Midden- en kleinbedrijf geconfronteerd met stijgende rentes: 'Blijf weg van de flitskredieten'

Het is erg onrustig op de kapitaalmarkt. Het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) in Frankfurt om de inflatie te beteugelen, heeft consequenties voor het aantrekken van geld. Met stapjes verhoogt ECB-baas Christine Lagarde namelijk de rente om de geldontwaarding in de Eurozone uiteindelijk rond 2 procent te krijgen. Uit het meest actuele inflatiecijfer van het CBS valt op te maken dat we daar nog niet zijn. Vandaag werd namelijk een inflatie gemeld van 4,4 procent. Afgelopen keer verhoogde de ECB de rente met vijftig basispunten tot 3 procent, en er zijn geen signalen dat het bij de volgende ECB-vergadering midden april hierbij blijft. Geld lenen zal dus duurder worden.

Eerder deze week zei professor Entrepreneurial Finance and Private Equity Peter Roosenboom van de Rotterdam School of Management (EUR) in de media dat ‘we nu teruggaan naar een meer normale situatie’. We komen uit een periode waarin geld lenen ongeveer gratis was, ‘een uitzonderlijk fase’. Lector Lex van Teeffelen aan de Hogeschool Utrecht, gespecialiseerd in mkb financieringen, sluit zich daarbij aan. ,,Er komt nog iets bij: afnemend vertrouwen in het financiele systeem. Door de verplichte overname van Credit Suisse door UBS en het omvallen van Silicon Valley Bank in Amerika is er nog meer onrust ontstaan. Investeerders worden nog voorzichtiger, en banken bouwen hogere premies in en scherpen hun leenvoorwaarden verder aan. Van bedrijven verlangen ze bijvoorbeeld meer onderpand.”

Ook last van de coronaschulden en energieprijzen

De oplopende rente komt juist op het moment dat ondernemers bezig zijn hun coronaschulden af te lossen en last hebben van oplopende kosten. Energie, personeel en grondstoffen zijn het afgelopen jaar fors duurder geworden. ,,Ondernemers zullen hun business model moeten gaan aanpassen om uiteindelijk onder aan de streep iets over te houden. Kunnen ondernemers de kostenstijgingen, waaronder het duurdere geld doorberekenen aan hun klanten? Hun marge zal misschien wel kleiner gaan worden”, is een vraag die Michiel Hordijk, directeur van het Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf, in de dagelijkse adviespraktijk vaak moet beantwoorden.

,,Er zal een tweedeling gaan ontstaan tussen ondernemers die hun huishoudboekje op orde hebben en zij die hoop houden dat het allemaal wel goed komt. Vooral die laatste categorie moet serieus gaan overwegen om te stoppen als zij niet in staat zijn om die kosten in rekening te brengen. Reken eens echt uit wat je overhoudt als je de kosten van de opbrengst aftrekt. De kans dat zij een lening kunnen aantrekken is ook nog eens klein. Het is beslist geen schande om na zo’n zware periode te stoppen.”

Banken hebben geen oog voor het mkb

Het is een feit dat de bankwereld het midden- en kleinbedrijf eigenlijk terzijde heeft geschoven. Het is een ontwikkeling die als sinds 2013 gaande is, signaleert Van Teeffelen. ,,Maar juiste nu vervelend”, vult Hans Biesheuvel van ONL aan. ,,Het is lastiger geworden voor ondernemers om aan geld te komen, omdat de wereld ook nog eens onrustig is en de rentes oplopen. De drie grootbanken zijn geen serieuze verstrekkers meer van kleinere kredieten aan het mkb. Wat is wijsheid? Het is duidelijk dat ondernemers minder kunnen lenen. Mijn boodschap is om je niet te afhankelijk te maken van externe financiers. Het stapelen van verschillende financieringsvormen is een mogelijkheid. Zorg uiteindelijk wel voor voldoende eigen vermogen.”

Het mkb is door die terugtrekkende beweging van banken voor leningen steeds vaker aangewezen op het non-bancaire circuit. ,,Je hebt bij de grootbanken niks te zoeken”, zegt Van Teeffelen zonder omhaal ,,Voor leasing en factoring, andere financieringsmogelijkheden, zijn er inmiddels uitstekende niet-bank instellingen. De kosten van een lening, rente en afsluiten, bij non-bancaire instellingen heeft nu een niveau dat nog onder de 10 procent ligt. Wat ik overigens fascinerend vind bij Nederlandse ondernemers is dat ze machines, vastgoed en andere bedrijfszaken willen kopen. Hoezo? Ga leasen! Het is iets duurder, maar je houdt je centen vast in je bedrijf. Je beschikt dan over een vrije kasstroom als je die werkelijk nodig hebt.”

Bij een rekening-courant speelt de bank vaak nog een rol. ,,Wees daarvan bewust dat rood staan ingewikkelder wordt”, gaat Van Teeffelen verder. ,,Door de renteontwikkelingen is dat nog veel duurder geworden.”

De komende weken intensiveert Biesheuvel, maar ook andere belangenorganisaties van ondernemers de lobby richting de Tweede Kamer en minister Micky Adriaansens (VVD) van Economische Zaken. Op 12 april vergadert de vaste Kamercommissie voor Economische Zaken en Klimaat namelijk over de knelpunten die het mkb ervaren bij het aantrekken van financiering: knelpunten en acties. Biesheuvel: ,,Het is lastig om door de financieringsbomen het bos te zien. Het mkb heeft behoefte aan goed onafhankelijk advies. Een adviseur weet de weg naar de juiste non-bancaire financiers die aansluiten op de financieringsvraag van de ondernemer.”

'Er bestaat veel emotie rond rente'

Microkredietverstrekker Qredits ziet het aantal financieringsaanvragen de laatste maanden fors stijgen. ,,Grootbanken sturen ondernemers steeds vaker naar ons, rechtstreeks of via een adviseur. Voor hen zijn kleine kredieten onder de 50.000 euro niet rendabel”, aldus André Dolsma, commercieel directeur van Qredits.

,,Ook onze rentes moesten omhoog, omdat cost of funding zijn toegenomen. Overigens bestaat er veel emotie rond rente. Een verhoging van 1 procent op een krediet van 30.000 euro is 300 euro per jaar meer. Het is een dubbelsignaal: rentes die fors stijgen en het aantal aanvragen dat toeneemt. Ondanks stijgende rentes wordt er volop geïnvesteerd en bedrijven gestart. Wat je niet moet vergeten is dat ondernemers na coronajaren en wat er nu speelt, moeten gaan investeren in nieuwe machines. Als de financierslast 1 tot 2 procent oploopt, leidt dit tot meer kosten, maar investeringen leveren meer rendement op, of meer efficiency waardoor die ondernemer dat kan terugverdienen.”

Cowboys onder de aanbieders van flitskredieten

Waar de geciteerden in dit artikel voor waarschuwen zijn de aanbieders van flitskapitaal; even snel 30.000 euro halen voor de aanschaf van een bedrijfsbus. Het woord cowboys valt zelfs. ,,Blijf van dat soort financiers weg als ze niet zijn aangesloten bij Stichting MKB financiering”, is het advies van Dolsma. ,,Ronald Kleverlaan, voorzitter van die stichting, zei onlangs dat ze een welkome aanvulling in het financieringslandschap voor ondernemers zijn. ‘Maar het risico is aanwezig dat cowboys in deze markt actief gaan worden die zich niet aan gedragscodes voor passend financieren gaan houden’. Het is een zorgelijke ontwikkeling, omdat minister Adriaansens aanstuurt op zelfregulering, maar dat loopt niet al te best. De kosten van zo’n krediet kunnen enorm oplopen tot wel 30/40 procent. Eigenlijk moet er een wet komen die nu al wordt gebruikt om particulieren te beschermen tegen aanbieders van flitskredieten.”