Ronald Kleverlaan (MKB Financiering): 'Banken moeten intensiever samenwerken met non-bancaire instellingen'

Ronald Kleverlaan heeft geen finance achtergrond. Toch houdt hij zich dagelijks bezig met nieuwe financieringsmogelijkheden voor het midden- en kleinbedrijf (mkb) en adviseert hij de minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK) op dit vlak. Als het gaat om de financieringsproblematiek van het mkb, is hij talrijke keren aanwezig in de media en bij actualiteitenprogramma als Nieuwsuur staat Kleverlaan in de Rolodex onder het kopje crowdfunding.

De 45-jarige Kleverlaan heeft zich genesteld in een comfortabele fauteuil van het Amsterdamse restaurant Lely. Hij woont op fietsafstand. Gedurende anderhalf uur doet hij het ontstaan van Stichting MKB Financiering uit de doeken, waarvan hij sinds de start, zo’n vijf jaar geleden, voorzitter is. Naast dit voorzitterschap is Kleverlaan directeur European Centre for Alternative Finance aan de Universiteit Utrecht, adviseert de Europese Commissie op vlak van alternatieve financiering en is hij aandeelhouder in het door hem opgezette bedrijf WEBclusive. Kleverlaan is een invloedrijk man als het gaat om mkb-financiering.

,,Een sleutelmoment was dat ik tijdens mijn studie aan de Universiteit van Amsterdam, eind jaren negentig van de vorige eeuw, van een professor uit Israël ondernemerschapsonderwijs kreeg. Hij haalde ervaren ondernemers naar binnen. In die tijd was ondernemerschap nog een vies woord binnen de universiteit. Je ging toen werken bij de grote corporates als Shell en Philips of McKinsey en niet voor jezelf beginnen'', vertelt Kleverlaan.

,,Een kwart eeuw later is ondernemerschap heel hip, misschien soms wel te hip. In die tijd werkte ik samen met studiemaatje Bas van der Veldt en een aantal andere studenten van de opleiding. We hadden in Amsterdam een dependance opgericht van het softwarebedrijf AFAS, waar Van der Veldt nu ceo van is. In de periode 1996 tot en met 2000 was internet hot en happening. We waren lekker aan het experimenteren.”

Voor starten van een bedrijf in een garage hoef je niet naar Silicon Valley. In zijn afstudeerjaar 1999/2000 begon Kleverlaan in een garage aan onder andere een softwarebedrijfje dat de eerste programmatuur ontwikkelde voor co-creatie en crowdsourcing en later voor crowdfundingplatformen, een toen nog onbekend financieringsinstrument. Hij won er de Accenture Innovation Award mee. Het maakte hem in stappen de kenner van dit stuk van de financiele wereld. 'In het land der blinden is eenoog koning', zal hij zeggen over die periode.

Je hebt zelf toen geld opgehaald om je eigen bedrijf te laten groeien. Wat heb je daar zelf van geleerd?

,,Dat het heel belangrijk is bij wie en hoe je het geld ophaalt. Er is inmiddels veel aanbod, niet alleen bank, venture capital of business angels. Wat voor type bedrijven financieren zij? Wat voor rol willen zij daarin hebben: een hele activistische aandeelhouder, of een coachende aandeelhouder die op de achtergrond zit? Ik ben nog aandeelhouder in WEBclusive en daar heb ik een coachende rol op afstand in. Ik geef mensen in mijn teams snel eigen verantwoordelijkheid. Dan houd je vanzelf afstand.”

Zijn omzwervingen in de wereld van ondernemers en academici deden Kleverlaan in het najaar van 2018 Stichting MKB Financiering oprichten. Het bestond uit een voorhoede van een aantal financiële partijen die de mkb-financieringsmarkt wilden verbreden en professionaliseren. De eerste tekenen waren er overigens toen al: banken begaven zich steeds minder op het terrein van het financieren van het mkb. De (groot)banken blijven overigens met een uitstaand volume van 122 miljard euro aan leningen verreweg de grootste financier van het mkb, maar vooral bij de kleine leningen onder de 1 miljoen euro neemt het aandeel van non-bancaire financiers hard toe.

,,Ik begon met het verbinden van partijen die non-bancaire financiering aanboden. Daarnaast opereren zij in een landschap – ecosysteem - waar ook de politiek iets van vindt. Sterker nog, zij kunnen het stimuleren of afremmen. Ik probeer een brug te leggen tussen politiek en marktpartijen. Wat hebben die marktpartijen nodig om duurzaam door te groeien, en wat heeft de politiek nodig om zich senang en veilig te voelen bij zo’n ontwikkeling in die nieuwe markt?”

Sterke tegenhanger voor Nederlandse Vereniging van Banken

Het ministerie van EZK gaf Kleverlaan de opdracht die wereld van non-bancaire financiering voor het mkb eens in kaart te gaan brengen, en wat er nodig is om het naar een hoger niveau te krijgen.

Hij overreikte de toenmalige staatssecretaris Mona Keijzer (CDA) van EZK het opvallende advies om een tegenhanger van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) in de markt te gaan zetten en die van voldoende kapitaal te voorzien. ,,Er is een stevige vertegenwoordiging nodig die de gehele non-bancaire financiering vertegenwoordigt. De banken hebben namelijk via de NVB een sterke lobby bij Financiën, EZK en alle andere ministeries. Verder kunnen de banken via de ECB goedkoop kapitaal aantrekken en gebruik maken van overheidsgaranties. Er is daardoor nu geen gelijk speelveld. Zorg dat non-bancaire financiers ook gebruik kunnen maken van die garanties en goedkoop kapitaal.”

Al roerend in een kop thee constateert Kleverlaan dat banken en politiek elkaar gijzelen. Te pas en te onpas wordt volgens hem de kaart van financiele stabiliteit getrokken als het om het inperken of aanpassen van de privileges gaat. ,,Ze zijn zo verweven dat er een patstelling is ontstaan. Als de politiek maar iets van die garanties of iets van die subsidiering wil weghalen schieten de banken direct in de tegenaanval. ‘We kunnen dan minder het mkb financieren’, zeggen ze dan. Hoezo is kredietverstrekking aan het mkb hun maatschappelijke plicht? Een bank is een commerciële instelling, geen staatsbank”, zegt Kleverlaan. ,,Banken verstrekken trouwens nog steeds het merendeel van de mkb-kredieten. Dit is nog steeds een groot verdienmodel voor hen. Ze geven inmiddels echter ook schoorvoetend toe dat ze kleine kredieten steeds minder verstrekken. NVB-voorzitter Medy van der Laan zal op 5 juni tijdens ons jaarcongres uitleggen hoe zij de ontwikkeling van de bancaire en non-bancaire markt ziet.”

Jij bent bruggenbouwer. Hoe overbrug je dit probleem?

,,Samenwerken binnen de mkb-financieringsmarkt is belangrijk. Je ziet al dat banken steeds actiever samenwerken met non-bancaire financiers. De relatie met de klant kunnen zij nog steeds blijven behouden op het moment dat ze met een partner samenwerken die de financiering doet, of ze verwijzen door. Je blijft dan een positieve klantrelatie behouden.”

Om handen en voeten te geven aan dit advies zette Kleverlaan vanuit de stichting het platform Passend Financieren op. Vanuit hier kunnen ondernemers de adviseurs en financiers met accreditatie vinden ,,Het ministerie van EZK haakt aan op onze twee keurmerken (Erkend MKB Financier en Erkend Financieringsadvies MKB/red.) en de accreditatie. Door het feit dat we betrouwbare financiers en adviseurs op het platform melden creëer je rust en dat wil de overheid. Als er voldoende financiers onze gedragscode onderschrijven komt er geen of beperkte wetgeving, hebben EZK en Financiën al aangegeven. Een aantal financiers zal wel hun modellen moeten aanpassen om aan de code te kunnen voldoen.”

Platform Passend Financieren is de eerste stap naar een actievere rol voor publieke ondersteuning voor het ontsluiten van mkb-financiering. ,,Het ministerie van EZK is helemaal voor zo’n financieringshub en wil dit verder door laten ontwikkelen. Ze zeggen wel: ‘het moet niet een commercieel initiatief gaan worden’. Het ministerie stuurt ook aan om KVK en RVO het, naast de banken ook te laten omarmen. Om het platform te verbreden moeten we uiteindelijk publieke fondsen gaan ontsluiten. Energiesubsidies die nu via RVO lopen kunnen dan gaan via het platform Passend Financieren.”

RVO en KVK krijgen belangrijke rol bij financiering mkb

Het voorbeeld waar vanuit de politiek al jaren naar gekeken wordt, is de British Business Bank. Deze organisatie (géén bank/red.) werd met 1 miljard pond zo’n 10 jaar geleden opgezet om het Britse mkb te voorzien van informatie over non-bancaire financiering, accreditatie van betrouwbare financiers en het ondersteunen van deze financiers met kapitaal en garantieregelingen. ,,Wij moeten dit niet een-op-een overnemen, maar wel gebruik maken van de ervaringen en deze onderdelen een stabiele basis geven in het Nederlandse ecosysteem. Wat wij nu nog niet hebben is toegang tot goedkoop kapitaal en garantieregelingen.''

,,De eerste stap, de accreditatie en informatievoorziening, is gezet. Politiek gezien zal het een aardverschuiving gaan worden als er bij RVO, EZK en andere ministeries met capaciteit geschoven moet gaan worden. We rammelen aan heilige huisjes. Het is daarom belangrijk om zoveel mogelijk gebruik te maken van de instanties die we nu al hebben en niet weer iets compleet nieuws te ontwikkelen. Dit moet echter wel met voldoende visie gecoördineerd worden, om de noodzakelijke transities door te voeren in het gehele ecosysteem. Hiervoor zou een aanjager met voldoende politiek draagvlak en invloed moeten komen. Om het uiteindelijk tot een goed platform te komen voor het mkb moet dat in een regeerakkoord, zo’n grote aanpassing is het.”

Zijn we er als alle bestaande financieringsoplossingen via één platform ontsloten worden?

,,Er zullen echt nieuwe innovatieve financiële producten en diensten voor het mkb moeten komen. Tot nu toe is het een verschuiving geweest van bancair naar non-bancair, waarbij er helemaal niet zoveel vernieuwd is. Een lening van 5 jaar, of je die nu aanvraagt bij een bank, Qredits of een crowdfunder, moet je in die termijn aflossen. Circulaire bedrijven hebben daar niets aan. Zij moeten eerst veel kosten maken, en kunnen daar pas veel later rendement uit halen.''

,,Daarnaast zijn er doelgroepen die minder makkelijk aan financiering kunnen komen. Minder dan 5 procent van het venture capital wordt bijvoorbeeld geïnvesteerd in teams met vrouwelijke oprichters. Ook hebben we een miljoen moslims in Nederland, maar geen enkele Islamitische financieringsvorm. In Engeland en Duitsland is dat een miljardenmarkt. Het is niet iets woke, maar een grote business opportunity waar niets mee wordt gedaan. Het heeft te maken met de opbouw van de financiële sector in Nederland. In Engeland werken veel moslims in de financiele sector en ook nog eens op hoge posities: in Nederland zijn het witte oude mannen.”

Op het eind van het gesprek gaat het over de rol van pensioenfondsen. Hun miljarden vinden maar mondjesmaat de weg naar het mkb. Terwijl zij juist met hun ‘geduldig kapitaal’ een goede toevoeging zijn aan het mkb-financieringslandschap, meent Kleverlaan. ,,Zij kunnen door kapitaal te verstrekken aan non-bancaire financiers, direct bijdragen aan de financierbaarheid van de Nederlandse economie, en er voor zorgen dat mkb-financieringen betaalbaar blijven, ook voor kleine of innovatieve ondernemers. Ook kunnen zij door gerichte investeringen in doelgroepfondsen van vrouwelijke ondernemers of ondernemers van kleur er voor zorgen dat er ook meer kapitaal voor deze doelgroepen beschikbaar komt.”

,,Waar we over 10 jaar staan? Hopelijk praten we niet meer over non-bancair, maar is het gewoon de mkb-financieringsmarkt waarbij elke doelgroep gelijke kansen heeft om financiering aan te vragen. Daar zitten dan partijen bij met en zonder bankvergunning, of met vergunning van toezichthouder AFM voor crowdfunding of leasen. Voor ondernemers maakt het niet uit, die willen gewoon financiering hebben.”