We zijn zuinig: vooral in het mkb veel enthousiaste spaarders

Vooral in het midden- en kleinbedrijf keren ondernemers aan zichzelf steeds minder winst uit. Nog geen derde van de verdiensten wordt aan aandeelhouders uitgekeerd. Bij het mkb is een onderneming vaak in handen van de directeur-grootaandeelhouder. Volgens DNB zorgen 'fiscale prikkels' ervoor dat deze ondernemers veel van hun winsten oppotten. Het mkb is volgens de toezichthouder daarmee een belangrijke veroorzaker van het grote spaaroverschot in Nederland.

Spaaroverschot

In 2018 bereikte het Nederlandse overschot op de lopende rekening, de kernindicator voor het spaaroverschot, met 11 procent van het bruto binnenlands product (bbp) een nieuw record. Vooral omdat bedrijven sparen.

Ook de financiële crisis heeft volgens DNB de spaarzin aangewakkerd. Sinds die tijd zijn mkb-ondernemers meer gaan sparen om een groter deel van hun investeringen te financieren met eigen middelen, waarschijnlijk omdat ze minder afhankelijk willen zijn van bankleningen. Ook werd het voor mkb'ers in die periode lastiger om krediet te krijgen.

Investeringen in het buitenland

Dat grote bedrijven meer sparen komt deels door investeringen in het buitenland. Bij de berekening van het spaaroverschot worden wel binnenlandse investeringen in mindering gebracht op de spaargelden, maar niet de buitenlandse investeringen.

Volgens DNB lijken de grote financiële stromen tussen dochter- en moederbedrijven van multinationals deels fiscaal gerelateerd. Het zou kunnen zijn dat hier sprake is van belastingontwijking, maar om dat te kunnen vaststellen is nader onderzoek nodig.

Reactie MKB-Nederland

MKB-Nederland is in een reactie op het onderzoek verbaasd over de conclusie van DNB dat het spaaroverschot in het midden- en kleinbedrijf een ‘probleem’ zou zijn en dat fiscale prikkels moeten worden aangepakt. ,,Wij vinden het juist goed dat ondernemers hun eigen vermogen hebben versterkt. In de crisis bleek dat ondernemers niet genoeg vet op de botten hadden en toen was dat volgens de overheid het probleem. Nu leggen ze buffers aan en is het wéér niet goed”, zegt voorzitter Jacco Vonhof.

Volgens Vonhof gaat DNB in haar rapport onvoldoende in op de logische verklaringen die er zijn voor het feit dat het mkb meer buffers aanhoudt. ,,Ondernemers hebben de crisis nog in het achterhoofd, plus de vaak gehoorde reactie van banken dat ze te weinig eigen vermogen hadden om financiering te krijgen. Ondernemers doen nu feitelijk wat overheid en banken na de crisis van hen vroegen. Wij zijn juist blij dat ze hun financiële weerbaarheid versterken. Het mkb heeft nu een steviger financieel fundament, wat goed is voor de continuïteit. Het is onbegrijpelijk dat DNB dat nu als een probleem ziet. We hadden juist een compliment voor het mkb verwacht.”

Brexit en PFAS-beleid

Vonhof wijst erop dat er veel onzekerheid is bij ondernemers, waardoor de investeringsbereidheid afneemt. ,,Veroorzaakt door internationale ontwikkelingen, zoals handelsbelemmeringen en de Brexit, maar ook veroorzaakt door het kabinet zelf; neem het uitstellen van de verlaging van de winstbelasting, inperking van de verliesverrekening en de afschrijvingsbeperking, de Wet Arbeidsmarkt in Balans die eraan komt, de ellende als gevolg van het stikstof- en PFAS-beleid en het Klimaatakkoord, waarvan nog altijd onduidelijk is hoe dat uitpakt voor kleinere bedrijven. Wij hebben de onderzoekers van DNB al uitgenodigd om met dga’s en familiebedrijven in onze achterban te komen praten en zelf te horen wat hun beweegredenen zijn.”