Nieuws Koopkrachtcrisis
Lege schappen dreigen: gevecht tussen producenten en supermarkten zet voorraad op scherp
De prijsonderhandelingen tussen supermarkten en leveranciers zullen volgens experts 'de moeilijkste ooit' worden. Daardoor zit de kans er dik in dat bepaalde producten een tijdje — of zelfs definitief — uit de rekken verdwijnen. ‘Het is een onwaarschijnlijk onzekere markt.’
Lege schappen zonder zonnebloemolie bij een supermarkt van Jumbo. Vanwege de oorlog in Oekraïne werden eerder dit jaar verschillende producten schaars. Foto: AD/Rob Engelaar.
De Ondernemer Vandaag: ook over de koopkrachtcrisis
Alles weten over wat het kabinet wel (en niet) gaat doen tegen de koopkrachtcrisis? Het laatste nieuws over Prinsjesdag als eerste lezen of beluisteren via de nieuwsupdate? Meld je aan voor onze dagelijkse lunch-nieuwsbrief De Ondernemer Vandaag, die doordeweeks rond 12.00 uur in je mailbox valt. Dat kan via deze link.
Lees ook: Onderzoek: nu al zorgen over salaris en levensonderhoud in 2023
Nee, niet weer lege schappen! Na de boerenprotesten, die voor lege schappen zorgden, dreigen nu de prijsonderhandelingen voor schaarste te zorgen, meldt onder meer het AD. Dat komt door een ritueel dat producenten en supermarkten jaarlijks uitvoeren. Zij onderhandelen over de prijs van de producten die de fabrikant maakt en de super gaat verkopen. Die strijd kan bikkelhard zijn. Zo hard dat klanten eronder lijden. In het ergste geval vinden ze hun favoriete artikelen niet meer in de schappen omdat de producent weigert te leveren.
De strijd zal harder zijn dan ooit, denken experts. ,,Normaal starten de onderhandelingen tussen supermarkten en leveranciers in september, oktober. En hebben ze in november een akkoord over de prijssetting voor het komende jaar”, voorspelde Roel Dekelver van Delhaize onlangs op de Vlaamse site Het Laatste Nieuws. ,,Maar nu komen leveranciers twee, drie keer per jaar opnieuw aankloppen om de tarieven aan te passen. Dat is nog nooit gebeurd.”
De oorzaak? De prijsstijgingen waarmee producenten te maken krijgen. Na de coronacrisis en door de oorlog in Oekraïne zijn grondstoffen duurder geworden, de energie- en brandstofprijzen de lucht in gegaan en verschillende verpakkingsmaterialen zoals plastic, glas en karton in prijs verhoogd. Dat proberen ze door te rekenen aan de supermarkten, maar die staan daar niet positief tegenover. Want hogere prijzen in de winkelrekken zien klanten uiteraard niet graag.
Lees ook: Bezorgde consumenten zijn massaal aan het bezuinigen
'Onvoldoende verklaarbare prijsstijgingen van Nestlé'
Bij welke producten kunnen we lege schappen verwachten? ,,Het gaat om alle producten. Supermarkten willen die voor een zo laag mogelijke prijs aanbieden. Ze houden elk product scherp in de gaten”, aldus retailexpert Paul Moers.
Jumbo-klanten moesten het in februari doen zonder ijsthee van het merk Fuze Tea. Eenzelfde probleem speelde toen bij Albert Heijn. Daar ging het om producten van Maggi, Nescafé, KitKat en Garden Gourmet. Moederbedrijf Nestlé zou volgens Albert Heijn te hoge prijzen vragen, waarna de artikelen uit de schappen werden gehaald. ,,Nestlé wil prijsverhogingen doorvoeren die onvoldoende verklaarbaar zijn vanuit kostenstijgingen. Dat vinden wij onacceptabel voor onze klanten”, stelde Albert Heijn toen.
Dit soort onderhandelingen kost tijd, zei producent Coca‑Cola Europacific Partners Nederland B.V. (verantwoordelijk voor Fuze Tea) toen ook.
In het slechtste scenario loopt het mis als de productie in de winter uitvalt in Duitsland als er geen gas uit Rusland komt.
Paul Moers: 'De onzekerheid is enorm'
Margarines en oliën gaan extreem in prijs omhoog, aldus Moers, net als vlees. ,,Meestal gaat het om jaarafspraken die de producenten en de supermarkten maken, maar ik kan me voorstellen dat fabrikanten nu zeggen: we doen het voor een halfjaar. Of zelfs drie maanden. De onzekerheid is enorm.”
In het slechtste scenario loopt het mis als de productie in de winter uitvalt in Duitsland als er geen gas uit Rusland komt. ,,Als fabrieken in Duitsland stilvallen, dan ga je hier ook componenten missen. Dat leidt tot een verstoring in de hele keten. Het is best een spannende situatie. Ik moet er niet aan denken wat er kan gebeuren.”
Lees ook: Hoge energieprijs dwingt bakkers tot versnelde verduurzaming: 'Het kan echt veel efficiënter'
'Conflict delishing' lijkt een optie
Het enige positieve is dat grote bedrijven iets moeten met energiebesparingen. ,,Poetin helpt ons de energietransitie in te zetten.” Maar de gewone klant is de dupe. ,,Voor gezinnen is dit desastreus. Bedrijven hebben tot dusver relatief weinig pijn geleden. Die kunnen de prijsverhogingen in hun prijzen doorberekenen.”
Lege schappen door een boycot is wel extreem, vindt Els Breugelmans die aan de universiteit van Leuven onderzoek doet naar de onderhandelingen in de retailsector. ,,Het is het laatste redmiddel in onderhandelingen die vastlopen”, zegt de docent. ,,Bij het zogenoemde ‘conflict delisting’ stopt één van de twee partijen met ofwel het leveren — in het geval van de producent — of het aanbieden — als supermarkt — van een bepaald product.”
Lees ook: Flitsbezorgers snoepen klein hapje uit omzet supermarkten
Dit gebeurt alleen bij grote en machtige partijen, aldus Breugelmans, zoals Nestlé, Procter & Gamble, of Unilever. Titanen noemt ze zulke partijen. Kleinere fabrikanten kunnen het zich niet veroorloven als consumenten hun producten niet kunnen kopen. Andersom kunnen supermarkten het zich ook niet veroorloven om A-merken uit de verkoop te halen om te voorkomen dat klanten ontevreden zijn en elders gaan shoppen. Huismerken zijn veiliger, aldus Breugelmans, omdat de fabrikant en de supermarkt zeer nauw samenwerken.
Als het ritueel van onderhandelen verandert en supermarkt en leveranciers elke drie maanden om tafel moeten, zorgt dat voor veel gedoe. ,,Dit is nooit eerder gebeurd,” zegt Moers. ,,Dit is echt uniek. Het is een gevaarlijke situatie en het is een onwaarschijnlijk onzekere markt.”
