Loonsverhoging NS: voorbode van hete herfst?

Zondag verscheen er witte rook uit de burelen van de NS. Na stevige acties, waarbij het treinverkeer dagen werd gestopt en Nederland lam werd gelegd, heeft de NS overeenstemming bereikt met de vakbeweging over een cao. Het resultaat is dat het personeel er in 18 maanden tijd gemiddeld 9,25 procent loon bij krijgt.

Goed voorbeeld doet goed volgen: vakbeweging FNV dreigt al met acties bij de touringcarbedrijven over de cao. Eerder lekten al plannen voor de Miljoenennota van het kabinet uit: het minimumloon wordt direct met 10 procent verhoogd, in plaats van geleidelijk.

Maatschappelijk belang overstijgt individueel belang

Sylvester Eijffinger heeft gemengde gevoelens als het over loonsverhoging gaat. Het lijkt in eerste instantie voordelig voor werknemers, maar het kan een kat in de zak zijn. ,,Of het nu gaat om prijsstijgingen of loonstijgingen: het kan allemaal werken als een vliegwiel, waardoor de prijzen nog verder omhoog gaan.”

De emeritus hoogleraar economie pleit voor voorzichtigheid en overleg. ,,We moeten als sectoren over onze schaduw durven springen om te doen wat goed is voor het algemeen belang. Banken, ondernemers, overheden en bonden moeten hun individuele belangen met elkaar uitruilen ten bate van het maatschappelijke belang.”

Hard tegen hard, maar niet tot het uiterste

Onderhandelspecialist George van Houtem heeft het nieuws over de onderhandelingen tussen NS en de bonden op de voet gevolgd. Hij is te spreken over het resultaat. ,,Beide partijen hebben een deal gesloten die past bij hun referentiekader. De bonden omdat ze het resultaat hebben gehaald waar ze voor hebben gevochten. Maar ook de NS kan tevreden zijn. Met de overeenstemming hebben de Spoorwegen een scenario van stakingen weten voorkomen. Dat kan ook een uitkomst zijn die tot tevredenheid leidt.”

Hoewel hij niet bij de onderhandelingen betrokken was, weet Van Houtem hoe het er in dergelijke situaties aan toe gaat. Hij heeft in het verleden regelmatig soortgelijke onderhandelingen gedaan en is nu partner bij het European Institute of Negociation, waar hij trainingen geeft in onderhandelen. ,,Natuurlijk is het soms hard tegen hard, maar niet tot het uiterste. Als je een resultaat wilt boeken in onderhandelingen, moet je ook oog hebben voor de tegenpartij. Je kunt niet het onmogelijke eisen, want dan krijg je niks. Je moet de tegenpartij dus iets gunnen en altijd de informele lijntjes openhouden als het even botst aan de onderhandelingstafel.”

Op korte termijn pijnlijk voor ondernemers

Is dit een voorbode van een hete herfst, waarbij loonsstijgingen leiden tot prijsstijgingen die weer tot loonstijgingenleiden? Van Houtem sluit het niet uit. Tegelijk kan hij het het spoorwegpersoneel niet verwijten. ,,Die mogelijke prijsstijgingen zijn de werkelijkheid van later. De inflatie is de werkelijkheid van nu. Mensen zijn irrationele wezens. Ze gaan voor het beste op de korte termijn, ook al hadden ze meer voordeel kunnen krijgen op de lange termijn.”

Of de loonsverhoging een giftig geschenk zal zijn, kan Van Houtem niet inschatten. ,,Hoe lang blijven we nog inflatie houden? Niemand die het echt weet. De wereld is niet zo maakbaar als we dachten, anders hadden overheden maanden geleden al ingegrepen. Natuurlijk zijn deze loonsverhogingen op korte termijn voor veel ondernemingen heel pijnlijk. Maar tegelijkertijd maken heel veel bedrijven nog heel veel winst.”