De Winstparadox: hoe groot is de financiële macht van superbedrijven?

Jan Eeckhout heeft Amerikaanse en Europese ervaringen, al wordt er in zijn boek op een enkele uitzondering na (AB InBev) vooral gekeken naar voorbeelden uit de VS. De schrijver van het boek is hoogleraar economie aan de UPF van Barcelona en doceerde aan UCL, MIT en Princeton. Hij wordt gezien als de pionier in het onderzoek naar de gevolgen van marktmacht. Eeckhout studeerde Economics en Engineering in Leuven, Master Economy University of Manchaster en Doctor of Philosophy en Phd Economics in Londen.

'Winst verdwijnt in de zakken van de aandeelhouders'

Het boek bestaat uit drie delen:

1. De oorsprong van marktmacht
2. De schadelijke gevolgen van marktmacht
3. De toekomst van werk en het zoeken naar oplossingen

In de inleiding laat de auteur zien dat de lonen van de meeste medewerkers sinds 1980 niet zijn gestegen, maar de productiviteit is wel gestegen in diezelfde periode. De winst in productiviteit die medewerkers realiseren wordt niet aan ze uitgekeerd, maar verdwijnt in de zakken van de aandeelhouders, meent Eeckhout.

Is technologische verandering wel de enige drijfkracht achter vooruitgang?

Zoals gezegd, het laatste hoofdstuk, 'De toekomst van werk en het zoeken naar oplossingen', roept de meeste vragen bij Tom van der Lubbe en Erno Hannink op. Zo stelt de auteur dat op de lange termijn technologische verandering de enige drijfkracht is achter vooruitgang, waardoor mensen er beter aan toe zijn. ,,Dat terwijl er voldoende bewijs is dat het welzijn afneemt in het Westen, zie bijvoorbeeld het boek van Kees Klomp, De Betekeniseconomie.''

,,In de eerdere hoofdstukken beschrijft Eeckhout dat de technologische vooruitgang vooral de supersterbedrijven meer marktmacht heeft gegeven en de medewerkers daar niet van profiteren. Hier noemt hij ook dat steeds minder boeren meer produceren en minder zwaar werk hoeven te doen. Kijk je wat beter naar de boeren, dan zie je dat de marges klein zijn en vooral de grote marktmachten rondom de boer veel verdienen.''

Enkele opvallende lessen uit 'De Winstparadox'

• Marktmacht van de superbedrijven zorgt ervoor dat de extra winst die ze verdienen met die macht bij de aandeelhouders uitkomt.
• Bij hogere prijzen van de producten kunnen minder mensen ze veroorloven, wordt er minder geproduceerd en hebben minder mensen werk.
• De marktmacht van deze superbedrijven zorgt er ook voor dat de lonen laag blijven, wat verder bijdraagt aan de vergroting van sociale ongelijkheid, want de winst gaat naar de aandeelhouders en hoger opgeleide managers die wel rijker worden.
• De superbedrijven zijn door de hoge volumes ook in staat bij de leveranciers lagere prijzen af te dwingen.
• Superbedrijven en organisaties zorgen ook voor een ‘sterreneconomie’ – de sterren in de topposities verdienen steeds meer.
• Mensen werken steeds langer bij dezelfde werkgever en stromen lastig door, dit komt omdat de superbedrijven de concurrentie hebben verwijderd.