Fotoboek eerbetoon aan snoeihard werkende winkelier

Dapper zijn ze, de zelfstandige winkeliers die kleur geven aan dorpen en steden. Een tikkie eigenzinnig ook, maar bovenal snoeiharde werkers met kennis van zaken. Kleine middenstanders met bijvoorbeeld een brommeronderdelenzaak, witgoedwinkel, ijzerwarenhandel of klompenwinkel mét snackbar. Joost en Rianne maakten afgelopen twee jaar zo’n honderd portretten van kleine middenstanders die met passie over hun zaak vertelden.

Rianne: ,,Wat al deze middenstanders bindt, is dat het volhouders zijn. Mensen die hun ziel en zaligheid in de zaak stoppen, zonder er stinkend rijk van te worden. Als we vragen naar de crisis, dan wuiven ze het weg. De crisis is er wel, maar ze zeggen bijna allemaal dat ze er weinig tot geen last van hebben, dat het goed gaat met de zaak.’’

Dat de werkelijkheid soms toch iets anders ligt dan wordt verondersteld, bleek wel na een bezoek aan een winkel in het zuiden van het land. We laten even in het midden om welke winkel het gaat. Joost: ,,Rianne en ik reden samen terug en namen de boel nog even door. Ik zei: erg hè, dat die winkeleigenaar een aantal werknemers heeft ontslagen... Rianne keek me verbaasd aan en vroeg zich af waar ik het over had. Volgens haar gingen de zaken juist goed.’’

Wat was er aan de hand? Terwijl Rianne de eigenaar interviewde, was Joost iets verderop bezig met de boel klaarzetten voor de foto. De vrouw van de eigenaar maakte intussen een praatje met Joost en vertelde in alle eerlijkheid over de pittige periode, inclusief ontslagen. Rianne: ,,Ik kreeg een heel ander verhaal te horen. Het is natuurlijk niet leuk, om te zeggen dat de zaken niet zo goed gaan. Ik snap ergens ook wel dat mensen dan mooi weer kunnen gaan spelen.’’

‘Zwiertje Nagelhout is het bindmiddel van Hattemerbroek’

Op de vraag welke middenstander de meeste indruk heeft gemaakt, hoeft Rianne geen seconde na te denken. ,,Zwiertje Nagelhout in Hattemerbroek’’, zegt ze resoluut. Lachend: ,,Weet je nog, Joost? We kregen kroketten en bonbons. Ze was heel gastvrij, bood ook klanten van alles aan.’’ Zwiertje Nagelhout runt Klompenwinkel en Snackbar Nagelhout in het dorpje onder de rook van Zwolle. De winkel bestaat al dik honderd jaar: in 1912 begonnen haar grootouders een klompenmakerij, in de jaren zestig namen haar ouders de winkel over. Zwiertje wordt beschouwd als het bindmiddel van het dorp, aldus Rianne.

Met Sint Maarten staat er een vuurton op haar stoep waar kinderen knakworstjes komen roosteren. Ze verzorgt snertwandelingen, houdt filmavonden voor jongeren, maar geeft ook workshops op het gebied van woondecoratie. In haar winkel verkoopt ze klompen, ouderwets schoonmaakspul, Veluws Hertbier en meer. Rianne: ,,Hattemerbroek is een dorp met relatief veel import. Wanneer nieuwe dorpsgenoten in haar winkel komen, stelt zij de nieuwkomers altijd voor aan de oude dorpsgenoten. De winkel is een ontmoetingsplek voor iedereen. De winkel betekent echt alles voor haar.’’

Foto onder: Zwiertje Nagelhout van Klompenwinkel en Snackbar Nagelhout in Hattemerbroek

Foto's: Joost Hoving

‘Jorg Huizinga kan met blote oog maatvoering van een boutje zien’

Joost bewaart goede herinneringen aan Jorg Huizinga van ijzerwaren en gereedschapswinkel Jaak van Wijck in Breda. Jaak van Wijck was zijn opa, die de winkel in 1938 begon. Van deurbeslag, bakelieten stopcontacten en scharnieren tot touw, gloeilampen en moertjes: het assortiment is groot. Joost: ,,Jorg heeft een bijzondere gave: hij kan met het blote oog de maatvoering van een schroef, boutje of moertje zien. Vraag je om een boutje nummer 13? Hij weet precies waar het ligt. Jorg grijpt nooit mis. Ik vind dat prachtig.’’

‘Desnoods brengt Sil van Doornmalen kaas bij mensen thuis’

Joost en Rianne hebben gemerkt dat de geportretteerde winkeliers zeer gastvrije mensen zijn, waar altijd ruimte is voor een gesprek of luisterend oor. Joost: ,,Vergeet niet dat veel van deze winkels een sociale functie hebben. Neem de kaaswinkel van Sil van Doornmalen in Ammerzoden. Mensen komen graag bij hem in de winkel voor een praatje. En zes of acht plakjes kaas. De een wil graag dungesneden, een ander iets dikker. De een wil een stukje folie tussen elk plakje kaas, voor een ander is dat niet nodig. Sil weet exact wie wat wil. En als een trouwe klant een tijdje niet geweest is, dan maakt hij zich zorgen. Desnoods brengt hij de kaas bij mensen thuis.’’

‘Veel winkels zitten al generaties lang in de familie’

Voor zover de makers van Goeie Zaak kunnen nagaan, bestaan de winkels die ze afgelopen twee jaar hebben bezocht, nog steeds. Rianne: ,,Veel winkels zitten al generaties lang in de familie. Een aantal van deze familiezaken zal uit het straatbeeld verdwijnen, simpelweg omdat er geen opvolger is. Sommige winkeleigenaren hebben wel een opvolger, maar raden het af. Het is vaak 24/7 werken voor relatief weinig geld. Gelukkig zijn de meeste middenstanders positief over de toekomst van hun zaak. Zelf kom ik altijd al graag in dit soort winkels. Ze geven zoveel kleur aan een straat of wijk.’’