Dit is waarom je regelmatig je nalatenschap moet controleren

Een testament opstellen, de huwelijkse voorwaarden nalopen of nadenken over bedrijfsoverdracht middels erven en schenken: veel ondernemers verdiepen zich pas in documenten die met hun nalatenschap te maken hebben als ze hun bedrijf verkopen. Begrijpelijk, maar daardoor is hun financiële toekomst lange tijd niet optimaal geregeld, zegt Tjarko Denekamp, specialist schenken en erven op het Kenniscentrum van ABN AMRO MeesPierson. ,,De meeste ondernemers stoppen met hun bedrijf als ze een jaar of zestig zijn. Ze hebben jarenlang hard gewerkt en hebben een mooi vermogen opgebouwd, maar hun testament of huwelijkse voorwaarden dateren vaak van decennia geleden en passen niet meer bij hun huidige situatie. De omvang van hun vermogen is bijvoorbeeld toegenomen, de fiscale regelgeving is in de loop der tijd veranderd, of er zijn inmiddels kinderen – één van hen is misschien zelfs in beeld als bedrijfsopvolger." Allemaal redenen om eens goed te kijken naar de verdeling van het vermogen, het levenstestament en regelingen voor eventuele kinderen en kleinkinderen.

Schenken of nalaten?

Bij het vastleggen van al die zaken komen ondernemers vaak voor vragen te staan: wil je schenken of nalaten aan een volgende generatie? En wat moet daarvoor geregeld worden? Denekamp: ,,Een schenking met de warme hand, zoals schenken bij leven heet, vinden veel mensen leuker dan vermogen nalaten. Het kan bovendien goedkoper zijn dan nalaten, als je de jaarlijkse schenkingsvrijstelling en lage tariefschijven benut. Dat kan erfbelasting besparen. Zijn de kinderen nog jong, dan is schenken onder bewind ook een optie: hierbij beheert een ander het geld tot ze bijvoorbeeld 18 jaar zijn. Begin je vroeg met schenken, dan kun je eerder gebruik maken van schenkingsvrijstellingen, wat met de jaren behoorlijk kan aantikken. Of je begint pas met schenken vanaf latere leeftijd; dat is een persoonlijke afweging. Ook voor de vererving van ondernemingsvermogen geldt een vrijstelling, maar het is afhankelijk van je testament of je die goed benut.”

Voor al die zaken kunnen ondernemers bij een bank als ABN AMRO MeesPierson aankloppen. Die geeft geen advies, maar kan ondernemers wel helpen bij estate planning – alles wat te maken heeft met de overdracht van vermogen naar een volgende generatie. Denekamp: ,,We vragen ondernemers hun oude aktes op tafel te leggen en na te gaan: als dit document vandaag uitgevoerd moet worden, voldoet het dan aan je wensen en eisen? Hoe vind je de balans tussen schenken aan je studerende kinderen en sparen voor een goed pensioen? Hoe houd je je vermogen in stand, welke keuzes heb je en wat zijn de consequenties daarvan? Dat levert vaak eyeopeners op. Ineens zien ondernemers wat ze moeten aanpakken.”

Bedrijfsoverdracht binnen familiesfeer

Zulke hulp bij het uitstippelen van de financiële toekomst is ook heel welkom bij complexe situaties, zoals bedrijfsoverdracht binnen de familiesfeer. ,,Stel: tachtig procent van je totale vermogen zit in je bedrijf dat door één van je drie kinderen wordt overgenomen,” zegt Denekamp. “Hoe zorg je er dan voor dat ze alle drie toch een gelijk deel van dat totale vermogen krijgen? Afhankelijk van de situatie zou degene die het bedrijf overneemt een betalingsregeling kunnen treffen met de andere twee, tot het verschil vereffend is. Of misschien kunnen zij ook een rol in het bedrijf krijgen.”

De vraag wat er met je vermogen moet gebeuren bij langdurige ziekte en wilsonbekwaamheid zijn andere belangrijke kwesties om te bespreken, vooral voor ondernemers op latere leeftijd en grote ondernemingen met meerdere aandeelhouders en bestuurders. ,,Als jij niets meer in je BV kunt doen, hoe gaat het dan verder? Het is belangrijk dat bijtijds te laten vastleggen, niet pas in een overdrachtsfase.”

Alleen op papier vermogend, wel erfbelasting betalen

Denekamp noemt een voorbeeld van twee mediaondernemers die miljoenen hadden verdiend met hun bedrijf, toen één van hen plotseling overleed. Hij liet een vrouw en jonge kinderen na. ,,De continuïteit van het bedrijf was goed geregeld, maar zijn vermogen bestond vervolgens uit vorderingen die pas na jaren uitbetaald hoefden te worden. Zijn weduwe was daarmee alleen op papier vermogend, terwijl ze al wel erfbelasting moest betalen en een inkomen wegviel. Je moet een goede balans vinden tussen de verschillende belangen.”

Denekamp raadt ondernemers aan elke drie tot vijf jaar een moment in te plannen om na te gaan of alles wat ze hebben vastgelegd nog past bij hun huidige situatie en toekomstplannen. ,,Je weet nooit hoe het leven loopt.”