Want hoe kun je bezig zijn met werkgeluk als 40 procent van de medewerkers überhaupt niet zonder kopzorgen en stress op het werk kan zitten omdat ze geldzorgen hebben. Een thema dat actueler is dan ooit! Ik ging op onderzoek uit en ging in gesprek met Jacqueline Beekman, Bestuurder van de stichting Moedige Dialoog Nederland. In eerste instantie voor tips in mijn boek dat volgend jaar verschijnt. Over anders(om) denken bij het vinden, verbinden en loslaten van talent.
Maar, haar bijzondere verhaal verdient een groter podium. Omdat ik graag mijn steentje bijdraag aan de missie waar zij zich al vijfentwintig jaar onvermoeibaar voor inzet. En omdat ik werkgevers graag de praktische handvatten aanreik over hoe zij hun medewerkers kunnen helpen geldzorgen de baas te worden.
Investeren in geldzorgen van medewerkers
Want investeren in geldzorgen van je medewerkers, dat loont! Het begint bij je bewust te zijn van je eigen grondhouding ten opzichte van bijvoorbeeld schulden. Ook leer je vroege signalen herkennen en krijg je concrete tips over wat je beter wel én niet kunt doen. Tot slot is voorkomen beter dan genezen. Dus hoe haal je geldzorgen uit het taboe en bouw je aan een organisatie waar mensen open kunnen spreken over geldzorgen en om hulp vragen? Daarover gaat dit verhaal.
De stichting Moedige Dialoog Nederland zet zich in voor de financiële en sociale zelfredzaamheid van mensen in heel Nederland. Specifiek voor werkgevers en werknemers hebben ze een aanpak ontwikkeld voor het vroegtijdig signaleren van werknemers met geldzorgen: Geldzorgen De Baas.
Schuld is in Nederland synoniem voor schuldig
Bij de start van ons interview valt Jacqueline direct met de deur in huis. ,,Geldzorgen zijn een complex probleem en er is ook geen kant en klare oplossing voor”. Al jaren brengt ze onvermoeibaar partijen bij elkaar om samen verandering teweeg te brengen. ,,Wanneer je van betekenis wilt zijn voor collega’s met geldzorgen is het allereerst belangrijk om je te realiseren hoe we onbewust al gekleurd zijn in ons denken. Geldzorgen en schulden gaan gepaard met schaamte en er rust een enorm taboe op”, vertelt Jacqueline. “Dat zit hem ten eerste al in het Nederlandse woord voor ‘schuld’.”
,,Daarin zit ‘schuldig’ besloten. Het is daarmee een vervelend woord dat onbewust onze grondhouding bepaalt ten aanzien van mensen met schulden. Als je schulden hebt, krijgt dat in Nederland direct het waardeoordeel ‘Je hebt de boel niet op orde!’ Dat wordt nog eens versterkt doordat we opgroeien in een cultuur waarin vooral individuele kwaliteiten en prestaties worden beloond. Als je schulden hebt, dan is het dus vooral je eigen schuld.” “Er rust in Nederland daarnaast een enorm taboe op het spreken over geld. Dat taboe is bijna net zo groot als het spreken over seks. Dit alles maakt het dus dat het zowel voor onze medewerkers als voor collega’s, leidinggevenden en HR een ongemakkelijk onderwerp is.”
Een medewerker met schulden:
• Kost € 13.000,- per jaar
• Verzuimt gemiddeld 6-9 dagen meer, vaker op maandag
• Is 20% minder productief
• Wacht gemiddeld 5 jaar met het zoeken van hulp
Circa 40% van de mensen met een baan heeft moeite met rondkomen. In Nederland wordt er jaarlijks 13 miljard omgezet aan het helpen van mensen met geldzorgen. Slechts 1 miljard daarvan komt ook echt terecht bij de mensen die daardoor schuldenvrij blijven.
Investeren in geldzorgen loont
Uit de cijfers blijkt tegelijkertijd dat het een probleem is waar werkgevers niet van kunnen wegkijken. Niet alleen is het aantal medewerkers met geldzorgen enorm, maar ook hebben geldzorgen direct impact op het werk, ziekteverzuim en de productiviteit. Jacqueline pleit ervoor dat geldzorgen een vast onderdeel van ons vitaliteitsbeleid worden. “Waarin voorkomen beter is dan genezen en het gewoon normaal is om hier het gesprek over aan te gaan. Investeren in geldzorgen van je medewerkers is hard werken, maar loont.”
Wat doe je nu juist wel en niet
Betekent dat dan ook dat je bijvoorbeeld schulden van mensen moet overnemen? “Nee, juist niet”, legt Jacqueline uit. “Zeker niet wanneer er sprake is van structurele geldzorgen. Daarmee creëer je juist een enorme afhankelijkheid. Stel, je lost als werkgever de schulden af en treft vervolgens een betalingsregeling met je medewerker waarmee iemand iedere maand een vast bedrag aflost.” “Zo’n regeling kan jaren duren. Iemand voelt zich daarmee totaal emotioneel afhankelijk, durft niet te solliciteren naar een andere baan en vindt het ook enorm lastig om op het werk nog kritisch te zijn over anderen of de organisatie.” “Je denkt dat je helpt oplossen, maar je maakt mensen daarmee allesbehalve krachtig, zelfstandig en sterk.”
Zo had ik er zelf nog niet naar gekeken, in mijn eigen loopbaan heb ik meerdere keren een betalingsregeling getroffen met medewerkers.
Er is geen kant en klare oplossing. Het gaat erom dat je er voor de ander bent, als mens
Wees gewoon mens. Luister en toon begrip
Maar wat kun je dan wel doen? Jacqueline vertelt verder: ,,Het allerbelangrijkst is dat je allereerst ‘gewoon’ mens bent. Geef iemand de gelegenheid om het verhaal te doen. Kom niet direct met oordelen en oplossingen. Daarmee ga je letterlijk boven iemand staan. Schep vertrouwen, toon oprechte interesse en erken gewoon hoe ingewikkeld of akelig het probleem is. Een probleem dat vaak ook niet binnen een dag kan worden opgelost, zeker niet als het al langer speelt.”
,,Hier raken we misschien wel aan het punt waarom dit soort gesprekken voor onszelf zo ongemakkelijk voelt. Het doet namelijk een enorm appèl op je als mens wanneer iemand je vertelt welke invloed geldzorgen op hun dagelijks leven, gezin en gezondheid hebben. Je kunt je niet meer verschuilen achter je rol of functie. Het vraagt om gelijkwaardigheid en een moedige dialoog.”
,,Maar”, benadrukt Jacqueline, ,,het gaat er vooral om dat je er op dat moment voor de ander bent. Je kunt het ook niet voor ze oplossen. Uit gesprekken met mensen met geldzorgen blijkt telkens weer dat ze dat ook helemaal niet van je verwachten.”
Verwijs door en blijf in contact
Maar wat kun je dan doen om, naast er voor iemand te zijn, ook praktisch te ondersteunen? “Wanneer je in Nederland eenmaal in de schulden zit, dan zijn er heel veel mogelijkheden. Het beste wat je kunt doen is je collega doorverwijzen.”
,,Via de Nederlandse schuldhulproute (www.schuldhulproute.nl) vind je lokale voorzieningen zoals schuldhulpverlening, vrijwilligersinitiatieven of energiecoaches. Help hen vervolgens ook om concreet in contact te komen. Het lijkt logisch om iemand een briefje met een telefoonnummer mee te geven, maar negen van de tien keer zal iemand niet zomaar uit zichzelf ook echt contact opnemen. De drempel is hoog.” “Blijf na zo’n gesprek ook met mensen in contact, kom er op terug. Niet één keer, maar telkens weer. Hoe gaat het met je? Heb je er al wat aan gedaan?”
Geldzorgen zijn een complex probleem. Er is geen klant en klare oplossing. Het vraagt keihard werken
Concrete tips: voorkomen is beter dan genezen
Anderhalf uur verder zijn we aan het einde van ons gesprek. Wat heb ik enorm veel van haar geleerd! Jacqueline sluit af waar we begonnen. Ze kan het niet vaak genoeg zeggen. Want, in de praktijk willen we graag pasklare oplossingen waar we snel resultaat zien en scoren. ,,Geldzorgen zijn een complex probleem. Er is geen klant en klare oplossing. Het vraagt keihard werken.” Het is fijn om handvatten te hebben en medewerkers te kunnen helpen, maar voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Jacqueline geeft een aantal concrete tips.
Heb oog voor verschillen
Allereerst is het goed om je te realiseren dat er enorme verschillen zijn in hoe mensen geldzorgen en schulden ervaren en ermee omgaan. Waar de ene mens al veel stress ervaart van de dreiging dat er misschien een rekening niet betaald kan worden, voelt een ander zich volstrekt relaxed terwijl er daadwerkelijk twintig onbetaalde rekeningen liggen te wachten. Geldzorgen zijn dus wat anders dan schulden. En geen van beide is afhankelijk van hoogte van bedragen of daadwerkelijke schulden. Het gaat er vooral om hoe mensen het beleven en welke stress iemand er zelf bij ervaart. Er is dus geen ‘one-size-fits-all’ oplossing.
Doorbreek het taboe: maak gelzorgen bespreekbaar
De grootste winst zit hem in de eerste vijf jaar. Dat is de tijd die mensen vaak wachten met het inschakelen van hulp. Dat zijn vijf jaren waarin problemen steeds groter worden. Maak het onderwerp dus bespreekbaar! Zorg ervoor dat het binnen je organisatie net zo normaal wordt om een budgetcoach aan te vragen als een stoppen-met-roken-cursus of een loopbaancoach. Zodat mensen voordat ze überhaupt geldzorgen krijgen al weten dat er oplossingen zijn.
Een moderne werkgever heeft ook oog voor financiële vitaliteit
Wanneer je in deze tijd een aantrekkelijk werkgever wilt zijn, mag financiële vitaliteit niet ontbreken in je vitaliteitsbeleid. Breng het zelf actief naar buiten en neem het desnoods al op in je vacaturetekst. Je mag er dus best mee te koop lopen, als je het maar vanuit oprechtheid doet en niet enkel voor de bühne. Tot slot kun je ook vertrouwenspersonen aanstellen waar mensen met hun verhaal terecht kunnen.
Leer vroege signalen herkennen
Leer leidinggevenden en HR hoe ze vroegtijdig de signalen kunnen herkennen. Op de volgende bladzijde vind je een aantal van die signalen. Moedige Dialoog Nederland heeft daarnaast een werknemersscan ontwikkeld, waarmee je de risico’s op geldzorgen binnen jouw organisatie in kaart kunt brengen.
Vroege signalen
• Een hoger ziekteverzuim dan gebruikelijk is in je sector, vooral ook op maandag.
• Medewerkers die ‘voor een paar euro meer’ vertrekken naar een andere werkgever.
• Medewerkers die vragen of ze meer uren kunnen werken of er een baan naast nemen.
• Vragen om voorschotten, of spreiding van vakantiegeld of eindejaarsuitkering.
• Collega’s die elkaar onderling geld uitlenen.
• Korte lontjes en niet vooruit kunnen plannen (natuurlijke stressreactie)
Meer informatie: Zelf aan de slag met de aanpak Geldzorgen de Baas. Neem dan contact op via info@demoedigedialoog.nl. Vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met mij via stefanie@qambium.nl.
