Nederland bestaat crowdfunding inmiddels een jaar of zes. Eerst maakten vooral artiesten er gebruik van. Zangeres Hind bijvoorbeeld, die sinds haar deelname aan het tv-programma Idols in 2003 over een schare trouwe volgelingen beschikte, wist in 2010 in een week tijd 40.000 euro op te halen om een nieuwe cd te kunnen maken. Andere artiesten, alternatieve organisaties en collectieve instellingen volgden. Het autodeelplatform SnappCar haalde vorig jaar bijvoorbeeld een half miljoen euro op. En Windpark Nijmegen-Betuwe, een coöperatie van burgers die vijf grote windmolens willen bouwen, kreeg dankzij de leden een eigen vermogen van twee miljoen euro en slaagde er vervolgens in andere financiers over te streep te trekken.

De publiciteit waarmee deze crowdfundingssuccessen gepaard gingen, had aanvankelijk ook een nadeel. Ondernemers dachten dat deze vorm van financiering alleen bestemd was voor alternatievelingen. Uit cijfers van de Kamers van Koophandel blijkt dat 87 procent van de Nederlandse ondernemers het fenomeen kent, maar dat slechts 1 procent er gebruik van maakt. Dat is weinig, maar het geeft wel aan wat de potentie is. Van de 128 miljoen die vorig jaar via crowdfunding werd opgehaald, was volgens onderzoek van Douw&Koren al bijna 109 miljoen euro bestemd voor de 1208 bedrijven die van deze financieringsvorm gebruikmaakten.

Lening favorietDie potentie zit overigens niet alleen aan de vraagkant. Nu particulieren nog maar 1 of hooguit 2 procent rente krijgen op hun spaargeld, tonen ze meer interesse voor andere beleggingen dan een spaarrekening. Crowdfunding biedt een interessante mogelijkheid, waarbij de rente meestal afhankelijk is van de hoogte van het risico en schommelt tussen de 2 en 9 procent. Simon Douw: "Particulieren moeten natuurlijk wel beseffen dat het om risicodragend kapitaal gaat. Er bestaat een kans dat een bedrijf de lening niet kan terugbetalen." Het feit dat de geldschieters precies weten aan welk bedrijf ze geld geven, en dat ze dat met heel veel anderen doen, verhoogt de transparantie en het vertrouwen. Vroeger waren het vooral jongeren die geld staken in hippe startups of betrokken burgers die een nieuw initiatief mogelijk wilden maken, maar langzaamaan worden ook beleggende particulieren wakker. Dat ze hun spaargeld in kleine porties over veel bedrijven kunnen verdelen, maakt deze vorm van beleggen interessant.

Simon Douw: "We zijn anders naar de financiële sector gaan kijken. Door de crisis is het vertrouwen in de banken flink gezakt. Straks draait vertrouwen om andere dingen, zoals transparantie. Het mooie van crowdfunding is dat je precies weet waar je geld naartoe gaat."

Bedrijven zijn schoorvoetend met crowdfunding begonnen. Omdat de banken weigerden krediet te verschaffen, moesten ze wel, zeker als ze hun aandelenbezit in de beginfase van een bedrijf niet wilden verwateren door zich over te leveren aan venturecapitalbedrijven. Die willen aandelen om te profiteren bij succes. Het grootste deel van de investeringen via crowdfunding heeft echter de vorm van een lening. Dorian Hill van Hillstone koos bewust voor platform Geld Voor Elkaar, dat vooral in leningen doet, en niet voor het in aandelen gespecialiseerde Symbid. "In die fase was het nog moeilijk de waarde van de aandelen vast te stellen. Een lening was overzichtelijker."

(Tekst gaat verder onder foto)

Traditionele partijenInmiddels hebben ook de traditionele partijen crowdfunding ontdekt. Zoals de banken en de venture capitalists. Met Seeds was ABN Amro er in 2012 vroeg bij, maar nadat enkele via dat platform gefinancierde bedrijven failliet waren gegaan, werd het begin vorig jaar weer opgedoekt. Inmiddels heeft ABN Amro Doorgeven.nl en ASR Doorgaan.nl en is Rabobank partner van Fundipal, dat een overzicht biedt van crowdfundingsplatforms. "Onze managers hebben moeten leren dat er meer is dan bancair krediet", zegt Rabo-directeur Eric Saris. "We willen onze klanten helpen, ook als we hen geen of slechts gedeeltelijk krediet kunnen aanbieden."

Start Green, een groep van vier venturecapitalfondsen dat 150 miljoen euro investeerde in energie- en schonetechnologiebedrijven, heeft One Planet Crowd opgericht. "Er klopten bij ons bedrijven aan, bijvoorbeeld op het gebied van voedsel of de deeleconomie, die niet echt goed pasten in een van onze fondsen". zegt Laura Roosenboom van Start Green. "We zien dat venture capital en crowdfunding naar elkaar toe groeien. We worden benaderd door andere venturecapitalfondsen die een deel van de bedrijven waarin ze investeren, via crowdfunding willen financieren."

Volgens Laura kan succes met crowdfunding gezien worden als een bewijs dat een bedrijf toekomstmogelijkheden heeft, dat particulieren er vertrouwen in hebben.

AmbassadeursCrowdfundingsadviseur Simon Douw bevestigt dat. "Crowdfunding doet bovendien meer voor een bedrijf dan alleen geld verschaffen en bewijzen dat het bedrijf goed is; crowdfunding is ook goed voor de marketing. Voor veel ondernemers is dat ook een reden om het te doen." De campagne waarmee een bedrijf zich moet profileren om geld op te halen, genereert naamsbekendheid en investerende particulieren ontpoppen zich vaak als goede ambassadeurs voor het bedrijf. Er zijn inmiddels tientallen crowdfundingsplatforms, vaak gespecialiseerd, bijvoorbeeld in technologie, horeca, zorg of vastgoed.

Grote missers en fraude hebben zich eigenlijk nog niet voorgedaan. Alleen in Zweden bleek vorig jaar iets mis te zijn met het platform Trustbuddy. Het door particulieren bijeengebrachte geld was verdwenen voordat de organisaties en bedrijven voor wie het bedoeld was, erover konden beschikken.

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) zit er bovenop. Er zijn regels opgesteld om te voorkomen dat het geld dat bij elkaar wordt gebracht door de massa in handen komt van de platforms zelf. Eind december werd bekend dat de regels voor deze zogeheten vermogensscheiding nog verder zullen worden aangescherpt. Een twaalftal crowdfundingsplatforms heeft inmiddels een vergunning gekregen van de toezichthouder; tientallen andere hebben een ontheffing. Crowdfunding zal stap voor stap een permanent onderdeel worden van het functioneren van de financiële markten, stelt de AFM. Om de volwassenwording ervan te stimuleren gaat ze kijken of crowdfundingsleningen verhandelbaar kunnen worden gemaakt. De AFM waarschuwt ook. De groei trekt partijen aan die grotere bedragen nodig hebben en kleinere groepen investeerders. Voor dergelijke gevallen gelden andere regels dan voor bijvoorbeeld donaties aan een buurtcafé.

Groei crowdfunding2012: 14 miljoen euro2013: 32 miljoen euro2014: 63 miljoen euro2015: 128 miljoen euro

Bestemming kapitaal crowdfunding in 2015108,8 miljoen euro voor bedrijven9,7 miljoen euro voor creatieve projecten5,9 miljoen euro voor maatschappelijke projecten3,6 miljoen euro voor particulieren

Vormen van crowdfunding92,4 miljoen euro aan leningen20,3 miljoen euro aan voorschotten6,5 miljoen euro aan converteerbare leningen4,4 miljoen euro aan donaties4,5 miljoen euro aan aandelen

CIJFERS AFKOMSTIG VAN DOUW&KOREN

Lees ook: Het moment van de waarheid voor crowdfundingErotiekshop via crowdfundingCrowdfunding doorbreekt grens van 100 miljoen