Is Apple zijn wowfactor kwijt?

Een mijlpaal van formaat, dat is het: na dertien vette jaren beleeft Apple een kwartaal zonder groei. Vervelend genoeg zit de klad in Apples cash cow. De iPhone - Steve Jobs' wondertelefoon die goed is voor twee derde van de omzet - gaat niet meer als warme broodjes over de toonbank. De verkopen kelderden van 61,2 miljoen stuks in de eerste maanden van 2015 naar 51,2 miljoen afgelopen kwartaal.

Economische tegenwindVolgens bestuursvoorzitter Tim Cook ligt de oorzaak in 'sterke economische tegenwind in grote delen van de wereld' en heeft Apple prima resultaten afgeleverd.

Maar wereldwijd was er wel groei, al vlakten de smartphoneverkopen af naar 334,9 miljoen, een half miljoen meer dan dezelfde periode vorig jaar.

ConcurrentieApple heeft meer last dan de concurrentie. Samsung meldde gisteren uitstekende verkopen van de Galaxymodellen die rechtstreeks met de iPhone concurreren.

Trendwatcher Vincent Everts: "Sinds het overlijden van Steve Jobs in 2011 is alle vernieuwing bij Apple dood. Op de Apple Watch na is er weinig gebeurd. Geen flop dat horloge, maar evenmin een dikke hit."

Volgens Everts is Apple een volger, waar het vroeger leidde. "Een groot scherm? Samsung en andere fabrikanten deden dat jaren geleden al, Apple wachtte tot de iPhone 6. Een NFC-chip voor mobiel betalen? De concurrentie stopte ze al veel eerder in hun telefoons." Everts looft Googles besturingssysteem Android. "Daar zitten allerlei snufjes in waar Apple pas later mee kwam."

VerdwaaldOok merkenexperts zien dat het Amerikaanse wonderbedrijf de weg kwijtraakt. "Met de iPod en iTunes brak Apple de muziekmarkt open, met de iPhone creëerden ze de moderne smartphone," zegt Alef de Jong van designbureau Wunder. "Apple was altijd een challenger, die verwoestend en marktverstorend opereerde. Nu horen ze bij het establishment."

De Jong verwijst naar de legendarische Think different-campagne uit 1984 en recentere reclames die Microsoft op de korrel namen.

Nu is Apple zélf zo'n gigant. Voorbeelden te over, zegt De Jong. Zo lanceerde de Amerikaanse techgigant pas vorig jaar - jaren na Spotify - zijn streamingdienst Apple Music. De voornaamste aanleiding was niet zozeer vernieuwingsdrang, maar het achteruit kachelen van de eigen iTunes Store. "En met hun smartwatch was Apple ook al niet de eerste."

De concurrentie kopieert Apple snel, bijvoorbeeld bij het verpakken van producten. "Apple was de eerste die daar veel zorg aan besteedde. Je iPhone kwam in een schitterende, luxe verpakking. Andere fabrikanten doen dat nu ook, net zoals ze eigen winkels inrichten die net als de Apple Store producten veel ruimte geven."

Grijze muisVolgens Gonny van der Zwaag van de grootste Nederlandse Applesite iCulture valt het allemaal wel mee. "Apple zijn wowfactor kwijt? Elk bedrijf is jaloers op hun cijfers." Ze wijst op de winst van 11 miljard dollar die het tegenvallende kwartaal opleverde. "Maar bij Apple ligt de lat nu eenmaal altijd hoger."

Dat neemt niet weg dat ook Van der Zwaag kritiekpuntjes ziet. "Ik vind dat Apple wel met erg veel dingen tegelijk bezig is. Dan wordt het lastig ergens écht in uit te blinken. En waarom moesten ze koptelefoonmaker Beats kopen?" Ze noemt ceo Tim Cook een grijze muis. "Hij heeft duidelijk niet het charisma van Steve Jobs."

Niettemin vindt ze veel kritiek vreemd. "Apple is nooit de eerste met een product geweest. Zijn kracht is bestaande vindingen herdefiniëren en perfectioneren: dat gebeurde bij de iPod, de iPad en nu weer met het horloge."

Risico'sTrendwatcher Everts hoopt dat Apple weer risico's gaat nemen zoals vroeger. "Bedrijven die het niet meer weten, geven geld terug aan hun aandeelhouders of bouwen een duur hoofdkantoor. Dat is wat Apple nu doet. Ze zijn vooral goed als geldmachine."

Bestaande klanten lopen niet snel weg, maar Apple wint minder nieuwe fans, stelt hij. "Mensen kunnen voor de helft van het geld een Androidtelefoon kopen, die net zo goed is. En als ze wel waarde hechten aan toeters en bellen, is een Galaxy S7 even mooi."

Toch werken er volgens Everts genoeg knappe koppen bij Apple om de trend te keren. "Ik ben bijvoorbeeld zeer benieuwd naar de auto waar ze aan werken. Dat kan echt iets worden."

Nieuwe iPhoneMet de nieuwe, goedkopere iPhone SE hoopt het bedrijf bovendien op afzet in ontwikkelingslanden en bij kopers die geen 700 euro willen neertellen. "De resultaten zullen komende maanden zichtbaar worden," beloofde ceo Cook. In de tussentijd werkt Apple aan een nieuwe iPhone met opgefrist uiterlijk die de verkoopcijfers vanaf dit najaar weer kan opstuwen.

Gezien de ruim 230 miljard dollar op de bank kan niemand tegenspreken dat Apple goed presteert. Merkenexpert De Jong ziet het logo blijven scoren in ranglijsten. "Als je een merk beschouwt als middel om zaken te doen, blijven ze het geweldig doen."