Deze Brabantse uitvinders pakken de klimaatcrisis aan: ‘Mensen passen hun gedrag toch niet aan’

Nergens in Nederland zitten zoveel uitvinders als in Eindhoven en omstreken. Knappe koppen van grote bedrijven Philips, Signify, ASML en NXP vinden constant nieuwe dingen uit. Die vier zijn zelfs goed voor 40 procent van alle octrooiaanvragen in Nederland, bleek eerder dit jaar uit cijfers van het Europees Octrooibureau (EOB).

Rond deze reuzen krioelt het van de startende, en ondertussen al wat grotere, bedrijven en bedrijfjes. De innovatiekracht van de grote jongens sijpelt door naar beneden. Er is een gebied van bedrijven en kennisinstellingen ontstaan dat de naam Brainport Eindhoven kreeg.

Geen vlees en auto op biogas

Neem bijvoorbeeld Hans de Neve van het bedrijf Carbyon. Hij eet geen vlees, vliegt ‘alleen als het niet anders kan’ en nooit voor vakanties. Thuis heeft hij een warmtepomp. Zijn auto rijdt op biogas. Mocht iedereen leven als De Neve, dan zou het klimaatprobleem een heel end opgelost zijn. Maar dat is een droombeeld, vertelt hij het Eindhovens Dagblad: ,,Je kan idealistisch zijn en hopen dat iedereen zijn gedrag gaat veranderen. Maar dat gaat natuurlijk niet gebeuren.

Niet iedereen wil zich aanpassen. Niet iedereen kan zich aanpassen. Niet iedereen heeft de middelen. De maatschappij is een complex gegeven. ,,En vanuit die vaststelling heb ik als ingenieur en wetenschapper gezegd: laten we iets doen waardoor we het probleem structureel aanpakken, zonder dat mensen massaal hun gedrag hoeven aanpassen.”

CO2 uit de lucht filteren, daarna onder grond stoppen

Het probleem waarover De Neve spreekt, is de snelle opwarming van de aarde als gevolg van onze CO2-uitstoot. Klimaatverandering. Hij is een van veel ondernemers die in en rond Eindhoven werken aan duurzame technologieën. Innoveren zij ons de klimaatcrisis uit? Als het aan De Neve ligt wel. Het voelt bijna als valsspelen, wat hij met zijn bedrijf Carbyon beoogt. Hij wil uitgestoten CO2 doodleuk uit de lucht filteren om het daarna onder de grond te stoppen. Of te gebruiken als bouwsteentje, bijvoorbeeld van duurzame kerosine.

De Neve won met zijn idee 1 miljoen dollar in de competitie XPRIZE, georganiseerd en gefinancierd door Tesla-baas Elon Musk. Samen met vijftien andere bedrijven maakt hij ook nog kans 50 miljoen dollar te winnen in 2025. Om die prijs te kunnen winnen, moet De Neve eerst in een jaar tijd 1000 ton co2 uit de lucht halen.

Zonnefolie

Daarvoor moet de van oorsprong Vlaamse ondernemer wel een werkend prototype hebben. Heeft-ie nog niet. De filter van Carbyon is nog volop in ontwikkeling. Het idee voor de filter bedacht De Neve toen hij via TNO nog werkzaam was bij Solliance, een samenwerkingsverband dat superdunne zonnecellen ontwikkelt. De techniek om deze zonnefolie te maken, ligt aan de basis van De Neves CO2-filter.

Met die techniek kun je een extreem dun laagje aanbrengen op een ander materiaal. Dat laagje bestaat in het geval van Carbyon uit het molecuul amine. Die amines hebben een fijne eigenschap: CO2 blijft eraan plakken, terwijl de rest van de lucht gewoon door het materiaal heen waait. Door een extreem dun laagje amines aan te brengen tot in de poriën van een poreus materiaal, wil De Neve een efficiënte CO2-filter maken.

Daar zit de crux van zijn idee: de amines zitten aan de buitenkant en reageren meteen op de lucht die passeert. ,,Er is al wel materiaal dat CO2 aan zich kan binden, maar het duurt lang voordat lucht daar doorheen dringt”, zegt De Neve. En als iets lang duurt, kost het veel geld. De filters van Carbyon worden relatief goedkoop, voorspelt De Neve. ,,Voor 40.000 euro heb je een installatie van 4 meter hoog en een diameter van 2 meter. Daarmee willen we jaarlijks 100 ton co2 filteren.”

De Neve rekent even voor: ,,Elke inwoner van Nederland is verantwoordelijk voor ongeveer tien ton CO2-uitstoot per jaar. Met één filter kun je dus de uitstoot van tien mensen compenseren. Als je 1 miljoen ton CO2 wilt oogsten voor een stad van 100.000 inwoners, bouw je een park vol filters van zo’n 300 bij 400 meter.”

De filters van Carbyn - grote ronde cilinders - staan in zo’n park in een matrix op ongeveer 10 meter afstand van elkaar. Het bouwen van zo’n park zou een miljoeneninvestering vergen. De Neve: ,,Maar dan is de hele stad wel compleet CO2-neutraal.” Alhoewel. Alleen zo’n park vol filters is onvoldoende. De gevangen CO2 moet ook nog ergens naartoe. ,,De machine heeft een soort uitlaat waar de CO2 na verhitting uit komt als gas”, zegt De Neve. ,,Dat gas kun je ondergronds opslaan. Maar dat gaat niet in Eindhoven.” Via een ondergronds buizensysteem, moet de CO2 vervoerd worden naar een opslagplek.

'Met enkel hopen op gedragsverandering, gaan we het niet halen'

De CO2-filter van Carbyon is voorlopig alleen nog een idee. ,,We zijn in ons onderzoek nog steeds geen showstopper tegengekomen, maar morgen kan dat anders zijn”, zegt De Neve. Uiteindelijk moeten er wel CO2-filters komen, is zijn overtuiging. ,,Met enkel hopen op gedragsverandering, gaan we het niet halen. Je kunt het nog zo vaak tegen mensen zeggen. Maar ze gaan hun gedrag echt niet aanpassen.”