‘Het is tijd om wakker te worden’, staat op de site van Hope Industries. Het bedrijf bestaat een jaar en maakt ‘technologie om het Westen te verdedigen’. Er staat een foto bij van een jonge vrouw die een Nederlandse vlag omhoog houdt. Daaronder staat een foto van aanvalsdrone Pikachu.
Oprichter Nick Schijvens belt met een wegwerptelefoon vanuit een van de Baltische staten, waar hij is om de drones van het bedrijf te testen. „Wij willen bijdragen aan de droneproductie in Nederland en Oekraïne”, zegt hij tegen AD.
Tot voor kort deed Schijvens iets heel anders. Hij is ook een van de oprichters van Upfront, een hip bedrijf dat ‘transparant voedsel’ verkoopt en de supermarktschappen heeft veroverd met eiwitrepen, shakes en kokoswater in zilverkleurige verpakkingen.
Op de site van Upfront staat vrijwel identiek beeld als bij Hope: een jonge vrouw met wapperende Nederlandse vlag. Verder lijken er weinig overeenkomsten tussen kokoswater met extra eiwit en een ‘snelle racedrone die dodelijke ladingen aflevert’.
Eigen spaargeld in gestopt
„Drones zijn al even een hobby van me. Nu heb ik eigen spaargeld in dit nieuwe bedrijf gestopt”, zegt Schijvens. „De Pikachu maken we niet meer. We ontwikkelen nu de Interceptor, een drone die kan verdedigen tegen droneaanvallen.”
Dat gaat niet altijd soepel. „Ik zou willen dat startups in Nederland worden beoordeeld op hun productdemonstraties en niet op hun sterke relaties met de overheid.”
Schijvens is niet de enige die kansen ziet. De oorlog in Oekraïne is voor een belangrijk deel een strijd tussen drones geworden. De Oekraïners en de Russen bevinden zich in een nieuwe wapenwedloop, de ontwikkelingen gaan razendsnel.
Sinds twee jaar stijgt ook het ledenaantal van de NIDV flink, de belangenorganisatie voor defensie- en veiligheidsbedrijven. Nu ‘drone’ het toverwoord is, ruiken nieuwe spelers hun kans. Want waar voor de productie van tanks en onderzeeërs grote bedrijven nodig zijn, kan een drone relatief simpel in elkaar worden gezet.
En er is veel geld te verdelen. De begroting van het Nederlandse ministerie van Defensie groeit van 15,3 miljard in 2023 naar 26,8 miljard in 2026. Meer dan een miljard daarvan is ‘voor het opschalen van de defensie-industrie’, zo stelde het ministerie afgelopen voorjaar. „En nog dit jaar wil ik 310 miljoen euro investeren in onbemenste systemen en het opschalen van andere innovaties”, zei staatssecretaris Tuinman (Defensie) bij die gelegenheid.
Oude Nedcar-fabriek
Half oktober maakte het ministerie bekend dat het bedrijf DeltaQuad drones voor Defensie gaat maken in een door het ministerie gehuurde ruimte in de oude Nedcar-fabriek in het Limburgse Born. Tegelijk meldde Defensie dat ze dit jaar gaat beslissen met welke makers van dronemunitie ze in zee gaat. In oktober werd nog een tender uitgezet voor duizend ‘vliegende verrekijkers’.
Ook het bedrijf Dutch Tree, opgericht in 2024, ziet de koopwoede bij Defensie. Hun nieuwe product Magus kan, volgens de omschrijving, drones van de vijand opsporen, onderscheppen en tegenhouden. Dutch Tree is opgericht door ‘professionals met veel expertise in IT, wiskunde en industriële techniek’, meldt de website.
We zijn een gaaf land, maar om het gaaf te houden, moeten we ons kunnen verdedigen
Martijn Kalle mede-oprichter Dutch Tree
Wijngaard en kasteelhotel
Wie online naar informatie zoekt over de twee oprichters vindt vooral dat de een, Gerjan Schijlen, eigenaar is van IT-bedrijven in de gezondheidszorg. Ook bezat hij een kasteelhotel in België en runt hij een wijngaard in Limburg.
De andere oprichter, Martijn Kalle, was onder meer uitbater van een Frans restaurant. Maar, zo stelt hij, Kalle heeft ook ervaring met ‘procesoptimalisatie en business development in verschillende sectoren’. „Ik stuur een team van consultants en projectmanagers aan.”
„We zijn een gaaf land, maar om het gaaf te houden, moeten we ons kunnen verdedigen. Dit is onze bijdrage”, vertelt Kalle in hun kantoor in hartje Maastricht. De managing partner van Dutch Tree zegt al jaren zaken te doen in de defensiebranche ‘zonder daar ruchtbaarheid aan te geven’. Eerder dit jaar had hij ‘goede gesprekken bij het ministerie van Defensie’.
Of het bedrijf de Magus al verkocht heeft, kan Kalle niet zeggen. „We zijn gebonden aan geheimhouding, we hoeven de vijand niet wijzer te maken.” Dutch Tree zet het detectiesysteem niet zelf in elkaar. „Een lokale partner schroeft de verschillende onderdelen in elkaar.”
Granaten en drones te koop
Even verderop, in Brabant, probeert ondernemer Gerard Zondervan ook een grote speler te worden op de defensiemarkt. ‘Wij handelen en doen, terwijl anderen praten en praten’, schrijft hij op LinkedIn. Zijn AI Armaments heeft onder meer granaten en drones te koop. In interviews stelt Zondervan dat hij op beurzen wordt overlopen door interesse voor zijn anti-dronegranaat.
Het bedrijf heeft ook op de website staan dat het al ‘30 jaar ervaring en Trusted Excellence in Defence’ heeft. Maar volgens de Kamer van Koophandel is het bedrijf pas in 2015 opgericht.
Tweelingbroer van staatssecretaris Tuinman
Sinds september vorig jaar heeft AI Armaments een productielocatie in Tilburg. Ook trok het bedrijf in juni Joost Tuinman, ex-commando en tweelingbroer van staatssecretaris Defensie Gijs Tuinman, aan als ‘projectleider onbemande systemen’. Tuinman vertrok na vijf maanden alweer bij het bedrijf. Volgens hem ‘was dat ook het plan’.
Eigenaar Zondervan, die al jaren in interviews stelt dat hij een munitiefabriek in Nederland wil beginnen, heeft zelf een hele andere achtergrond: hij werd rijk met Maverick Valves, een bedrijf dat afsluiters voor de olie- en gasindustrie maakte.
Dat bedrijf is vorig jaar failliet verklaard, volgens de curator mogelijk met een schuld van 11 miljoen euro. De rechtbank stelde vorige maand nog dat het faillissement onder meer de schuld is van Zondervan. Er ligt een beslag op drie van zijn huizen en twee dure auto’s.
‘Je moet bij Defensie passen’
De explosie aan nieuwe defensiebedrijven doet terugdenken aan de coronapandemie. Ook toen roken tientallen ondernemers nieuwe kansen. Zo richtte de eigenaar van een rondvaartbotenbedrijf razendsnel teststraten op. Anderen sloten slimme deals in China voor de import van miljoenen mondkapjes.
„Wij krijgen nu veel nieuwe aanmeldingen van bedrijven die willen leveren aan of willen samenwerken met Defensie. Dan proberen we de realiteit te schetsen: denk niet dat je binnen korte tijd een grote opdracht hebt”, zegt Hans Huigen van de NIDV, de belangenorganisatie voor defensie- en veiligheidsbedrijven.
„Je moet je echt verdiepen in Defensie en begrijpen hoe het ministerie tot mogelijke contracten komt. Je moet voldoen aan de juiste standaarden, onder andere op het gebied van veiligheid en het moet passen bij de specifieke behoeften van Defensie.”
Lees ook: Nederlandse startup stuurde al 400 drones naar Oekraïne: ‘Groei naar 10.000 drones per maand’
Fonds van 150 miljoen euro
Alexander Ribbink van durfkapitaalbedrijf Keen Venture partners, dat onlangs bekendmaakte 150 miljoen euro te hebben opgehaald voor een Europees defensie- en securitytechfonds, vult aan: „Voor ons moeten de oprichters van een bedrijf ervaring hebben met Defensie, ze moeten de weg kennen. Er zijn ook mensen die eerst een dating-app bouwden en nu Defensie willen gaan doen. Maar die wereld is taai, dat werkt niet.”
Officieel stelt het ministerie van Defensie dat ‘ervaring met of in defensie een voordeel is, maar geen harde eis’. „Defensie is juist op zoek naar innovatie en daarin is deze ervaring niet altijd al aanwezig”, stelt een woordvoerder.
„Er kunnen eisen worden gesteld aan technische bekwaamheid en financiële draagkracht. Bij startups is het vaak wel lastig om referenties aan te leveren van vergelijkbare opdrachten. Dus er zal altijd van geval tot geval beoordeeld worden of we denken dat een leverancier aan zijn verplichtingen kan voldoen.”
Veel kaf tussen het koren
Een andere bron op het ministerie ziet ‘veel kaf tussen het koren’ bij de bedrijven die zich aanbieden. Bij het leger zijn twijfels over ‘kwaliteit en toewijding van de startups die zich aanbieden’. „Kleine startups kunnen lang niet altijd voldoende opschalen.”
Schijvens van Hope Industries (en voedingsmiddelenbedrijf Upfront) ziet het zo: „Eigenlijk zijn er honderd startups nodig die nieuwe dingen ontwikkelen. Er zullen missers tussen zitten, maar de overheid kan niet al het geld uitgeven aan grote, gevestigde bedrijven, want die innoveren niet snel genoeg.”
